„Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula

• Authors: Loska Krzysztof

Title variants

EN

„Tropical Malady”, or on Humans, Animals and Spirits in Apichatpong Weerasethaku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest poświęcony  analizie związków między ludźmi i nie-ludźmi oraz wyjaśnieniu procesu „stawania-się-zwierzęciem” (devenir-animal) na przykładzie filmu Choroba tropikalna (Sat pralat, 2004) Apichatponga Weerasethakula. Źródłem inspiracji jest multinaturalistyczny perspektywizm wprowadzony przez Philippe’a Descolę i Eduarda Viveirosa de Castro do etnograficznych badań nad wierzeniami animistycznymi oraz filozofia Gilles’a Deleuze’a i Félixa Guattariego. Odchodząc od antropocentrycznej perspektywy, autor zwraca uwagę na kilka głównych problemów: konieczność podważenia opozycji między naturą i kulturą, zakwestionowania psychicznej nieciągłości między różnymi rodzajami bytów, wskazania na możliwość wyzwolenia człowieka z podmiotowości przez wyrwanie go z ustabilizowanych kategorii (biologicznych, społecznych, kulturowych) oraz otwarcie na relacje z Innymi (zwierzętami, duchami, roślinami).

EN

The paper analyzes the relations between humans and non-humans and explains the process of „becoming-animal” (devenir-animal) on the basis of the film entitled Tropical Malady (Sat pralat, 2004) by Apichatpong Weerasethakul. The source of inspiration is multinatural perspectivism introduced by Philippe Descola and Eduard Viveiros de Castro to ethnographic research on animistic beliefs, and by the philosophy of Gilles Deleuze and Félix Guattari. Moving away from an anthropocentric perspective, the author draws attention to several major problems: the need to challenge the opposition between nature and culture, questioning the mental discontinuity between different types of entities, pointing to the possibility of liberating humans from subjectivity by freeing them from established categories (biological, social, cultural ones) and opening them for relations with Others (animals, ghosts, plants).

Keywords

PL

kino tajlandzkie; animal studies; multinaturalistyczny perspektywizm; animizm; Gilles Deleuze; Félix Guattari

EN

Thai cinema; animal studies; multinatural perspectivism; animism; Gilles Deleuze; Félix Guattari

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2020
• Issue: 110 Poza człowiekiem
• Pages: 172-186

