Mur ceglany jako przedmiot badań architektonicznych

• Authors: Lewicki Jakub

Title variants

EN

The Brick Wall as an Object of Architectonic Research

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The author presents a critical discussion of methods used in historical-architectonic studies on brick walls upon the basis of heretofore research concerning methods of architectonic investigations, work conducted on the spot, and examples of studies and conservation. The applied methods of architectonic studies were presented from the viewpoint of their usefulness in the practical conservation of architecture. The article considers assorted methods destructive and non-destructive for bricks — historical studies and architectonic, stratigraphie and archaeological investigations. Next, the author analyses the examination of the wall, drawing attention to frequently committed errors, stemming from the accepted method. Emphasis is placed on the necessity of considering the whole face of a brick wall and not only its corners, which was, and continues to be an approach universally applied by certain researchers. The successive analysis focuses on studies of particular bricks, stressing the necessity of suitable examinations of the sizes of bricks, the so-called measurement registration, which consists of comparing and analysing the sizes of the brick (to 12 mm.). An enormous role is played by suitable research on the mutual permeation of the joints, which makes possible a precise determination of the chronology of fragments of the wall. Finally, the article deals with the documentation of the brick wall, stressing the necessity of a meticulous documentation of the entire wall and particular bricks. The summary defines general tendencies in research pertaining to the conservation of brick walls, influenced by the manner of previous architectonic studies. The author accentuates the fact that both in the research, design and execution phase it is possible to make a number of mistakes whose consequence is the destruction of the original form of the wall. This is the reason for the importance of a coordination of particular stages of conservation and the cooperation of properly trained specialists in the course of the entire conservation process, which should be always preceded by precise architectonic studies.

Keywords

PL

mur ceglany; cegła; badania architektoniczne; badania historyczne; wątek muru; spoina; dokumentacja; historia architektury

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2000
• Issue: 3
• Pages: 252-266

