Prawo w ponowoczesnym społeczeństwie

• Authors: Skąpska Grażyna

Title variants

EN

Law in Postmodern Society

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

We współczesnym, globalizującym się społeczeństwie, określanym także jako społeczeństwo ponowoczesne, coraz trudniejsze, o ile w ogóle możliwe, staje się wykorzystanie prawa jako instrumentu rządzenia. Z jednej strony współ- czesne społeczeństwa charakteryzuje pluralizm prawny, z drugiej zaś samo prawo traci swe tradycyjne cechy, w tym przede wszystkim traci znaczenie jego ścisły i jednokierunkowy związek z państwem narodowym. W socjologicznej teorii prawa podkreśla się, że prawo się autonomizuje, a podstawą jego ważności stają się jego wewnętrzne cechy systemowe, w tym jego szczególna semantyka, a nie siła państwa. Tego rodzaju teza ma dwojakie implikacje: po pierwsze, w związku z różnymi poziomami regulacji w globalizującym się i pluralistycznym społeczeństwie ponowoczesnym, wskazuje na zwiększające się wewnętrzne zróżnicowanie prawa. Po drugie, w związku z autonomizacją prawa oraz wzrostem pluralizmu systemu społecznego podkreśla się, że we współczesnym świecie prawo powinno raczej wspomagać wewnętrzne procesy samoregulacji, stwarzając im odpowiednie ramy prawne, aniżeli w nie bezpośrednio ingerować. Teorie na temat prawa w ponowoczesnym społeczeństwie są skonfrontowane z rzeczywistymi procesami i zjawiskami towarzyszącymi przemianom prawa. W konkluzji sformułowana jest konstatacja, że współczesne zarządzanie przy wykorzystaniu prawa polega na wspomaganiu wewnętrznych procesów samoregulacji, przy wzięciu pod uwagę kontekstu społecznego owych procesów.

EN

In the contemporary globalizing society which is also sometimes referred to as a postmodern society, it is becoming more and more difficult, if at all possible, to make use of law as an instrument of government. On the one hand, contemporary societies are characterized by legal pluralism, and on the other - law itself loses its traditional features including, above all, its close and one-way relationship with nation state. In the sociological theory of law, it is emphasized that law becomes autonomous by itself and that instead of the power of state, its internal systemic features (including its unique semantics) become the basis of its validity. A theoretical argument of such kind carries twofold implications: firstly, in connection with the different levels of regulation in the postmodern society, this argument indicates an increasing internal diversity of law. Secondly, autonomization of law and an increase in the pluralism of social system indicate that law in the contemporary world preferably ought to support the internal processes of societal self-regulation instead of direct interference in these processes. Theoretical arguments related to law in the postmodern society are confronted with concrete processes and phenomena which accompany law transformations. As a conclusion, one may formulate a statement saying that governance with the use of law consists in the support of the internal processes of self-regulation, while taking into consideration the social context of these processes.

Keywords

PL

społeczeństwo ponowoczesne; globalizacja; pluralizm prawny; samoregulacja

EN

globalization; legal pluralism; postmodern society; self-regulation

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2008
• Issue: 4(6)
• Pages: 55-72

