Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2013 | 9 | 4 | 64-81

Article title

Pomiędzy autobiografią a biografią. Biografia literacka jako źródło badań socjologicznych

Authors

Content

Title variants

EN
Between Autobiography and Biography. Literary Biography as a Matter of Sociological Research

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Celem tekstu jest zwrócenie uwagi na biografię literacką jako przedmiot badań socjologicznych. Niniejszy artykuł składa się z dwóch powiązanych części. W pierwszej biografia zostaje przedstawiona w perspektywie komunikacji literackiej pomiędzy bohaterem biografii (który stara się nadać swojemu życiu określony sens i interpretację w materiałach autobiograficznych) a autorem, który może zaakceptować tę interpretację, ale może ją również odrzucić. Pomiędzy autorem i bohaterem istnieje niepisana umowa (pakt moralny), zobowiązująca biografa do zachowania intymności, unikania zdrady, niepodważania zaufania, jakim obdarzył go bohater. W drugiej części prześledzono strategie stosowane przez autorów dwóch biografii (Andrzeja Franszaka oraz Artura Domosławskiego). Biografie te zostały opublikowane niemal równolegle, obie poświęcono wybitnym postaciom polskiej literatury i życia publicznego. Obie ukazują odmienny stosunek do materiałów (auto)biograficznych. Podczas gdy jedna biografia jest przykładem dotrzymania paktu moralnego, druga jest przykładem jego naruszenia.
EN
The aim of this paper is to draw attention to the literary biography as a possible object of sociological research. This article consists of two parts. In the first one, biography is presented in the perspective of literary communication between the hero and the author of the biography. The hero of biography is trying to give a definite meaning to his life in autobiographical data. The author can accept this meaning, but he or she can also reject it. We argue that between the hero and the author of the biography, there is sometimes an unspoken agreement (moral pact) that obligates the biographer to maintain intimacy, avoid treachery, not to undermine the confidence. In the second part analyzed strategies used by the authors of two biographies (by Andrzej Franszek and Artur Domosławski). These biographies were published almost simultaneously, both are dedicated to outstanding figures of Polish literature and public life. Both of them carry a different approach to the (auto)biographical material. While the first biography is an example of moral pact, the second one – on the contrary – violates it.

Year

Volume

9

Issue

4

Pages

64-81

Physical description

Contributors

author
  • Instytut Socjologii, Wydział Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Warszawski, Karowa 18, 00-927 Warszawa

