Układ nadawczo-odbiorczy w wielkopolskich inwentarzach z 2. połowy XVIII wieku

• Authors: Osowski Błażej

Title variants

EN

A narrator-audience system in Wielkopolska inventory books from the 2nd half of the 18th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIII w. są tekstami wielowarstwowymi ze względu na zmieniający się w nich układ nadawczo-odbiorczy. Są to dokumenty zawierające wypowiedzi osób trzecich i elementy innych aktów komunikacji. Analizowany proces staje się tym samym kilkuetapowy (poczynając od zeznań świadków, a na wydaniu tekstów kończąc). Elementy poziomu niższego stają się na poziomie wyższym częścią komunikatu i mogą być modyfikowane, co przejawia się m.in. zmianą kodu, odmiany językowej czy formy podawczej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytania: kto i do kogo mówi w analizowanych inwentarzach i jakie na poziomie cech językowych niesie to konsekwencje dla tekstu.

EN

Inventory books of nobility estates from the 2nd half of the 18th century are multi-layer texts due to the changing narrator-audience system. These documents include utterances of third persons and elements of other acts of communication. The analysed communication is therefore a multi-stage process (starting with the witnesses’ statements and ending with publication of the texts). Elements of a lower level become, on a higher level, a part of a message and can be modified. This is reflected in, among other things, a change of the code, language variety or input form. The goal of this article is to provide answers to the questions: who addresses whom in the analysed inventory books and what are its consequences to the text on the level of linguistic features.

Keywords

PL

dialektologia historyczna,; nadawca,; odbiorca,; inwentarze,; XVIII w.,; Wielkopolska

EN

historical dialectology,; narrator,; audience,; inventory books,; 18th century,; Wielkopolska

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2018
• Volume: VOL. 10
• Pages: 153-162

Dates

published

2019

Contributors

author

Osowski Błażej

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Filologii Polskiej

References

• G, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 2: Województwo gnieźnieńskie, Wrocław 1956.
• Gizbert-Studnicki T. (1986), Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Warszawa–Kraków.
• Klemensiewicz Z. (1985), Historia języka polskiego, t. 1, Warszawa.
• Kość J. (1992), Socjolingwistyczne aspekty komunikacji językowej w tekstach prawniczych (na przykładzie XVIII-wiecznych protokołów sądowych z ksiąg miejskich Chełma), „Socjolingwistyka” 12–13, s. 155–167.
• KP, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 3: Województwo kaliskie, Wrocław 1957.
• Laskowska E. (2010), Niektóre składniki sytuacji komunikacyjnej, [w:] Sytuacja komunikacyjna i jej parametry. I monografia z cyklu Sytuacje – komunikacja – konteksty, pod red. G. Sawickiej, Bydgoszcz, s. 70–76.
• Lustracja 2000, Lustracja województw Prus Królewskich. 1765, t. 1: Województwo pomorskie, cz. 1: Powiaty pucki i mirachowski, wyd. J. Dygdała, Toruń 2000.
• Lustracja 2011, Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich, Województwo inowrocławskie. 1765, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, A. Mietz, Bydgoszcz 2011.
• Osowski B. (2016a), Alias i czyli jako przedmiot zainteresowania dialektologa historycznego, „Prace Filologiczne” 68, s. 307–321.
• Osowski B. (2016b), O jednym z XVIII-wiecznych źródeł dialektologii historycznej z terenu Wielkopolski, [w:] Język w regionie, region w języku, pod red. B. Osowskiego, J. Kobus, P. Michalskiej-Góreckiej i A. Piotrowskiej-Wojaczyk, Poznań, s. 93–108.
• P, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 1: Województwo poznańskie, Wrocław1956.
• RK I, Inwentarze dóbr szlacheckich dawnego powiatu kaliskiego z lat 1776–1792, zebrał i opracował W. Rusiński, cz. 1: Inwentarze z lat 1776–1779, „Rocznik Kaliski” 1981, t. 14, s. 99–264.
• Wiśniewska H. (1983), Lubelskie zeznania sądowe z XVII wieku jako przykład dwufazowego procesu komunikacji, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 21, s. 129–141.

Notes

DOI 10.14746/gd.2018.10.13