Operacjonalizacja zachowania nieuczciwego w badaniach psychologicznych

• Authors: Wojciech Wypler

Title variants

EN

Operationalization of Dishonest Behavior in Psychological Experimentation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule ustosunkowano się do popularnej w ostatnich latach definicji operacyjnej zachowania nieuczciwego, polegającej na postawieniu badanych w sytuacji pokusy, w której rozwiązując trudne (lub niemożliwe do wykonania) zadanie, mogą wykorzystać stworzoną przez eksperymentatora okazję do łatwego dokonania oszustwa, by zdobyć nagrodę, najczęściej o charakterze finansowym. Zwrócono uwagę na zalety tego rozwiązania, przede wszystkim możliwość sprawnego przebadania dużej grupy osób w stosunkowo krótkim czasie oraz względnie duże możliwości kontrolowania sytuacji eksperymentalnej. Spośród wad przedstawionej definicji operacyjnej najszerzej omówiono wątpliwości metodologiczne i etyczne związane z poddawaniem badanych frustracji, jak również ze wzmacnianiem przez eksperymentatora nieuczciwego zachowania badanych poprzez wypłacanie pieniędzy za oszustwa, których się dopuścili. Wreszcie zaproponowano własną definicję operacyjną zachowania nieuczciwego, która wydaje się być wolna od spostrzeżonych wad omówionego wcześniej rozwiązania.

EN

The paper discusses operational definition of dishonest behavior which has become widespread recently and which presupposes subject exposition to temptation. Subjects are asked to solve a difficult (or insoluble) task and while doing so they are tempted to take advantage of the opportunity established by the experimenter and cheat in order to get the award, usually of a financial nature. We highlight the benefits of this solution, namely the possibility to test a large group of subjects in a relatively short period of time and to control, to a large extent, the experimental situation. As for the flaws of the discussed operational definition, we mostly point to some methodological and ethical issues: in fact, subjects are exposed to frustration and experimenter-induced conditions, i.e. reward offered for cheating, propel their dishonesty. We also suggest our own operational definition of dishonest behavior, which seems to be free from identified flaws of the analyzed solution.

Keywords

PL

nieuczciwe zachowanie; oszukiwanie; eksperyment psychologiczny

• Publisher: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW
• Journal: Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja
• Year: 2013
• Volume: 21
• Pages: 141-164

