Typy semantyczne trójek aspektowych. Wstępne rozpoznanie

• Authors: Osior-Szot Katarzyna

Title variants

EN

Semantic types of aspectual triplets. An introduction

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Jednym z istotnych etapów rozwoju aspektu słowiańskiego było wyodrębnienie się trójek aspektowych w następującym układzie chronologicznym: czasownik niedokonany (simplicjum) – perfektiwum prefiksalne (pozwalające na skonkretyzowanie rodzaju akcji) – wtórne imperfektiwum sufiksalne, tak jak w przykładzie robić – zrobić – *zrabiać. Następny krok rozwojowy to zanik wtórnego czasownika niedokonanego (*zrabiać), jednak nie w każdej trójce ten człon zanikł. W artykule postawiono pytania o to, dlaczego wtórne imperfektiwum nie uległo całkowitej redukcji i jaką funkcję pełni obecnie, a także czy pod względem znaczeniowym trójki wykazują podobieństwa (a jeśli tak, to jakie). Aby to zbadać, zanalizowano zbiór 664 trójek aspektowych, których trzecie człony (wtórne imperfektiwa) podzielono według prefiksów i określono na tej podstawie typy semantyczne trójek. Wskazano także na możliwe dalsze kroki badawcze.

EN

In the evolution of the Slavic aspect one of the significant stages was the separation of aspectual triplets in the following chronological order: simplex imperfective – prefixed Natural Perfective (which allows clarification of a type of action) – secondary imperfective derived via suffixation (e.g. robić – zrobić – *zrabiać). The next step of Slavic aspect’ development was the disappearance of the secondary imperfective verb (*zrabiać), but not in every triplet. This paper poses a question about the secondary imperfective verb: why it didn’t become completely obsolete, what is a function of this type of structure now and are there any semantic similarities between aspectual triplets (and if so, what are the types of similarities). To explore this, the base of 664 aspectual triplets was analysed. The secondary imperfectives were divided by prefixes and on this basis the semantic types of triplets were defined. Further research possibilities were also indicated in the paper.

Keywords

PL

aspekt słowiański; trójki aspektowe; aktionsart; analiza prefiksalna; typy semantyczne

EN

Slavic aspect; aspectual triplets; Aktionsart; prefix analysis; semantic types

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2019
• Volume: LXVII
• Pages: 239-249

Contributors

author

Osior-Szot Katarzyna

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Instytut Języka Polskiego

References

• Agrell Sigurd, 1918, Przedrostki postaciowe czasowników polskich, Akademia Umiejętności, Kraków.
• Janda Laura A., Endresen Anna, Kuznetsova Julia, Lyashevskaya Olga, Makarova Anastasia, Ness et Tore, Sokolova Svetlana, 2013, Why Russian Aspectual Prefixes Aren’t Empty: Prefixes as Verb Classifiers, Slavica Publishers, Bloomington.
• Laskows ki Roman, 1998, Kategorie werbalne. Aspekt, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, red., Gramatyka współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, t. 1–2, s. 157–171.
• Łaziński Marek, 2011, Polish aspectual prefixes, their order and functions: A study based on the National Corpus of Polish, „WORD Structure”, t. 4(2), s. 231–243.
• Masłow Jurij, 1984, Wozniknowienie kategorii sowierszennowo/niesowierszennowo wida, w: J. Masłow, Oczerki po aspektołogii, Izd-wo Leningradskowo uniwersiteta, Leningrad, s. 102–110.
• Piernikarski Cezar, 1969, Typy opozycji aspektowych czasownika polskiego na tle słowiańskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Przybylska Renata, 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
• Śmiech Witold, 1986, Derywacja prefiksalna czasowników polskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Wróbel Henryk, 1998, Schemat klasyfikacji czasowników odczasownikowych. Derywaty semantyczne. Derywaty aspektowe, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, red., Gramatyka współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, t. 1–2, s. 542–568.