Warstwy chronologiczne germanizmów w gwarze miejskiej Poznania

• Authors: Walczak Bogdan

Title variants

EN

The chronological layers of Germanisms in the Poznań sub-dialect

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

I have identified at least three chronological layers of Germanisms in Poznań urban sub-dialects. The first one encompasses what is left in the Poznań sub-dialect from Polish literary language, or Polish (Wielkopolska) folk sub-dialects dating back to pre-Polish times. The second layer includes archaisms in Polish literary language. The third layer comprises words borrowed by the Poznań sub-dialect from German in the 19th and the early 20th centuries (the Partitions of Poland). Theoretically, another, even younger layer should be expected: the aftermath of the war period (1939-1945). However, further research is required in this respect.

Autor wyróżnia w gwarze miejskiej Poznania przynajmniej trzy warstwy chronologiczne germanizmów. Pierwsza obejmuje to, co z polskiego języka literackiego bądź z polskich (wielkopolskich) gwar ludowych pozostało w gwarze poznańskiej, a co swoim wiekiem sięga czasów przedpolskich. Druga warstwa, to archaizmy polskiego języka literackiego. Trzecia warstwa to wyrazy, które przenikały do gwary miejskiej Poznania z języka niemieckiego w XIX i na początku XX wieku (okres zaborów). Teoretycznie można by się spodziewać jeszcze jednej, najpóźniejszej warstwy – spadku po latach 1939–1945. Potrzebne są jednak w tym zakresie dalsze badania.

Keywords

PL

gwara miejska Poznania; germanizmy; zapożyczenia

EN

Poznań sub-dialect; Germanisms; borrowings

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2016
• Volume: 8
• Pages: 87-95

Contributors

author

Walczak Bogdan

• Akademia im. Jakuba z Paradyża, Katedra Historii Języka Gorzów Wielkopolski

References

• Furdal A., (1973), Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Jankowiak L.A. (1997), Prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne we współczesnej polszczyźnie ogólnej (na podstawie „Słownika prasłowiańskiego”, t. 1–7), Warszawa.
• Klemensiewicz Z. (1953), O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, Warszawa.
• Majewicz A. F. (1999), Języki wymierające i zagrożone – stan i perspektywy, [w:] W. Maciejewski, Świat języków (Wielka encyklopedia geografii świata, t. XIV), Poznań.
• Obara J. (1989), Teoretyczne problemy kalkowania, Wrocław.
• Rzepka W. R., Walczak B. (1992), Stratyfikacja prasłowiańskiego dziedzictwa leksykalnego w polszczyźnie (Uwagi po lekturze Słownika prasłowiańskiego), [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Seria VIII, Językoznawstwo, Warszawa, s. 217–223.
• SGMP, Słownik gwary miejskiej Poznania, pod red. M. Gruchmanowej i B. Walczaka, Warszawa–Poznań 1997.
• SPrasł, Słownik prasłowiański, pod red. F. Sławskiego, t. 1–8, Wrocław–Warszawa–Kraków 1974–2001.
• Urbańczyk S. (1956), Rozwój języka narodowego. Pojęcia i terminologia, [w:] Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich, pod red. Z. Stiebera, Warszawa, s. 9–36.
• Walczak B. (1985), Gwara poznańska dawniej i dziś, „Życie i Myśl”, nr 1/2, s. 90–109.
• Walczak B. (1992), Wpływy niemieckie w polszczyźnie Poznania, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1–2, s. 67–75.
• Walczak B. (1998), Zbieżności leksykalne lwowskiego bałaku i poznańskiej gwary miejskiej, [w:] Матеріали міжнародної славістичної конференції пам›яті професора Костянтина Трофимовича (1–3 квітня 1998 року) – у двох томах, t. 1, Львів, s. 146–151.
• Walczak B. (2004), Polszczyzna mówiona mieszkańców miast – opis pełny czy dyferencyjny?, [w:] Polszczyzna mówiona mieszkańców miast. Księga referatów z konferencji językoznawczej w Białymstoku, pod red. H. Sędziak, Białystok, s. 25–31.
• Walczak B. (2005), Notatka etymologiczna: węborek, [w:] Czynić słowami. Studia ofiarowane Krystynie Długosz-Kurczabowej, pod red. H. Karaś, Warszawa, s. 343–351.
• Walczak B. (2006), Staropolszczyzna – zakres pojęcia na płaszczyźnie historycznojęzykowej, [w:] Staropolszczyzna piękna i interesująca, t. 1, pod red. E. Koniusz i S. Cygana, Kielce, s. ­11–17.
• Walczak B. (2007), Status etnolektu (problem: „język czy dialekt”?) w polskiej literaturze językoznawczej, [w:] Leksykalno-stylistyczne zjawiska w polszczyźnie ogólnej, pod red. E. Skorupskiej-Raczyńskiej i J. Rychter, Gorzów Wielkopolski, s. 115–124.
• Walczak B. (2015), Geneza poznańskiej gwary miejskiej, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2 (Gwara), s. 7–22.
• Walczak B., Witaszek-Samborska M. (1989), Wpływy niemieckie w gwarze miejskiej Poznania, [w:] Interferencje językowe na różnych obszarach Słowiańszczyzny, pod red. S. Warchoła, Lublin, s. 285–295.
• Wasylewski S. (1930), Na końcu języka, Poznań.
• Wilkoń A., (1987), Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
• Фасмер М. (1987), Этимологический словарь русского языка, t. IV, Москва.

Identifiers

DOI

DOI 10.14746/gd.2016.8.9