Contributors

author

Loska Krzysztof

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Århem, K. (2016). Southeast Asian Animism in Context. W: K. Århem, G. Sprenger (red.), Animism in Southeast Asia (ss. 3-30). London – New York: Routledge.
• Bakke, M. (2010). Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Barstow, G. (2019). On the Moral Standing of Animals in Tibetan Buddhism. Études mongoles et sibériennes, centrasiatiques et tibétaines, 50, http://journals.open­edition.org/emscat/3865
• Beaulieu, A. (2011). The Status of Animality in Deleuze’s Thought. Journal for Critical Animal Studies, 9 (1-2), ss. 69-88.
• Bednarek, J. (2016). Bartleby i Michael K., czyli dlaczego tylko mężczyzna może stać się innym?. InterAlia, 11b, http://interalia.org.pl/media/11B_2016/bednarek.pdf
• Bednarek, J. (2017). Życie, które mówi. Nowoczesność i wspólnota zwierzęca. Warszawa: PWN.
• Bednarek, J. (2011). Życie jako moc deterytorializacji. Pragnienie-produkcja i żywa praca – Deleuze i Guattari. Praktyka Teoretyczna, 2-3, ss. 161-171.
• Boehler, N. (2011). The Jungle as Border Zone: The Aesthetics of Nature in the Work of Apichatpong Weerasethakul. ASEAS – Austrian Journal of South-East Asian Studies, 4 (2), ss. 290-304. https://doi.org/10.4232/10.
• Braidotti, R. (2009). Animals, Anomalies, and Inorganic Others: De-oedipalizing the Animal Other. PMLA, 124 (2), ss. 526-532.
• Conley, T. (2010). Molar. W: A. Parr (red.) The Deleuze Dictionary (ss. 175-177). Edinburgh: University Press.
• Creed, B. (2011). Tropical Malady: Film & the Question of the Uncanny Human-Animal. eTropic: Electronic Journal of Studies in the Tropics, 10, ss. 131-140. https://doi.org/10.25120/etropic.10.0.2011.3414
• Deleuze, G. (2007). Postscriptum o społeczeństwach kontroli (tłum. Michał Herer). W: G. Deleuze, Negocjacje 1972-1990 (ss. 183-188). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2017). Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia, tom 1 (tłum. T. Kaszubski). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2016). Kafka. Ku literaturze mniejszej (tłum. A. Z. Jaksender, K. M. Jaksender). Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2015). Tysiąc plateau (tłum. Zbiorowe). Warszawa: Wydawnictwo Bęc Zmiana.
• Descola, Ph. (2013). Beyond Nature and Culture. Chicago: The University of Chicago Press.
• Edwards, P. (2008). Between Song and a Prei: Tracking Cambodian History and Cosmology through Forest. W: A. R. Hansen, J. Ledgerwood (red.), At the Edge of the Forest: Essays on Cambodia, History, and Narrative in Honor of David Chandler (ss. 137-160). Ithaca: Cornell University Press.
• Fuhrmann, A. (2016). “Tropical Malady”: Same-Sex Desire, Casualness, and the Queering of Impermanence in the Cinema of Apichatpong Weerasethakul. W: A. Fuhrmann, Ghostly Desires: Queer Sexuality and Vernacular Buddhism in Contemporary Thai Cinema (ss. 122-159). Durham: Duke University Press.
• Herer, M. (2006). Gilles Deleuze. Struktury – maszyny – kreacje. Kraków: Universitas.
• Ingawanij, M. A. (2013). Animism and the Performative Realist Cinema of Apichatpong Weerasethakul. W: A. Pick, G. Narraway (red.), Screening Nature Cinema beyond the Human (ss. 91-109). Oxford – New York: Berghahn Books.
• Kislenko, A. (2004). Culture and Customs in Thailand. Westport: Greenwood Publishing Group.
• Mercer, N. (2012). Between the Global and the Local: The Cultural Geopolitics of Apichatpong Weerasethakul’s Film Aesthetics. W: S. Abdul Manan, H. Abdul Rahim (red.), Linguistics, Literature and Culture: Millennium Realities and Innovative Practices in Asia (ss. 191-216). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholar Publishing.
• Nakajima, T. (1962). “Tiger-Poet”. W: Morris I. (red.), Modern Japanese Stories (ss. 452-463). Clarendon: Charles E. Tuttle Company.
• Parr, A. (2010). Deterritorialisation, reterritorialization. W: A. Parr (ed.), The Deleuze Dictionary (ss. 69-72). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Phelps, N. (2004). The Great Compassion. Buddhism and Animal Rights. New York: Lantern Books.
• Pick, A. (2011). Creaturely Poetics: Animality and Vulnerability in Literature and Film. New York: Columbia University Press.
• Radman, A. (2014). Sensibility is Ground Zero: On Inclusive Disjunction and Politics of Defatalization. W: R. Braidotti, R. Dolphijn (red.), This Deleuzian Century: Art, Activism, Life (ss. 57-86). Leiden: Brill/Rodopi.
• Viveiros de Castro, E. (2014). Cannibal Metaphysics: for a Post-structural Anthropology. Minneapolis: Univocal Publishing.
• Viveiros de Castro E. (2014). Pojęcie gatunku w historii i antropologii (tłum. M. Świda). Teksty Drugie, 5, ss. 159-167.
• Viveiros de Castro, E. (2017). Kosmologiczna deixis oraz perspektywizm indiański (tłum. M. Filip, K. Chlewińska). Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia, 3, ss. 235-258.