Jakiej naukometrii i bibliometrii potrzebujemy w Polsce?

• Authors: KOKOWSKI Michał

Title variants

EN

What kind of scientometrics and bibliometrics do we need in Poland?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem tego badawczo‑przeglądowego artykułu jest zbadanie podstaw naukowych naukometrii / bibliometrii – wskazanie jej faktycznych możliwości „detekcyjno‑pomiarowych”. Przeprowadzana analiza dokonywana jest z autorskiej perspektywy zintegrowanego naukoznawstwa oraz historii i metodologii tak pojmowanego naukoznawstwa (szczególnie historii i metodologii naukometrii / bibliometrii oraz historii i metodologii nauki). Stanowi to o nowości ujęcia tematyki i determinuje: a) sposob wyboru publikacji i ich interpretacji oraz b) hierarchię analizowanych zagadnień. Artykuł opisuje: dominujący na świecie i w Polsce (niekrytyczny) pogląd na temat podstaw naukometrii / bibliometrii i liczne poważne naukowe ograniczenia podstaw naukometrii / bibliometrii, takie jak: a) niezgodność z danymi empirycznymi tzw. praw naukometrycznych i prawa koncentracji Garfielda; b) stronniczość dziedzinowa, językowa oraz geograficzna baz indeksacyjnych; c) róożne praktyki komunikacji naukowej; d) orientacja lokalna (narodowo‑państwową) nauk humanistycznych i społecznych oraz lokalne indeksy cytowań; e) wady definicji wskaźnika wpływu (IF) i manipulacje jego wartościami, „gra w Impact Factor”; f) rozliczne problemy z cytowaniami: syndrom Mendla, syndrom klasycznej publikacji, tzw. cytowania drugorzędne i trzeciorzędne, syndrom palimpsestu, efekt zaniku cytowań, kradzieże cytowań, tzw. efekt Mateusza, negatywne cytowania, „modne bzdury”, przymusowe cytowania, patologie: tzw. karteli albo spółdzielni cytowań, „autorstwa gościnnego” oraz „autorstwa honorowego”; g) odróżnienia „wpływu publikacji” i „znaczenia publikacji, doniosłości publikacji”; h) efektywność indeksowania publikacji w bazach elektronicznych i internetowych a nowoczesność techniczna publikacji. Odkrycie tego typu ograniczeń naukometrii / bibliometrii wywołało powstanie m.in. biobibliometrii, alternatywnych metryk (‘altmetrics’) oraz ruchu otwartej nauki. Uwzględnienie analizowanych informacji prowadzi do ogolnej konkluzji mającej znaczenie dla aktualnej polityki naukowej w Polsce: należy przeciwstawić się „tyranii bibliometrii”, gdyż nie służy to rozwojowi nauki. Dlatego trzeba ograniczyć stosowanie metod naukometrycznych w ocenie działalności naukowej, szczególnie nauk humanistycznych i nauk społecznych. Artykuł opowiada się również za realizacją priorytetowej dla MNiSW idei promowania dorobku polskich nauk humanistycznych i społecznych w kraju i za granicą. W tym celu wnioskuje się: a) rozwijać zintegrowane naukoznawstwo (uwolni to od licznych błędow naukometrii i bibliometrii); b) rozbudowywać bazy indeksacyjne publikacji, biblioteki cyfrowe oraz repozytoria cyfrowe, c) intensyfikować udział polskich badaczy w międzynarodowej przestrzeni badawczej, w tym aktywnie włączyć się w projekt budowy europejskiej bazy indeksacyjnej humanistyki i nauk społecznych, d) rozwijać otwarty dostęp do treści naukowych oraz e) unowocześnić polskie czasopisma naukowe i wydawnictwa naukowe.