References

  • Ankudowicz Janusz (1971) Społeczna recepcja literatury niebeletrystycznej [w:] Janusz Sławiński, red., Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 399–418.
  • Bruner Jerome (1990) Życie jako narracja. „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 4, s. 3–17.
  • Burek Tomasz (2001) Autobiografia jako rozpamiętywanie losu. Nie tylko o „Rodzinnej Europie” [w:] Aleksander Fiut, red., Poznawanie Miłosza. Cz. 2: 1980–1998. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 7–28.
  • Czermińska Małgorzata (1982) Postawa autobiograficzna [w:] Jan Błoński i in., red., Studia o narracji. Warszawa: Ossolineum, s. 223–235.
  • Czermińska Małgorzata (2000) Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie, wyzwanie. Kraków: Universitas.
  • Czermińska Małgorzata (2009) O autobiografii i autobiograficzności [w:] taż, red., Autobiografia. Gdańsk: Słowo obraz/terytoria, s. 5–17.
  • Dahrendorf Ralf (2003) Ponad granicami. Wspomnienia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  • Denzin Norman K. (1990) Reinterpretacja metody biograficznej w socjologii. Znaczenie a metoda w analizie biograficznej [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa–Poznań: PWN, s. 55–69.
  • Domosławski Artur (2010) Kapuściński. Non-fiction. Warszawa: Świat Książki.
  • Elias Norbert (2006) Mozart: portret geniusza. Warszawa: W.A.B.
  • Geertz Clifford (2000) Dzieło i życie. Antropolog jako autor. Warszawa: Wydawnictwo KR.
  • Gusdorf Georges (2009) Warunki i ograniczenia autobiografii [w:] Małgorzata Czermińska, red., Autobiografia. Gdańsk: Słowo obraz/terytoria, s. 19–46.
  • Franaszek Andrzej (2011) Miłosz. Biografia. Kraków: Znak.
  • Goffman Erving (2007) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: GWP.
  • Gouldner Alvin W. (1977) Co zdarzyło się w socjologii: historyczny model rozwoju strukturalnego [w:] Jerzy Szacki, red., Czy kryzys socjologii? Warszawa: Czytelnik, s. 127–296.
  • Hałas Elżbieta (1990) Biografia a orientacja symbolicznego interakcjonizmu [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa–Poznań: PWN, s. 197–208.
  • Helling Ingeborg K. (1990) Metoda badań biograficznych [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa–Poznań: PWN, s. 127–135.
  • Jarzębski Jerzy (1982) Kariera autentyku [w:] Jan Błoński, red., Studia o narracji. Warszawa: Ossolineum, s. 203–222.
  • Kaźmierska Kaja (2008) Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
  • Kulas Piotr (2012) „Opcje” Kwartalnik Kulturalny, nr 1, s. 48–53.
  • Kundera Milan (2006) Zasłona. Warszawa: PIW.
  • Lejeune Phillipe (2001) Wariacje na temat pewnego paktu. O Autobiografii. Kraków: Universitas.
  • Lohmann Roger Ivar (2008) Biographies of anthropologists as anthropological data. „Reviews in Anthropology”, vol. 37, s. 89–101.
  • Lubas-Bartoszyńska Regina (2001) Wstęp [w:] Lejeune Phillipe, Wariacje na temat pewnego paktu. O Autobiografii. Kraków: Universitas, s. V–XXI.
  • Łęcki Krzysztof (2012) Inny Zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  • Markowski Michał Paweł (2000) Miłosz: dylematy autoprezentacji [ w:] Aleksander Fiut, red., Poznawanie Miłosza. Cz. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  • Miłosz Czesław (1996) Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrczyńskiej. Kraków: Znak.
  • Miłosz Czesław (2000a) Ziemia Ulro.
  • Miłosz Czesław (2000b) Człowiek wśród skorpionów. Kraków: Znak.
  • Miłosz Czesław (2001a) Abecadło. ------ (2001) Rodzinna Europa. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  • Musiał Łukasz (2010) Wiele hałasu – o co? „Przegląd Polityczny”, nr 100, s. 87–93.
  • Nowacka Beata, Ziątek Zygmunt (2008) Ryszard Kapuściński. Biografia pisarza. Kraków: Wydawnictwo Znak.
  • Ricoeur Paul (2006) Pamięć, historia, zapomnienie. Kraków: Universitas.
  • Ritzer George (2004) Klasyczna teoria socjologiczna. Poznań: Zysk i S-ka.
  • Roche Maurice (1989) Fenomenologiczny zwrot w socjologii [w:] Zdzisław Krasnodębski, red., Fenomenologia i socjologia. Warszawa: PWN, s. 458–474.
  • Rosner Katarzyna (2003) Narracja, tożsamość, czas. Kraków: Universitas.
  • Sennet Richard (2009) Upadek człowieka publicznego. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA.
  • Schütz Alfred (2006) Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania [w:] Aleksandra Jasińska-Kania i in., red., Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Scholar, s. 867–893.
  • Sławiński Janusz (1990) Jeszcze jeden ukąszony, choć poranek świta [w:] tenże, Teksty i teksty. Warszawa: Wydawnictwo Polska Encyklopedia Niezależna PEN.
  • Stemplewska-Żakowicz Katarzyna (2002) Koncepcje narracyjnej tożsamości [w:] Jerzy Trzebiński, red., Narracja jako sposób rozumienia świata., s. 81–113.
  • Taylor Charles (2002) Etyka autentyczności. Kraków: Znak.
  • Walicki Andrzej (1993) Zniewolony umysł po latach. Warszawa: Czytelnik.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-7e3b0862-ff17-4c00-bfea-6496dbd957e2
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.