Dates

published

2000

Contributors

author

Lewicki Jakub

References

• A. Miłobędzki, Badania nad historią architektury, (w:) Wstęp do historii sztuki, t. I: Przedmiot, metodologia, zawod, Warszawa 1973, s. 4 7 9 ^ 8 2 .
• W. Domasłowski, M. Kęsy-Lewandowska, J. W. Łukaszewicz, Badapierwma nad konserwacją murow ceglanych, Toruń 1998,
• Konferencja naukowa: „Konserwacja murow ceglanych. Badania i praktyka”. Referaty na Ogolnopolską Konferencję w dniach 1 9 -2 0 XI 1999, UMK, Toruń 1999.
• M. Dayczak-Domanasiewicz, Forma i zakres opracowania wstęp nych badań historycznych i ikonograficznych, „Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Wojewodztwa Krakowskiego” 1973, s. 37-5 4 ;
• A. Ryszkiewicz, Źrodła do dziejow sztuki w archiwach, (w:) Wstęp do historii sztuki, t. I, s. 313-324;
• A. Wyrobisz, Źrodła pisane w b a daniach nad zabytkami architektury, „Rocznik PP PKZ” 1987, z. 1, Warszawa 1988^ s. 4 7 -6 1 .
• hasło D. Freya, Architekturzeichnung, (w:) Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, Munchen, szp. 9 9 2 -1 0 1 3 ;
• Architektenzeichnungen 1 4 7 9 -1 9 7 9 , Katalog zur Ausstellung in der Sonderausstellungshalle der Staatlichen Museen in Berlin-Dahlem, red. E. Berckenhagen, Berlin 1979.
• W. Hirszel, Przewodnik dla mularzy, Warszawa 1873;
• J. Heilpern, Nauka malarstwa, Warszawa 1896;
• J. Galer, N ow o czesne cegielstwo, Lwow 1927;
• J. Sas-Zubrzycki, Mularz polski. Wzory i przykłady budownictwa ceglanego, Lwow 1916.
• I. Pluska, Konserwacja cegły, „Renowacje”, R. 1, 1998, nr 1, s. 2 4 -3 1 .
• J. Gadomski, W. Zalewski, Dokumentacja badań tynkow i warstw malarskich. Stan i potrzeby, „Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Wojewodztwa Krakowskiego” 1973, s. 109-119;
• M. Poksińska, Polichromia romańskiej i wczesnogotyckiej rzeźby architektonicznej. Zespol rzeźby trzebnickiej, Toruń 1993.
• B- Rouba, Mur graniczny przy kościele Najświętszej Marii Panny w Toruniu, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorow Dzieł Sztuki”.
• M. Brykowska, Dokumentacja do prac konserwatorskich, „Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej”, Budownictwo, z. 70, 1981, s. 1 3 5 -1 5 4
• M. Brykowska, Badania zaby tkow architektury, „Rocznik PP PKZ” 1987, Warszawa 1988, z. 1, s. 21—40;
• J. T. Frazik, Megaskopowa analiza materiału, techniki i stratygrafii murow oraz tyn k ow za b y tkowych budowli. Uwagi o metodzie, „Czasopismo Techniczne”, Budownictwo, R. 67, Krakow 1968, z. 3, s. 1—15;
• J. T. Frazik, Analiza materiału, techniki i stratygrafii murow jako metoda badawcza dzieł architektury zabytkowej, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. 31, 1969, nr 1, s. 1 21-123;
• J. T. Frazik, Zamek w Krasiczynie, „Zeszyt Naukowy Politechniki Krakowskiej” 1968, nr 12, Architektura, z. 22, s. 7-2 3 ;
• M. Brykowska, Badania historyczno-architektoniczne elewacji budowli zabytkowych, (w:) Problemy konserwacji elewacji budowli zabytkowych, Krakow 9 -1 0 V 1996, „Wiadomości Konserwatorskie Wojewodztwa Krakowskiego”, t. V, 1996, s. 7 7 -9 0 .
• T. Poklewski, Możliwości poznawcze archeologii w badaniach architektury. Ocena archeologa. Wprowadzenie do dyskusji, „Rocznik PP PKZ” 1987, Warszawa 1988, z. 1, s. 10-20;
• T. Nawrolski, Uwagi na temat przydatności materiału archeologicznego w badaniach zaby tkow architektury, tamże, s. 6 2 -7 6 ;
• L. Kajzer, Wstęp do badań archeologiczno-architektonicznych, Łodź 1984;
• L. Kajzer, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łodź 1996.
• T. Nawrolski, W sprawie kompleksowości badań zaby tkow architektury, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 34, 1986, nr 1, s. 11 9 -1 2 9 . Przedruk tego artykułu w: „Rocznik PP PKZ” 1987, Warszawa 1988, z. 1, s. 1 77-199.
• W. Borusiewicz, Konserwacja zaby tkow budownictwa murowanego, Warszawa 1974, wyd. 2, Warszawa 1985.
• W. Borusiewicz, Budownictwo murowane w Polsce. Zarys sztuki strukturalnego kształtowania do końca XIX wieku, Warszawa 1985
• R. Massalski, Problemy metodologiczne badań architektoniczno- archeologicznych, „Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej” 1982, nr 347, Architektura XXII, s. 130, 150.