EN

The aim of this research study and review article is to examine the scientific basis of scientometrics and bibliometrics, i.e. to show their real “detection and measurement” capabilities. The analysis is conducted from the author’s perspective of the integrated science of science and the history and methodology of the science of science following this perspective. Particular emphasis is placed on the history and methodology of scientometrics and bibliometrics and the history and methodology of science. This perspective is a new approach to the subject matter and determines a) how to select publications and their interpretations and b) which hierarchy the analyzed issues should follow. The article describes the view, dominant both in the world and in Poland, on the basics of scientometrics and bibliometrics and their numerous serious scientific restrictions, such as: a) the incompatibility of the so‑ called scientometric laws and the Garfield law of concentration with the empirical data; b) the domain bias, the language bias and the geographical bias of indexation databases; c) various practices of scientific communication; d) the local (national or state‑ level) orientation of humanities, social sciences and citation indexes; e) the disadvantages of the impact factor (IF), the manipulations with its values and the “impact factor game”; f) the numerous problems with and abuses of citations, e.g. the Mendel syndrome, the “classic” publication bias, the palimpsestic syndrome, the effect of the disappearance of citations, the so‑ called Matthew effect, the theft of citations, the so‑ called secondary and tertiary citations, negative citations, “fashionable nonsenses”, forced citations, the pathologies of the so‑ called citation cartels or cooperative citations, the guest authorship and the honorable authorship; g) the distinction between the “impact of publication” and the “importance of publication” or the “significance” of publication; h) the effectiveness of indexation of publications in electronic and Internet databases and the technological modernity of publications. The discovery of such restrictions regarding scientometrics and bibliometrics has led to the creation of, among others, biobibliometrics, alternative metrics (“altmetrics”) and the open science movement. The analysis of this information results in a general conclusion that is relevant to the current scientific policy in Poland, i.e. it is necessary to resist the “tyranny of bibliometrics”, because it does not serve the development of science. As a consequence, the use of scientometric methods in evaluations of scientific activities should be limited, particularly in the humanities and social sciences. The article also advocates for implementing the idea, considered as priority, of the Polish Ministry of Science and Higher Education, which is the promotion of the achievements of Polish humanities and social sciences at home and abroad. In order to achieve this aim, the following is proposed: a) developing the integrated science of science (as protection against the numerous errors of scientometrics and bibliometrics); b) expanding indexation databases of publications, digital libraries and digital repositories; c) intensifying the participation of Polish scientists in international research, including becoming actively involved in the international project aiming at building a European indexation database for humanities and social sciences, d) developing open access to scientific contents and e) modernizing Polish scientific journals and scientific publishing.

Keywords

PL

naukometria; bibliometria; informetria; metodologia naukometrii; nadużycia metod naukometrycznych; naukoznawstwo; polityka naukowa; polskie i międzynarodowe standardy naukometrii

EN

scientometrics; bibliometrics; informetrics; methodology of scientometrics; abuses of scientometric methods; science of science; science policy; Polish and international context

• Publisher: Polska Akademia Umiejętności
• Journal: Prace Komisji Historii Nauki PAU
• Year: 2015
• Volume: 14
• Pages: 135-184