Contributors

author

Skąpska Grażyna

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Bauman Z. (2000). Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press, wyd. polskie: Bauman Z. (2007). Płynne czasy. Życie w epoce niepewności. Warszawa: Sic!
• Bauman Z. (2005). Liquid Life. Cambridge: Polity Press, wyd. polskie: Bauman Z. (2007). Płynne życie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bauman Z. (2007). "Uncertainty and Other Liquid-Modern Fears", w: Jiri Priban (red.) Liquid Society and Its Law. Ashgate: Aldershot.
• Beck U. (1988). The Risk Society. Towards a New Modernity. London: Sage.
• Beck U. (1992). "The Reinvention of Politics: Toward a Theory of Reflexive Modernization", w: U. Beck, A. Giddens, S. Lash (red.). Reflexive Modernization. Cambridge: Polity Press.
• Calliess G.P. (2006). "Systemtheorie: Luhmann/ Teubner", w: S. Buckel, R. Christensen, A. Fischer-Lescano (red.), Neue Theorien des Rechts. Stuttgart: Lucius and Lucius.
• Christie N. (1977). ..Conflicts as Property", The British Journal of Criminology, t. 15, nr 1, s. 1-15.
• Derrida J. (1999). O gramatologii. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Derrida J. (1996). Kres człowieka czy troska o człowieka. Warszawa: Wydawnictwo "Civitas Christiana".
• Dezalay Y., Garth B.G. (1996). Dealing in Virtue: International Commercial Arbitration and the Construction of a Transnational Legal Order. Chicago: The University of Chicago Press.
• De Sousa Santos B., Rodriguez Garavito CA. (red.) (2005). Law and Globalization from Below: Towards Cosmopolitan Legality. Cambridge: Cambridge University Press of Michigan Press.
• Fuller L.L. (1993). Anatomia prawa. Lublin: Daimonion.
• Guenther K. (2001). "Rechtspluralismus und universaler Code der Legalität", w: L. Wingert, K. Guenther (red.), Die Öffentlichkeit der Vernunft und die Vernunft der Öffentlichkeit. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
• Habermas J. (1993). Faktizität und Geltung. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
• Habermas J. (2000). Filozoficzny dyskurs nowoczesności. Kraków: Universitas.
• Knodt E.M. (1995). "Foreword", w: N. Luhmann, Social systems. Stanford: Stanford University Press.
• Ladeur K.-H. (1995). Postmoderne Rechtstheorie. Selbstreferenz, Selbstorganisation, Prozeduralisierung. Berlin: Duncker & Humblot.
• Luhmann N. (1984). Soziale Systeme. Grundriss einer allgemeinen Systemtheorie. Frankfurt am Main: Suhrkamp, wyd. polskie: Luhmann N. (2007). Systemy społeczne. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
• Luhmann N. (1996). Das Recht der Gesellschaft. Frankfurt am Main: Suhrkamp, wyd. angielskie: Luhmann N. (2004). Law as a Social System. Oxford: Oxford University Press.
• Luhmann N. (1998). Observations of Modernity. Stanford: Stanford University Press.
• Luhmann N. (1994). Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego. Warszawa: PWN.
• Lyotard J.-F (1979). "La condition postmoderne" Paris: Editions de Minuit.
• Łętowska E. (2005a). "Multicentryczność systemu prawa i wykładnia jej przyjazna", w: L. Ogieła, W. Popiołek, M. Szpunar, Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków: Zakamycze.
• Łętowska E. (2005b). "Multicentryczność współczesnego systemu prawa", Państwo i Prawo, nr 4.
• Michaels R. (2008). "The True Lex Mercatoria: Law Beyond the State", Indiana Journal of Global Legal Sudies, 1.14, nr 2.
• Morawski L. (1999). Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN.
• Polanowska-Sygulska B. (2008). Pluralizm wartości i jego implikacje w systemie prawa. Kraków: Księgarnia Akademicka, Ośrodek Myśli Politycznej.
• Priban J. (2007). "Theorizing Liquid Modernity in Its Legal Context", w: J. Priban (red.) Liquid Society and Its Law. Aldershot: Ashgate.
• Skąpska G. (red.) (2002). Budenbrookowie i piraci. Kraków: Universitas.
• Skąpska G. (1992). Prawo a dynamika społecznych przemian. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• StaweckiT., Staśkiewicz W., Winczorek J. (2008). Między policentrycznością a fragmentacją. Wpływ Trybunału Konstytucyjnego na polski porządek prawny. Warszawa: Sprawne Państwo, program Ernst and Young.
• Stone Sweet A. (2006). "The True Lex Mercatoria and System of Transnational Governance", Journal of European Public Policy, sierpień, s. 627-646.
• Sztompka P. (1996). The Sociology of Social Change. Oxford: Blackwell.
• Teubner G. (1997). "The Kings Many Bodies: The Self-Deconstruction of Law's Hierarchy", Law and, Society Review, t. 31, nr 4, s. 763-788.
• Teubner G. (2000). "Privatregimes: Neo-spontanes Recht und duale Sozialvervassungen in der Weltgesellschaft", w: D. Simon, M. Weiss (red.), Zur Autonomie des Individuums. Baden-Baden: Nomos.
• Teubner G. (2002a). "Sprawiedliwość alienująca. O dodatkowej wartości dwunastego wielbłąda", lus et Lex, nr 1, s. 107-132.
• Teubner G. (2002b). "Globale Zivilverfassungen: Alternative zur staatszentrierten Verfassungstheorie", Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Volker-recht, t. 63, nr 1, s. 1-28.
• Weber M. (1994). Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Lublin: Test.
• Weber M. (2004). Ekonomia i społeczeństwo. Warszawa: PWN.