Tragedia państwa. Prolegomena do teorii państwa i policentrycznego społeczeństwa

• Authors: Willke Helmut

Title variants

EN

The Tragedy of the State. An Introduction to the Theory of the State and a Polycentric Society

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podstawowe pytania współczesnej teorii państwa i prawa to: Czy współczesne państwo, głęboko zaangażowane w skomplikowane funkcjonowanie społeczeństwa, ciągle stanowi oddzielną i autonomiczną całość? Czy zarządza społeczeństwem, czy też jest zarządzane przez operacyjne struktury społeczeństwa? Zachodzące procesy społeczne wskazują na narastanie zjawiska autonomizowania się i dyferencjacji funkcjonalnej systemów społecznych. Jednym z następstw tego procesu jest przekształcanie się nowoczesnych kompleksowych społeczeństw w społeczeństwa policentryczne. Podstawy szczególnego statusu Państwa rozpadły się. Państwo nie może być już dłużej postrzegane jako suwerenny podmiot władzy, stojący poza społeczeństwem i ponad nim, którego obowiązkiem jest utrzymanie ładu społecznego i który jednocześnie posiada władzę, umożliwiającą wypełnianie tego obowiązku. Jest ono jednym z wielu elementów zróżnicowanej całości, w najlepszym wypadku – primus inter pares. Oznacza to, że nowoczesne sterowanie rozwoju musi się dokonywać poprzez zdecentralizowane zarządzanie kontekstowe, czyli refleksyjny proces, w którym funkcjonalnie wyodrębnione systemy są sterowane pośrednio, przez ich zmieniające się otoczenie oraz przez wykorzystanie specyficznych dla każdego z tych systemów kodów i programów. Zmianie ulega architektura zaawansowanych cywilizacyjnie społeczeństw, od dominacji konstrukcji hierarchicznych do dominacji struktur heterarchicznych.

EN

The key questions of the contemporary state and law theory focus on the issue whether the contemporary state so deeply involved in the complex operations of the society still constitutes a separate and autonomous whole, whether it manages the society or is itself managed by operational structures of the society. The social processes presently underway point towards an increasing autonomisation and functional differentiation of social systems. One of the implications of this process is the transformation of modern comprehensive societies into polycentric ones. The rationale behind endowing the State with a special status has crumbled. The State may no longer be perceived as a sovereign subject - the source of power that stands above and beyond the society, whose responsibility is to maintain social order, and that at the same time has enough power to discharge this task. The State has become one of a number of constituent elements of a differentiated whole, primus inter pares at best. This means that modern development must occur through de-centralized context-based management or a reflective process in which functionally separate systems are controlled indirectly by a changing environment in which they operate, and through the application of system-specific codes and programmes. The architecture of civilisationally advanced societies undergoes the process of change from the domination of hierarchic structures in favor of heterarchic ones.

Keywords

PL

państwo; samokreacja; autopojetyczność; systemy autopojetyczne; funkcjonalne zróżnicowanie ; sterowanie kontekstowe; dziwne zapętlenie; spleciona hierarchia

EN

systemic transformation; market economy; economic growth; social development; social costs of economic transition

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2007
• Issue: 1(1)
• Pages: 125-140

