Uwarunkowania hydrologiczne lokalizacji Supraśla, na przykładzie XVII wiecznego supraskiego systemu wodnego, w świetle historii oraz aktualnych potrzeb budowy marki uzdrowiska

• Authors: dr inż. arch. Ołdytowski Tomasz Grzegorz

Title variants

EN

Hydrological conditions for the location of Supraśl on the example of the 17th century Supraśl river system, in historical perspective and in view of the contemporary need to build the town’s reputation as a health resort

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejsze opracowanie zawiera krótką charakterystykę uwarunkowań, które wpłynęły na powstanie i rozwój miasteczka Supraśl, w korelacji z wodnym systemem rzeki Supraśl. Analiza dokumentów historycznych oraz współczesnych opracowań i planowanych w niedalekiej przyszłości inwestycji, jednoznacznie świadczą o nierozerwalnej symbiozie miasta z wodnym systemem rzeki. Aktualnie prowadzone działania planistyczne dotyczą w znakomitej większości zagospodarowania doliny rzeki Supraśl zarówno odcinków „pierwotnych” – naturalnych jak i „wtórnych” – urządzonych ręką człowieka”. To właśnie przebudowane w XVII-XVIII wieku koryto rzeki Supraśl, zdecydowało o losach Supraśla. Powstanie w XVI wieku osady klasztornej, a w czasach późniejszych przemysłowego miasta Supraśl, i współcześnie ośrodka turystyczno-uzdrowiskowego nie byłoby możliwe bez budowania relacji funkcjonalno-przestrzennych z wodnym system rzeki. Wykonane spiętrzenie rzeki, (powstanie tzw. stawu młynowego) umożliwiło przekształcenie osady klasztornej w przemysłowe miasteczko. Możliwość budowy turbin wodnych zdecydowało o atrakcyjności tego miejsca zarówno dla lokacji przemysłu włókienniczego, tartacznego czy handlu. W czasach gdzie nie woda lecz energia elektryczna decyduje o rozwoju cywilizacji Supraski system „węzeł zajma” nadal wpływa na rozwój funkcji miasteczka, tym razem turystycznej i uzdrowiskowej.

This study contains a short description of the conditions influencing the creation and development of the town of Supraśl in correlation with the Supraśl river system. The analysis of historical documents, contemporary studies and investments planned for the near future shows clearly that the town has existed in an inseparable symbiosis with the river. The ongoing planning works focus mainly on the management of the Supraśl river valley in its different sections: “primeval” (natural) and “secondary” (affected by human intervention). It was the bed of the Supraśl river, which was redeveloped in the 17th and 18th century, that had a decisive influence on the town’s development. Without building functional and spatial relations with the river system, it would not have been possible to set up there a monastic settlement in the 16th century, later – an industrial town of Supraśl and now – a tourist and health resort. Thanks to the construction of a river dam (which created a so-called mill pond) the monastic settlement was transformed into an industrial town. The possibility of building water turbines made the town attractive for textile industry, wood processing and trade. In the times when it is not the electrical power but water that decides about the civilization progress, the Supraśl river system still fosters the town’s development – now, as a tourist and health resort.

Keywords

PL

systemy wodne; mała retencja; zajma; zasady zagospodarowania przestrzenią uzdrowiskową; ład przestrzenny; infrastruktura uzdrowiskowa

EN

water systems; small retention; rules of health resort management; land management; health resort infrastructure

• Publisher: Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP
• Journal: Jedziemy do wód w...
• Year: 2014
• Issue: 3
• Pages: 49-60

Dates

published

2014-09-29

Contributors

author

dr inż. arch. Ołdytowski Tomasz Grzegorz

• Instytut Politechniczny Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach

References

• Gaworecki W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• „Koncepcja budowy i odbudowy obiektów małej retencji”, WZMiUW w Białymstoku, Białystok 2006.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa, 1967.
• Kozielecki J., o człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, PWN, Warszawa, 1988.
• Ołdytowski T. redaktor wydania, Supraśl 2000, ALBUM 500 LAT SUPRAŚLA – monografia miasta, Towarzystwo Przyjaciół Supraśla, Wydawnictwo Benkowski, Supraśl 2000.
• Ołdytowski. T. Konferencja Naukowa „Od przemysłu do uzdrowiska – Supraśl na Podlasiu przykładem udanej transformacji ośrodka przemysłowego w zespół turystyczno uzdrowiskowy”. Gdańsk, wrzesień 2006.
• Ołdytowski. T. Miesięcznik „URBANISTA” nr 10, „Supraśl – udaną transformacją ośrodka przemysłowego w zespół turystyczno- uzdrowiskowy” str. 372-379, Warszawa 2007.
• Ołdytowski. T. „Funkcja turystyczna i uzdrowiskowa szansą rozwoju miejscowości po przemysłowych/ na przykładzie Supraśla w województwie podlaskim, str. 87-97, Wydawnictwo pokonferencyjne”, Konferencja naukowa – Rola Bankowości I Przedsiębiorczości w Ochronie Dziedzictwa Miast Postindustrialnych w Warunkach Rozwoju Demokracji Lokalnej”, pod red. Andrzeja Stawarza, Supraśl czerwiec 2006,
• Praca zbiorowa red. Towarzystwo Przyjaciół Supraśla, Zeszyt Historyczny nr 3: Wspomnienia o Henryku Ołdytowskim, Towarzystwo Przyjaciół Supraśla, 2002.
• Studium uwarunkowań gminy Supraśl, Supraśl – 1998.
• Statut uzdrowiska Supraśl z 2009r.
• Statut uzdrowiska Supraśl z 2011r.

Identifiers

ISSN

1427-0900