Problem prawdy ujęć zmysłowych w interpretacji św. Tomasza z Akwinu

• Authors: Sulenta Paulina

Title variants

EN

The Problem of the Truth of Sensible Apprehensions according to St. Thomas Aquinas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problem prawdy w poznaniu zmysłowym w interpretacji św. Tomasza z Akwinu. Przeprowadzane analizy wpisują się w szeroką dyskusję nad naturą prawdy, dlatego autorka rozpoczyna od przedstawienia dwóch głównych nurtów interpretacji prawdy, które pojawiły się w Starożytności i w wiekach średnich. W odróżnieniu od tradycyjnych opracowań zarysowuje novum myśli św. Tomasza. Następnie, na podstawie "Sumy teologicznej" (Q. 16, a. 2) i "Quaestiones disputatae de veritate" (Q. 1) rekonstruuje Tomaszowe stanowisko wobec prawdy rozumu i zmysłów oraz ukazuje, w jaki sposób zmysły wewnętrzne określają prawdę i fałsz. Przeprowadzone refleksje prowadzą do wniosku, że w ujęciu św. Tomasza z Akwinu poznanie zmysłowe i prawda poznania zmysłowego rozumiane są analogicznie. W pierwotnym znaczeniu poznanie i prawda odnoszą się do aktów intelektualnych i ich rezultatów. Jednak w przypadku percepcji zmysłowej prawda pojmowana jest jako ontyczna zgodność domeny zmysłowej z rzeczywistością. Prawda zmysłowa znajduje swoje usprawiedliwienie w istnieniu przedmiotów, które odpowiadają indywidualnym zmysłowym zdolnościom poznawczym.

EN

The article undertakes the problem of truth in sensible cognition according to St. Thomas Aquinas. Performed analysis partake into the wide-ranging discussion on the nature of turth, thus the authoress starts with characterizing two main streams of interpreting truth, which came about during the ancient and medieval centuries. Against the background she outlined the novum of St. Thomas. Then, on the ground of "Summa theologiae" (Q. 16, a. 2) and "Quaestiones disputatae de veritate" (Q. 1) she reconstructs Aquinas' approach to the truth of intellect and sense, and shows how truth and false are realized by the extarnal and internal senses. The carried out consideretions reveal that according to Aquinas sensible cognition and the truth of sensible apprehensions are understood analogically. In their primary sense, cognition and truth refer to intellectual acts and their results. In the sensible preception, however, truth is realizes in the optimum of its importance as the ontic adequacy between sensible faculty and reality. Its justification the truth of senses finds in the existence of objects which are appropriate to the individual sensible faculties of cognition.

Keywords

PL

prawda; zmysły; poznanie; św. Tomasz z Akwinu

EN

truth; senses; cognition; St. Thomas Aquinas

• Publisher: Wydawnictwo KUL
• Journal: Scripta Philosophica. Zeszyty Naukowe Doktorantów Wydziału Filozofii KUL
• Year: 2012
• Volume: 1
• Pages: 11-29

Contributors

author

Sulenta Paulina

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

References

• Arystoteles, Metafizyka, tłum. i oprac. M.A. Krąpiec, A. Maryniarczyk na podstawie tłum. T. Żeleźnika, t. 1–2, Lublin 1996.
• S. Thomae Aquinatis, Quaestiones disputatae de veritate, w: Opera omnia [cum hypertextibus in CD-Rom], red. R. Bussa, Thomistica 1997 (Św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe. O prawdzie. Przekład – studia – komentarz, tłum. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2001).
• S. Thomae Aquinatis, Summa contra gentiles, w: Opera omnia (Św. Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przeł. Z. Włodek, W. Zega, t. 1–2, Poznań 2003).
• S. Thomae Aquinatis, Summa theologiae, w: Opera omnia (Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przekład zbiorowy pod red. S. Bełcha, t. 1–34, Londyn 1975–1986).
• Gilson É., Tomizm, tłum. J. Rybałt, Warszawa 2003.
• Gondek A., Egzystencjalny sąd, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 3, Lublin 2002, s. 45–52.
• Krąpiec M.A., Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin 1978.
• Krąpiec M.A., Realizm ludzkiego poznania, w: Dzieła, t. 2, Lublin 1995.
• Maryniarczyk A., Prawda, w: Powszechna encyklopedia filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 8, Lublin 2007, s. 458–466.
• Maryniarczyk A., Racjonalność i celowość świata osób i rzeczy, Zeszyty z Metafizyki, nr 4, Lublin 2000.
• Maryniarczyk A., Realistyczna interpretacja rzeczywistości, Zeszyty z Metafizyki, nr 3, Lublin 2005.
• Maryniarczyk A., Transcendentalia a poznanie metafizyczne, w: św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe. O prawdzie. Przekład – studia – komentarz, tłum. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2001, s. 167–183.
• Maryniarczyk A., Transcendentalia w perspektywie historycznej. Od arché do antytranscendentaliów, w: św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe. O prawdzie. Przekład – studia – komentarz, tłum. A. Białek, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2001, s. 117–140
• Maryniarczyk A., W poszukiwaniu źródeł prawdy, „Człowiek w Kulturze” 13(2000), s. 83–95.
• Psychiatria dla studentów medycyny, red. A. Bilikiewicz, Warszawa 2001.
• Wielgus S., Izaak Izraeli, w: Encyklopedia katolicka, red. tenże i inni, t. 7, Lublin 1997, s. 585–586.
• Woleński J., Izaak Israeli i Tomasz z Akwinu o prawdzie, „Studia Judaica” 8(2005) nr 1–2(15–16), s. 5–13.

Notes

PL

Artykuł recenzowany

EN

Reviewed article