Contributors

author

Wojciech Wypler

References

• Aronson, Elliot (2009) Człowiek istota społeczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Aronson, Elliot, David R. Mettee (1968) Dishonest behavior as a function of different levels of self-esteem. “Journal of Personality and Social Psychology” 9: 121–127.
• Aronson, Elliot, Timothy D. Wilson, Robin M. Akert (1997) Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Bowling, Nathan A., Kevin J. Eschleman (2010) Employee personality as a moderator of the relationships between work stressors and counterproductive work behavior. “Journal of Occupational Health Psychology” 15 (1): 91–103.
• Brzeziński, Jerzy (1997) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Brzeziński, Jerzy, Małgorzata Toeplitz-Winiewska (2008) Etyczne problemy działalności praktycznej, edukacyjnej i naukowej psychologa. [w:] Jan Strelau, Dariusz Doliński, red., Psychologia. Podręcznik akademicki, Tom. 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 137-169.
• CBOS (2011) Polak w pracy, czyli o uczciwości, sumienności i asertywności w życiu zawodowym. (Pobrano: 9.05.2013 r., z: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2011/K_051_11.PDF)
• Craig, James R., Leroy P. Metze (1986) Methods of psychological research. Monterey, CA: Brooks/ Cole Publ.
• Festinger, Leon (1957) A Theory of Cognitive Dissonance. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Fine, Saul, Ishayau Horowitz, Hanoch Weigler, Liat Basis (2010) Is good character good enough? The effects of situational variables on the relationship between integrity and counterproductive work behaviors. “Human Resource Management Review” 20: 73–84.
• Fox, Suzy, Paul E. Spector, red., (2004) Counterproductive Work Behavior: Investigations of Actors and Targets. Washington: American Psychological Association.
• Fox, Suzy, Paul E. Spector, Angeline Goh, Kari Bruursema (2007) Does your coworker know what you’re doing? Convergence of self- and peer-reports of counterproductive work behavior. “International Journal of Stress Management”: 14 (1): 41–60.
• Frankfort-Nachmias, Chava, David Nachmias (2001) Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka.
• Gamliel, Eyal, Eyal Peer (2013) Explicit risk of getting caught does not affect unethical behavior. “Journal of Applied Social Psychology”. doi: 10.1111/jasp.12091.
• Gino, Francesca, Adam D. Galinsky (2012) Vicarious dishonesty: When psychological closeness creates distance from one's own moral compass. “Organizational Behavior and Human Decision Processes” 119 (1): 15-26.
• Gino, Francesca, Shahar Ayal, Dan Ariely (2009) Contagion and differentiation in unethical behavior: The effect of one bad apple on the barrel. “Psychological Science” 20 (3): 393-398.
• Gino, Francesca, Jun Gu, Chen-Bo Zhong (2009) Contagion or restitution? When bad apples can motivate ethical behavior. “Journal of Experimental Social Psychology” 45 (6): 1299-1302.
• Goldstone, Robert L., Calvin Chin (1993) Dishonesty in Self-report of copies made: moral realtivity and the copies machine. “Basic and Applied Social Psychology” 14 (1): 19-22.
• Hilbig, Benjamin E., Corinna M. Hessler (2013) What lies beneath: How the distance between truth and lie drives dishonesty. “Journal of Experimental Social Psychology: 49: 263-266.
• Hornowska, Elżbieta. (1989) Operacjonalizacja wielkości psychologicznych: Założenia, struktura, konsekwencje. Wrocław: Ossolineum.
• Kosewski, Marek (2008) Wartości, godność i władza. Warszawa: Vizja Press & IT.
• Kosslyn, Stephen M., Robin S. Rosenberg (2006). Psychologia: Mózg, człowiek, świat. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Mazar, Nina, On Amir, Dan Ariely (2008) The Dishonesty of Honest People: A Theory of Self-Concept Maintenance. “Journal of Marketing Research” 45: 633-644.
• Mietzel, Gerd (2008) Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Milgram, Stanley (1977) Subject reaction: The neglected factor in the ethics of experimentation. “Hastings Center Report 7 (5): 19-23.
• Ostrowska, Krystyna (2008) Uczniowie i Rodzice. Portret własny. W kontekście badań zachowań agresywnych w szkole w latach 1997, 2003, 2007. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
• PBS/DGA (2009) Studenci. Badanie na próbie ogólnopolskiej studentów (N=1194) zrealizowane w październiku na zlecenie Gazety Wyborczej, Sopot.
• Penner, Louis A., Lynn S. Summers, David A. Brookmire, Mox C. Dertke (1976) The lost dollar: situational and personality determinants od a pro and antisocial behavior. “Journal of Research in Personality” 40: 237 - 249.
• PWN (2013) Internetowy słownik języka polskiego. (Pobrano: 10 maja 2013, z: http://sjp.pwn.pl/szukaj/oszustwo)
• Robinson, Sandra L., Rebecca J. Bennett (1997) Workplace deviance: its definition, its manifestations, and its causes. “Research on Negotiations in Organizations” 6: 3–27.
• Sackett, Paul R., Cynthia J. DeVore (2001) Counterproductive behaviors at work. [w:] Neil Anderson, Deniz S. Ones, Handan Kepir Sinangil, Chockalingam Viswesvaran, red., Handbook of Industrial, Work, and Organizational Psychology. Tom 1. London: Sage Publications, s. 145–164.
• Schwieren, Christiane, Doris Weichselbaumer (2010) Does competition enhance performance or cheating? A laboratory experiment. “Journal of Economic Psychology” 31 (3): 241-253.
• Shaughnessy, John J., Eugene B. Zechmeister, Jeanne S. Zechmeister (2002) Metody badawcze w psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Strelau, Jan, Dariusz Doliński, red., (2008) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Tavris, Carol, Carole Wade (2008) Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Witkowski, Tomasz (2006) Psychologia kłamstwa. Taszów: Wydawnictwo Moderator.
• Witkowski, Tomasz (2007) Dobór personelu. Taszów: Wydawnictwo Moderator.
• Work Service S.A. (2012). Co piąty Polak spóźnia się do pracy. (Pobrano: 10 maja 2013, z: http://www.workservice.pl/index.php/dla_pracodawcow/ekspert_hr_komentuje/co_piaty_polak_spoznia_sie_do_pracy)
• Wypler, Wojciech (2010) Kontrowersje wokół problematyki kwestionariuszowego pomiaru uczciwości. „Prace Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji” 16: 53–75.
• Wypler, Wojciech (2012) Założenia teoretyczne kwestionariusza postaw wobec prawa, pracodawcy i podstawowych norm społecznych. „Prace Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji” 19: 7-30.
• Zhong, Chen-Bo, Vanessa B. Bohns, Francesca Gino, F. (2010) A Good Lamp is the Best Police: Darkness Increases Dishonesty and Self-Interested Behavior. “Psychological Science” 21: 311-314.
• Zimbardo, Philip G. (2002) Psychologia i życie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Zimbardo Philip G., Robert L. Johnson, Vivian McCann (2011) Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.