Kooperatywne aspekty komunikacji osób podejrzanych o spektrum autyzmu

• Authors: Boksa Ewa

Title variants

EN

Cooperative Aspects of Communication of People Suspected of Autism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule przedstawiam poglądy na temat społecznych, a zarazem kooperatywnych podstaw rozumienia języka i posługiwania się nim w sposób intencjonalny. Sięgnięcie do badań antropolingwistycznych pozwala odkryć istotę procesu porozumiewania się, poprzez który człowiek może realizować życiowe cele. Mam tu na myśli kompetencję komunikacyjną1 . Kooperacja natomiast jest umiejętnością, która wykształciła się w toku ewolucji, aby zapewnić ludziom przetrwanie w świecie niebezpiecznym i różnorodnym. Celem badań była analiza wybranych sytuacji komunikacyjnych dzieci (trzyletnich) podejrzanych o spektrum autyzmu, w których powinien ujawnić się aspekt kooperacji. Badania potwierdziły, że u dzieci ze spektrum autyzmu rozwój mowy został zablokowany na etapie regulacji interakcji z otoczeniem. Przejawia się to między innymi w niezdolności do współpracy. To właśnie umiejętność współpracy doprowadziła ludzi do stworzenia społeczeństw wysoko zorganizowanych, w których relacje międzyludzkie są kodyfikowane językowo i społecznie poprzez komunikowanie się. Myśl ta powinna stanowić implikację w diagnozie i terapii osób ze spektrum autyzmu. Rozwijając bowiem u autyków umiejętność współdziałania w różnych sytuacjach społecznych, możemy wpływać na poziom ich sprawności językowej, kognitywnej oraz wykonawczej.

EN

In this article I present views on the social foundations of understanding a language and using it in an intentional way in the context of its emergence, that is, emergence in the human race. Reaching for anthropolinguistic research allows to discover the essence of the communication process by which a person can achieve life goals. I mean communication competence. Cooperation is a skill that has evolved over the course of evolution to ensure that people survive in a dangerous and diverse world. The aim of the study was to analyze selected communication situations of children (three years old) suspected of having an autism spectrum in which the aspect of cooperation should be revealed. However, it turned out that in children with autism spectrum, speech development was blocked at the stage of regulation of interaction with the environment. The ability to cooperate led people to create highly organized societies whose relations are regulated through communication. This thesis should be an implication in the diagnosis and therapy of people with language communication disorders and delays in language acquisition, in order to develop in those patients the ability to interact, participate in different social situations, thus affecting their level of language, cognitive and executive skills.

Keywords

PL

spektrum autyzmu; kooperacja; komunikacja

EN

autism spectrum; cooperation; communication

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2020
• Volume: 49
• Issue: 2
• Pages: 39-53

Dates

published

2021-06-02

Contributors

author

Boksa Ewa

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Zakład Komunikacji Językowej
• Centrum Medyczne Zdrowie, Ośrodek Rehabilitacji Dziennej dla Dzieci, Kielce

