Kim jest „rudobrody rzeźbiarz”? Raz jeszcze o noweli „Ad leones!”

• Authors: Sikorska Aleksandra

Title variants

EN

Who Is “the red-bearded sculptor”? On the Short Story “Ad Leones!” once again

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza problematykę malarstwa weneckiego w utworach Cypriana Norwida, takich jak: "Menego", "Salon Paryski 1881" oraz nowela „Ad leones!” Szczególnie istotne dla genezy drugiego z wymienionych utworów są w opinii autorki wypowiedzi Theophile’a Gautiera, zwłaszcza te odnoszące się do problemu malarstwa weneckiego i XIX-wiecznych kontynuatorów tej tradycji. Towarzysząca autorce podczas powstawania artykułu lektura książki Phillippe’a Beauassanta "Przejścia. Z renesansu do baroku" pozwoliła spojrzeć na utrwalony w tradycji badawczej consensus, iż o przymiotach głównego bohatera noweli „Ad leones!” – rudobrodego rzeźbiarza, najdobitniej zaświadcza towarzysząca mu charcica. Zwieńczeniem tego typu lektur jest, zdaniem autorki, wyrażona przez Dariusza Pniewskiego opinia, że „rzeźbiarz kilkakrotnie został nazwany rudobrodym, i, co równie ważne, a może nawet istotniejsze – towarzyszy mu pies, chart”. Z tego powodu ustalenia badacza poświęcone stosunkowi Norwida do weneckiego koloryzmu, choć cenne, okazują się niewystarczające. Autorka stara się odwrócić tendencję pojawiającą się w badaniach nad „Ad leones!”, próbując dociec możliwej genezy kreacji postaci rudobrodego rzeźbiarza. Dzięki temu kontekst weneckiego malarstwa zostaje w noweli rozszerzony o możliwą inspirację ikonograficzną, a także o problematykę manieryzmu (w jego historycznym ujęciu) jako nurtu schyłku renesansu, antycypującego – zdaniem Norwida – tendencje istniejące w sztuce jemu współczesnej. Utwór „Ad leones!”, napisany u kresu twórczości poety, zyskuje zatem podwójną, symboliczną ramę odniesienia – refleksja Norwida nad statusem artysty, jego predyspozycjami oraz postawą moralną staje się jednocześnie spojrzeniem o charakterze ogarniającym nie tylko XIX wiek, ale też kraniec renesansu.

EN

The article touches the problem of Venetian painting in such Cyprian Norwid’s pieces as "Menego", "Salon Paryski 1881" ("Paris Salon 1881") and the short story “Ad leones!.” When it comes to the origin of the second piece, he author of the paper finds the opinions by Theophile Gautier particularly valuable, especially those of them which refer to the issue of Venetian painting and the 19th c. continuators of the tradition. Philippe Beauassant’s book "Passages, de la Renaissance au Baroque" ("Passages. From the Renaissance to Baroque"), the reading of which accompanied the author while producing the paper, allows to look at the consensus recorded in research tradition that the greyhound bitch accompanying the red-bearded sculptor best attests the virtues of the main character of “Ad leones!.” An effect of such readings is, according to the author of the paper, the opinion expressed by Dariusz Pniewski that “the sculptor was a few times named red-bearded and, which is equally important and even most important, he is accompanied by a dog, a greyhound.” It is for that reason that the researcher’s observations about Norwid’s attitude to Venetian colorism, though valuable, prove insufficient. The author of the paper attempts to reverse the tendency found in research in “Ad leones!,” trying to reach for the possible genesis of red-bearded sculptor’s creation. Employing this approach, the context of Venetian painting in the short story is extended by a possible iconographic inspiration as well as by a problem of mannerism (in its historical perspective) seen as a trend in the decline of the Renaissance, anticipating, in Norwid’s view, the tendencies in the art of his days. “Ad leones!,” written nearly at the end of the poet’s creativity, gains a double, symbolic frame of reference: Norwid’s reflection on the status of the artist, his predispositions and moral stance become also a view which embraces not only the 19th c., but also the end of the Renaissance.

Keywords

EN

Cyprian Norwid; Norwid's "Ad Leones!"; "Paris Salon 1881"; Venetian painting

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2019
• Volume: 110
• Issue: 2
• Pages: 115-132

Dates

printed

2019-06-27

Contributors

author

Sikorska Aleksandra

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

Identifiers

DOI

10.18318/pl.2019.2.7