Contributors

author

Willke Helmut

References

• Allport R. (1954). "The structuring of events: Outline of a general theory with applications to psychology", The Psychological Review, nr 61.
• Avineri S. (1976). Hegels Theorie des modernen Staates. Frankfurt: Suhrkamp.
• Bateson G. (1972). Steps to an Ecology of Mind. New York: Ballantine.
• Baudrillard J. (1983). Les strategies fatales. Paris: Grasset.
• Birnbaum P. (1980). "States, ideologies and collective action in Western Europe", International Social Science Journal, nr 32.
• Bobbio N. (1984). "The future of democracy", Telos, nr 61.
• Böckenförde E.-W. (1976). Staat, Gesellschaft, FreiheitStudien zur Staatstheorie und zum Verfassungsrecht. Frankfurt: Suhrkamp.
• Buchanan J. (1975). The Limits of Liberty. Chicago: University of Chicago Press.
• Bull H. (1979). "The state's positive role in world affairs", Daedalus, 1.108, nr 4.
• Calabresi G., Bobbitt P. (1978). Tragic Choices. New York: Norton.
• Conant R., Ashby R. (1970). "Every good regulator of a system must be model of that system", International Journal of Social Systems Science, nr 1.
• Crozier i in. (1975). The Crisis of Democracy. New York: NY University Press.
• Durkheim E. (1958). Socialism and Saint-Simon. Antioch: Antioch Press.
• Easton D. (1981). "The political system besieged by the state", Political Theory, nr 9.
• Easton D. (1981/1953). The Political System. Chicago: University of Chicago Press.
• Eckstein H. (1979). "On the 'Science'of the State", Daedalus, 1.108, nr 4.
• Fishkin J. (1979). "Moral principles and public solicy", Daedalus, t. 108, nr 4.
• Flora P., Alber J., Kohl J.(1977). "Zur Entwicklung der westeuropäischen Wohlfahrtsstaaten", Politische Vierteljahresschrift, nr 18.
• Foerster H.von (1981). Observing Systems. Seaside. Cal: Intersystems Publications.
• Foerster H. von (1984). "Principles of self-organization- in a socio-managerial context", w: H. Ulrich, G. Probst (red.), Self-Organization and Management of Social Systems. Berlin: Springer.
• Galbraith J. (1973). Designing Complex Organizations. Reading, Mass: Addison-Wesley.
• Glanville R. (1982). "Inside every Black Box there are two White Boxes trying to get out", Behavioral Science, nr 27.
• Habermas J. (1973). Legitimationsproeleme im Spätkapitalismus. Frankfurt: Suhrkamp.
• Hofstadter D. (1984). Gödel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid. Harmondsworth: Penguin.
• Jantsch E. (1975). Design for Evolution. New York: Braziller (Delta Books 1979).
• Kiss G. (1974). Einführung in die soziologischen Theorien I. Opladen: Westdeutscher Verlag.
• La Porte T. (1975). Organized Social Complexity. Princeton: Princeton University Press.
• Lawrence P., Lorsch J. (1969). Developing Organizations: Diagnosis and Action. Reading, Mass: Addison-Wesley.
• Longue J. (1979). "The welfare state: Victim of its success", Daedalus, t. 108, nr 4.
• Luhmann N. (1979). "Selbstreflexion des Rechtssystems", Rechtstheorie, nr 10.
• Luhmann N. (1981). Politische Theorie im Wohlfahrtsstaat. München: Olzog.
• Luhmann N. (1983). "Die Einheit des Rechtssystems", Rechtstheorie, nr 14.
• Luhmann N. (1984). Soziale Systeme. Frankfurt: Suhrkamp.
• Luhmann N. (1984a). "The self-description of society: Crisis fashion and sociological theory", International Journal of Comparative Sociology, nr 25.
• Luhmann N. (1984b). "Staat und Politik: Zur Semantik der Selbstbeschreibung politischer Systeme", Politische Vierteljahresschrift, Sonderheft 15.
• Luhmann N. (red.) (1984c). Soziale Differenzierung. Z"r Geschichte einer Idee. Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Luhmann N. (1985). "Society, meaning, religion - based on self-reference", Sociological Analysis, nr 46.
• Maturana H. (1982). Erkennen: Die Organisation und Verkörperung von Wirklichkeit. Braunschweig: Vieweg.
• McCulloch W. (1965). A Heterarchy of Values Determined by the Topology of Nervous Nets, Embodiments of Mind. Cambridge: MIT-Press.
• Meadows D. i in. (1982). Groping in the Dark. Chichester: John Wiley.
• Morin E. (1981). "Self and autos", (w:) M. Zeleny (red.), Autopoiesis. A Theory of Living Organizations. New York- Oxford: North Holland.
• Nozick R. (197'4). Anarchy, State and Utopia. New York: Basic Books.
• O'Connor J. (1973). The Fiscal Crisis of the State. New York: St. Martin's Press.
• Offe C. (1973). Strukturprobleme des kapitalistischen Staates. Frankfurt: Suhrkamp.
• Offe C. (1984). "Korporatismus als System nicht--staatlicher Makrosteuerung?", Geschichte und Gesellschaft, nr 10.
• Parsons T. (1971). The System of Modern Societies. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Piaget J. (1937). La construction du réel chez l'enfant. Neuchatel: Delachaux et Niestle.
• Preuß U.K. (1984). Politische Verantwortung und Bürgerloyalität. Frankfurt: S. Fischer.
• Rawls J. (1971). A Theory of Justice. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• Rose R. (1976). "On the priorities of government: A developmental analysis of public policies", European Journal of Political Research, nr 4.
• Schmitter Ph. (1983). Democratic Theory and Neo-Corporatist Practice. Florence: EUI Working Paper, nr74.
• Smith A. (1974). Wirtschaftspolitik. München: Beck.
• Spencer-Brown G. (1979). Laws of Form. New York: Dutton.
• Teubner G. (1983). "Substantive and reflexive elements in modern law", Law and Society Review, nr 17.
• Teubner G., Willke H. (1984). "Kontext und Autonomie", Zeitschrift für Rechtssoziologie, nr 5.
• Unger R.M. (1976). Law in Modern Society. New York: Free Press.
• Voigt R. (red.) (1980). Verrechtlichung. Königstein: Athenäum.
• Warneid J. (1976). Societal Systems. New York: John Wiley.
• Watzlawick P. (red.) (1985). Die erfundene Wirklichkeit, München: Piper.
• Weber M.(l967).Rechtssoziologie.Neuwied: Luchterhand.
• Weber M. (1968). Economy and Society, 1.1. New York: Bedminster Press.
• Willke H. (1982). Systemtheorie. Stuttgart: Fischer UTB
• Willke H. (1983). Entzauberung des Staates. Königstein: Athenäum.
• Zeleny M. (red.) (1981). Autopoesis: A Theory of Living Organization. New York: North Holland.
• Zeleny M. (1982). Multiple Criteria Decision Making. New York: McGraw-Hill.