Dates

cover

2015

Contributors

author

KOKOWSKI Michał

• Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk

References

• Odnośniki dotyczące literatury z zakresu naukometrii – bibliometrii – informetrii, zob. Kokowski 2015.
• AGUILLO Isidro, BAR‑ILAN Judit, LEVENE Mark, ORTEGA Jose 2010: Comparing university rankings. Scientometrics 85(1), pp. 243–256. Available online: DOI: 10.1007/s11192‑010‑0190‑z; http://www.akademiai.com/doi/abs/10.1007/s11192‑010‑0190‑z.
• BASTOW Simon, DUNLEAVY Patrick, TINKLER Jane 2014: The Impact of the Social Sciences: How Academics and their Research Make a Difference. Sage. ISBN 978‑4462‑7509‑2. Available online: http://uk.sagepub.com/sites/default/files/upm‑binaries/59598_Bastow__Impact_of_the_social_sciences.pdf.
• BLOOMBERG RANKINGS 2014: Most Innovative In The World 2014: Countries. Available online: http://images.businessweek.com/bloomberg/pdfs/most_innovative_countries_2014_011714.pdf.
• CAMERON William Bruce 1963: Informal Sociology: A Casual Introduction to Sociological Thinking. New York: Random House. Available online: https://books.google.pl/books/about/Informal_sociology.html?id=I6JIAAAAMAAJ.
• CENTER FOR WORLD‑CLASS UNIVERSITIES OF SHANGHAI JIAO TONG UNIVERSITY (CWCU) 2015: Academic Ranking of World Universities. Available online: http://www.shanghairanking.com/.
• CENTRE FOR SCIENCE AND TECHNOLOGY STUDIES, LEIDEN UNIVERSITY 2015: CWTS Leiden Ranking. Available online: http://www.leidenranking.com.
• CIEŚLIŃSKI Piotr 2012: Polska w naukowym ogonie Europy – tylko jeden grant na 536! Gazeta Wyborcza 11 września 2012 r., s. 1. Publikacja dostępna w Internecie: http://wyborcza.pl/1,76842,12461333,Polska_w_naukowym_ogonie_Europy___tylko_ jeden_grant.html#ixzz3vRSoMeQ6.
• CYBERMETRICS LAB (CCHS), A UNIT OF THE SPANISH NATIONAL RESEARCH COUNCIL (CSIC) 2015: Ranking Web of World Universities. Available online: http://www.webometrics.info/.
• DRYZEK Helena 2011: Punktacja za publikacje [w latach 2001–2011]. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.mini.pw.edu.pl/~dryzek/www/?S%B3ownik:Punktacja_za_publikacje.
• HIGHER EDUCATION EVALUATION AND ACCREDITATION COUNCIL OF TAIWAN 2015: Performance Ranking of Scientific Papers for World Universities. Available online: http://nturanking.lis.ntu.edu.tw/.
• JACKOWSKI Stefan, KRAWCZYK Magdalena, OPALA Paweł 2010: Jak świat widzi polskie uczelnie? Forum Akademickie 02/2010. Publikacja dostępna w Internecie: https://forumakademickie.pl/fa/2010/02/jak‑swiat‑widzi‑polskie‑uczelnie/.
• KOKOWSKI Michał 2001: Thomas S. Kuhn (1922–1996) a zagadnienie rewolucji kopernikowskiej. Warszawa: Wydawnictwa IHN PAN. ISBN 83‑86062‑02‑9. Publikacja dostępna w Internecie: Kujawsko‑Pomorska Biblioteka Cyfrowa; http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=41760.
• KOKOWSKI Michał 2015: Bibliografia naukometryczno‑bibliometryczno‑informetryczna. Wybór. Prace Komisji Historii Nauki PAU 14, ss. 183–264. Publikacja dostępna w Internecie: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIV-2015-9.pdf.
• KRAJOWA SEKCJA NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” PAN, INICJATYWA OBYWATELSKA INSTYTUTOW PAN 2012: Projekt nowelizacji ustawy o PAN. Publikacja dostępna w Internecie: http://www. ioi.pan.pl/nowelizacja.
• KWIEK Marek 2014: Internationalization and Research Productivity: “Internationalists” and “Locals” in Polish Universities. The Higher Education in Russia and Beyond 2, Fall 2014, pp. 13–15. Available online: http://www.cpp.amu.edu.pl/kwiek/pdf/Kwiek_HERB_Fall_2014.pdf.
• KWIEK Marek 2015: Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• LEWICKI Jacek 2015: Polskie uczelnie w rankingach. Wszystko co najważniejsze. Publikacja dostępna w Internecie: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/jacek‑lewicki‑polskie‑uczelnie‑w‑rankingach/.
• LIMPERT Eckhard, STAHEL Werner A., ABBT Markus 2001: Log‑normal Distributions across the Sciences: Keys and Clues. BioScience 51(5) (May 2001), pp. 341–352. Available online: DOI: http://dx.doi.org/10.1641/0006‑3568(2001)051[0341:LNDATS]2.0.CO;2; http://stat.ethz.ch/~stahel/lognormal/bioscience.pdf.
• MOJASOCJOLOGIA.PL 2014: Metoda biograficzna. [W:] Portal „MojaSocjologia.pl”. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.mojasocjologia.pl/metoda‑biograficzna/.
• O’TOOLE Garson 2010: Not Everything That Counts Can Be Counted. The Quote Investigator. Exploring the Origins of Quotations. May 26, 2010. Available online: http://quoteinvestigator.com/2010/05/26/everything‑counts‑einstein/.
• QS QUACQUARELLI SYMONDS LIMITED 2015: QS World University Rankings. Available online: http://www.topuniversities.com/university‑rankings/.
• SCIMAGO LAB 2009–2015: Scimago Institutions Ranking. Available online: http://www.scimagoir.com.
• SCIMAGO LAB 1996–2014: Country Rankings. Available online: http://www.scimagojr.com/countryrank.php.
• TIMES HIGHER EDUCATION 2015: The World University Rankings. Available online: http://www.timeshighereducation.co.uk/world‑university‑rankings/.
• TVN 24 2015: Ranking najlepszych uniwersytetow na świecie. Polskie uczelnie daleko. TVN 24 16.09.2015. Publikacja dostępna w Internecie: http://tvn24bis.pl/ze‑swiata,75/ranking‑najlepszych‑uniwersytetow‑na‑swiecie,577690.html.
• WOLFF Stefan L. 2003: Physicists in the “Krieg der Geister”: Wilhelm Wien’s “Proclamation”. Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 33, No. 2 (2003), pp. 337–368. Available online: http://www.jstor.org/stable/10.1525/hsps.2003.33.2.337. The earlier German version: Physiker im “Krieg der Geister“ (Arbeits Papier/ Working Paper); http://www.mzwtg.mwn.de/arbeitspapiere/Wolff_01.pdf.
• WPROST 2013: 400 najlepszych uczelni na świecie. Tylko jedna z Polski. Wprost 2013‑10‑04. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.wprost.pl/ar/419453/400‑najlepszych‑uczelni‑na‑swiecie‑Tylko‑jedna‑z‑Polski/.
• ZENDEROWSKI Radosław 2008: Plagiat. Istota – rodzaje – skutki (w odniesieniu do prac pisemnych na studiach wyższych); Warszawa: Instytut Politologii Uniwersytet Kard. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.zenderowski.republika.pl/plagiat.pdf (29.11.2014).