Bohater groteskowy "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza w przekładzie Katariny Šalamun-Biedrzyckiej

• Authors: Osmólska Marzena

Title variants

SL

Groteskni lik v Gombrowiczevim romanu "Ferdydurke" v prevodu Katarine Šalamun-Biedrzycke

EN

The grotesque character of Witold Gombrowicz’s "Ferdydurke" translated by Katarina Šalamun-Biedrzycka

• Languages of publication: PL

Abstracts

SL

Groteska je estetska kategorija, ki ruši ustaljeno predstavo o svetu, predstavlja sestavljenost in tuje oblike pojavov, ki vzbujajo začudenje. Na Poljskem se je izraz groteska prvič pojavil na začetku XIX. stoletja kot izposojenka iz nemškega jezika. Raziskovalci književnosti in umetnosti XX. stoletja trdijo, da se je groteska v poljski književnosti pojavila ob koncu modernizma. Možen je tudi drugačen pogled, ki pravi, da je bila umetnost modernizma groteskna skoraj v celoti. Groteska v romanu Ferdydurke obsega vsa področja dela, tudi jezik. Ta groteskni jezik, ki ga med drugim zaznamujejo neologizmi, prepletanje patetičnega in pogovornega jezika, je lahko izziv za prevajalca. Pri oblikovanju grotesknega lika pomembno vlogo odigravajo deli telesa (npr. ritka in fris), ki imajo v romanu simboličen pomen. Pisatelj uporablja tudi neologizme in ruši besedni red, da bi dosegel grotesken učinek dogodkov. Prevajalka si je prizadevala, da bi v prevodu ohranila enako sliko grotesknega lika, čeprav ni mogla včasih premagati jezikovnih ovir. Ohranila je enak pomen na leksikalnem in skladenjskem področju. Prevajalka oponaša skladenjske strukture izvornega besedila ali uporablja druge slovnične kategorije. Vsak prevajalec namreč mora ohraniti v prevodu enak model sveta.

EN

The grotesque is an aesthetic category, which undermines the conventional and acknowledged image of the world, illustrates the complexity of certain phenomena and their other surprising aspects. In Poland the term „grotesque”, being a calque from German, was first used at the threshold of the 19th-century. However, according to the Polish 20th-century literature and art researchers, grotesque becomes prominent in Polish literature on the verge of modernism. The assumption that modernist art had an almost entirely grotesque character cannot however be ruled out. Grotesque manifests itself in the novel Ferdydurke on each level of the work, including language. The grotesque character of the language is shown among other things through neologisms and a mixture of pompous and colloquial style. Body parts (such as bottom and mug), having a symbolic meaning throughout the novel, play an important part in giving the figures their grotesque character. The language of the novel may undoubtedly constitute a problem for the translator, as the writer uses neologisms and disturbs the word order to achieve a grotesque character of events. The translator tried to deliver an identical image of the grotesque character in her translation. Frequently, the translator couldn’t however disturb the correctitude of the Slovenian language. She preserves the sense of the original on the lexical and syntactic level through imitating the syntactic structures of the original or through replacing them with other grammatical categories. Each translator must recreate the model of the world embedded in the source text.

Keywords

EN

Witold Gombrowicz; Ferdydurke w przekładzie słoweńskim; groteska; bohater; przekład; Witold Gombrowicz; Ferdydurke in the Slovenian translation; grotesque; character; translation

SL

Witold Gombrowicz; Ferdydurke v slovenskem prevodu; groteska; karakter; prevod

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2012
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 119-132

Dates

published

2012-10-01

Contributors

author

Osmólska Marzena

• Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Śląski

References

• Błoński, Jan. Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu. Kraków: Znak, 1994.
• Bolecki, Włodzimierz. „Groteska.” Słownik literatury polskiej XX wieku. Red. Alina Brodzka [et al.]. Wrocław—Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992.
• Bolecki, Włodzimierz. „Przewodnik po labiryncie.” Gombrowicz, Witold. Ferdydurke. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1995.
• Eco, Umberto. Lector in fabula. Tłum. Piotr Salwa. Warszawa: PIW, 1994.
• Głowiński, Michał. „Groteska jako kategoria estetyczna.” Groteska. Red. M. Głowiński. Gdańsk: Słowo/Obraz. Terytoria, 2003.
• Jarzębski, Jerzy. Gra w Gombrowicza. Warszawa: PIW, 1982.
• Kępiński, Marcin. Mit, symbol, historia, tradycja Gombrowicza gry z kulturą. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, 2006.
• Kłosiński, Krzysztof. „Przemiany prozy XX wieku.” Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdów Polonistów. Red. Teresa Michałowska, Zbigniew Goliński, Zbigniew Jarosiński. Warszawa: IBL, 1995.
• Krysztofiak, Maria. Przekład literacki a translatologia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1999.
• Kühl, Olaf. Gęba ErosaTajemnice stylu Witolda Gombrowicza. Tłum. Krzysztof Niewrzęda, Maria Tarnogórska. Kraków: Universitas, 2005.
• Paszek, Jerzy, Filip Mazurkiewicz. PrzeczyTacie „Ferdydurke”. Szkolna Encyklopedia Języków Ferdydurki. Katowice: Książnica, 1998.
• Speina, Jerzy. Formy rzeczywistości (Typy świata przedstawionego w literaturze). Bydgoszcz: Pomorze, 1990.
• Tabakowska, Elżbieta. „Bariery kulturowe są zbudowane z gramatyki.” Przekład. Język. Kultura. Red. Roman Lewicki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
• Tabakowska, Elżbieta. Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu. Tłum. Agnieszka Pokojska. Kraków: Universitas, 2001.
• Thompson, Ewa M. Witold Gombrowicz. Tłum. Anna Sierszulska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2002.
• Tokarz, Bożena. „Przekład w dialogu międzykulturowym.” Dialog czy nieporozumienie? Z zagadnień krytyki przekładu. Red. Piotr Fast, Przemysław Janikowski. Katowice: Śląsk, 2006.
• Tokarz, Bożena. Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
• Toporišič, Jože. Slovenska slovnica. Maribor 1991.
• Ziomek, Jerzy. Prace ostatnie. Warszawa: PWN, 1994.

Identifiers

ISSN

1899-9417