References

• Astington J.W., Jenkins J.M., 1999, A longitudinal study of the relations between language and theory of mind development, „Developmental Psychology” 35, s. 1311–1320.
• Boksa E., 2020, Autyzm jako zaburzenie interakcji społecznej. Od filogenezy do ontogenezy języka, Kielce (w druku).
• Boksa E., 2019, Multimodalność komunikacji międzyludzkiej, „Etnolingwistyka” 31, s. 87–100.
• Boksa E., Kołodziejczyk J., 2019, Plotka z perspektywy interakcji językowej, „Studia Filologiczne” 32, s. 291–305.
• Bokus B., Shugar, G., red., 2007, Psychologia języka dziecka, Gdańsk.
• Bruner J.S., 1978, Poza dostarczone informacje. Studia z psychologii poznawania, Warszawa.
• Baron-Cohen S., Leslie A.M., Frith U., 1985, Does the autistic child have a theory of mind?, „Cognition” 21, s. 37–46.
• Baron-Cohen S., Wheelwright S., Hill J., Raste Y., Plumb I., 2001, The „Reading the Mind in the Eyes”. Test Revised Version: A Study with Normal Adults and Adults with Asperger Syndrome or High-functioning Autism, „Journal of Child Psychology and Psychiatry” 42, s. 241–251.
• Dąbrowska E., Kubiński W., red., 2003, Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
• Deacon T., 1997, The symbolic species: The coevolution of language and the brain, New York.
• Donald M., 1991, Origins of the modern mind: Three stages in the evolution of culture and cognition. Cambridge.
• Donald M., 2000, Preconditions for the evolution of protolanguages, [w:] The Descent of Mind. Psychological Perpectives on Hominid Evolution M.C.Corballis, red. S. Lea. New York, s. 355–365.
• Dor D., Jablonka E., 2014, Why we need to move from gene-culture co-evolution to culturally driven co-evolution, [w:] The social origins of language, red. D. Dor, C. Knight, J. Lewis. Oxford, s. 15–30.
• Dor D., Knight C., Lewis J., red., 2014, The social origins of language, Oxford.
• Dunbar R., 1996, Grooming, gossip and the evolution of language, London.
• Fitch T., 2004, Kin selection and mother tongues: a neglected component in language evolution, [w:] Evolution of communication systems: a comparative approach, red. D.K. Oller, U. Griebel, Cambridge, s. 275–296.
• Fitch T., 2010, The evolution of language, Cambridge.
• Frith U., Frith C.D., 2003, Development and neurophysiology of mentalizing, „Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series b. Biological Sciences” 358, s. 459–473.
• Grabias S., 2019, Język w procesie interakcji. Biologiczne i społeczne uwarunkowania zachowań językowych, [w:] Język w biegu życia, red. M. Kielar-Turska, S. Milewski, Gdańsk, s. 60–100.
• Grabias S., Panasiuk J., Woźniak T., 2015, Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Lublin.
• Grice H., 1999, Logic and Conversation, [w:] The Discourse Reader, red. A Jaworski, N. Coupland. London, s. 66–77.
• Haman M., 1992, Dziecięca teoria umysłu a kompetencja komunikacyjna dziecka w wieku przedszkolnym, [w:] Z badań nad kompetencją komunikacyjną dzieci, red. B. Bokus, M. Haman, Warszawa, s. 229–253.
• Hrdy S.B., 2009, Mothers and Others: The Evolutionary origins of Mutual Understanding, Cambridge.
• Huford J., 2007, The origins of meaning. Language in the light of evolution, Oxford.
• Iacoboni M. i wspólp., 2005, Grasping the intentions of others with one`s own mirror neuron system, „PLoS Biology” 3, s. 529–535.
• Jeżewska-Krasnodębska E., 2017, Prawidłowy rozwój mowy dziecka. Referat wygłoszony podczas konferencji „Wczesne wspomaganie rozwoju małego dziecka z wadą słuchu. W teorii i praktyce”. Warszawa, 8 kwietnia 2017.
• Juszczyk K., 2007, Sceny wspólnej uwagi w nauce czytania wspomaganej komputerowo, „Investigationes Linguisticae” vol XV, s. 1–15.
• Kielar-Turska M., Milewski S., red., 2019, Język w biegu życia, Gdańsk.
• Krasowicz-Kupis G., 1999, Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9-letnich, Lublin.
• Krebs J., Dawkins R., 1984, Animal Signals: Mind- Reading and Manipulation, [w:] Behavioural Ecology: An evolutionary aprroach, red. J.R. Krebs, R. Dawkins, Oxford, s. 380–402.
• Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa.
• Liu D., Wellman H.M., Tardif T., Sabbagh M.A., 2008, Theory of mind development in Chinese children: A meta-analysis of false-belief understanding across cultures and languages, „Developmental Psychology” 44, s. 523–531.
• Milewski S., Kaczorowska-Bray K., 2015, Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk.
• Panasiuk J., 2013, Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST. Lublin.
• Pawłowski B., Lowen C.B., Dunbar R., 1998, Neocortex size, social skills and mating success in primates, „Behaviour” 135, s. 357–368.
• Porayski-Pomsta J., 1994, Umiejętności komunikacyjne dzieci w wieku przedszkolnym. Studium psycholingwistyczne, Warszawa.
• Premack D., Woodruff G., 1978, Does the chimpanzee have a theory of mind?, „Behavioral and Brain Sciences” 1, s. 515–526.
• Radomska A., Horodziejczyk D., 2006, Rozwój dziecięcych teorii umysłu a płeć i kompetencja komunikacyjna, „Psychologia Rozwojowa” 11, s. 35–48.
• Scott-Phillips Th., Blythe R., Gardner A., West S., 2012, How do communication systems emerge?, „Proceedings of the Royal Society B” 279, s. 1943–1949.
• Smoczyński P., 1955, Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego, Łódź–Wrocław.
• Shugar G.W., Smoczyńska M., 1980, Badania nad rozwojem języka dziecka, Warszawa.
• Surian L., 200, Sorces of Performance on Theory of Mind Tasks in Right Hemisphere-Damaged Patients, „Brain and Language” 78, s. 224–232.
• Szczepankowska I., 2011, Semantyka i pragmatyka językowa, Białystok.
• Tager-Flusberg H., 2002, Language Acquisition, Encyklopedia of the Human Brain, San Diego, s. 617–629.
• Tomasello M., 2000, The social-pragmatic theory of word learning, „Pragmatics” 10, s. 401–413.
• Tomasello M., 2002, Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa.
• Tomasello M., Melis A.P., Tennie C., Wyman E., Herrmann E., 2012, Two key steps in the evolution of human cooperation, „Current Anthropology” 53, s. 673–692.
• Tomasello M., 2007, Społeczno-pragmatyczna teoria uczenia się słów, [w:] Psychologia języka dziecka, red. B. Bokus, G.W.Shugar, Gdańsk, s. 211–224.
• Tomasello M., 2008, Origins of Human Communication. Cambridge.
• Tomasello M., 2009, Why we cooperate?, Cambridge.
• Scott-Phillips T.C., 2008, On the correct aplication of animal signalling theory to human communication. Proceedings of the 7th International Conference on the Evolution of Language, s. 257–282.
• Zahavi A., 1975, Mate selection – a selection for handicap, „Journal of Theoretical Biology” 53, s. 205–214.
• Zarembina M., 1965, Kształtowanie się systemu językowego dziecka, Wrocław.
• Żywiczyński P., Wacewicz S., 2015, Ewolucja języka. W stronę hipotez gesturalnych, Toruń.

Identifiers

DOI

10.24335/6cbm-wt35