• R. Massalski, Graficzna metoda badania zabytkowych murow, „Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej” 1982, nr 347, Architektura XXII, s. 1 16-117.
• Z. Tomaszewski, Badania cegły jako metoda pomocnicza przy datowaniu obiektow architektonicznych, „Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej” 1955, nr 11, Budownictwo, z. 4, s. 31-52.
• A. Gruszecki, Metoda graficzna badań pomiarowych cegły przy ustalaniu chronologii obiektow architektonicznych, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. X, 1965, z. 1, s. 5 5 -5 8 .
• T. Poklewski, E. Grabarczyk, Metoda badań, (w:) Zamki środkowopolskie, cz. II: Bolesławiec nad Prosną, „Acta Archeologica Lodziensia” 1982, nr 30, s. 12-22.
• Z. Tomaszewski, Inwentaryzacja murow obronnych starej Warszawy, (w:) Stare Miasto w Warszawie. Odbudowa, „Teka Konserwatorska” 1956, z. 4, s. 42, rys. 76.
• J. Lewicki w pracy Cegła jako p rzedmiot badań architektonicznych, (w:) „Konserwacja murow ceglanych. Badania i praktyka’’. Referaty..., Toruń 1999, s. 2 1 1 -2 1 3 .
• M. Brykowska, O nauczaniu historii architektury i konserwacji zaby tkow na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, (w:) Ochrona i konserwacja dobr kultury w Polsce 1944-1989. Uwarunkowania polityczne i społeczne, pod. red. A. Tomaszewskiego, Warszawa 1996, s. 2 1 6 -2 1 7 .
• W. Niewalda, Dokumentacja badań architektury, „Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Wojewodztwa Krakowskiego” 1973, s. 87-1 0 6 .
• Tymczasowa instrukcja prowadzenia badań architektonicznych w PP PKZ, Warszawa 1969;
• Instrukcja prowadzenia badań architektonicznych w PP PKZ, Warszawa 1980.
• M. Brykowska, Badania zaby tkow architektury: teoria i praktyka, organizacja (1 9 4 5 -1 9 8 9 ), (w:) Ochrona i konserwacja dobr kultury w Polsce 1 9 4 4 -1 9 8 9 ..., s. 1 50-166.
• S. Kołodziejski, Uwagi o roli archeologii w badaniu dawnego krajobrazu kulturowego, (w:) Krajobrazy. Księga pamiątkowa w 70. rocznicę urodzin profesora Janusza Bogdanowskiego, Krakow 2000, 1 1 9 -1 4 1 .
• T. Nawrolski, Archeosporząlogia w badaniach zab y tk ow architektury i budownictwa, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 33, 1985, z. 4, s. 2 5 1 -2 7 0 .
• Architekt Oskar Sosnowski (1880-1939), Profesor Politechniki Warszawskiej. Tworczość i dzieła, pod red. M. Brykowskiej, Warszawa 2000.
• O. Sosnowski, Zasięg budownictwa gotyckiego na wschodzie Europy, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, R. III, 1934/1935, nr 3, s. 1 6 5 -1 6 8 .
• hasło Otto Stiehla, Backstein, (w:) Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, Stuttgart 1937, szp. 1 340-1345
• T. Rudkowski, Badania nad rozmiarami cegły średniowiecznego Wrocławia, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. VII, 1952, dodatek 5, Wrocław 1955;
• Z. Świechowski, Wczesne budownictwo ceglane w Polsce, „Studia z Dziejow Rzemiosła i Przemysłu”, t. I, Wrocław 1961, s. 8 3-123;
• A. Kąsinowski, Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim, „Studia z Dziejow Rzemiosła i Przemysłu”, t. X, Wrocław 1970, s. 4 8 -1 3 1 ;
• A. Wyrobisz, Budownictwo murowane w Małopolsce w XIV i XV wieku, „Studia z Dziejow Rzemiosła i Przemysłu”, t. III, Wrocław 1963
• A. Wyrobisz, Stan badań nad historią budownictwa w Polsce do końca XVIII wieku, „Studia z Dziejow Rzemiosła i Przemysłu”, t. IV, 1964, s. 11-30.
• M. Kutzner, Technika i organizacja budowy gotyckich kościołow miejskich na Śląsku na przykładzie realizacji kościoła Św. Mikołaja w Brzegu, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, t. IX, 1980, s. 7 5 -1 2 5 ;
• M. Arszyński, Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV i w pierwszej połowie XV wieku, „Studia z Dziejow Rzemiosła i Przemysłu”, t. IX, Wrocław 1969, s. 7-1 3 9 ;
• M. Arszyński, Budownictwo warowne zakonu krzyżackiego w Prusach (12 3 0 -1 4 5 4 ), Toruń 1995, s. 151-170.
• A. Miłobędzki, Zamek sandomierski, (w:) Studia sandomierskie. Materiały do dziejow miasta Sandomierza i regionu sandomierskiego, Warszawa 1967, s. 2 4 3 -2 8 6 .
• I. Pluska, Konserwacja cegły, „Renowacje”, R. 1, 1998, nr 1, s. 2 4 -3 1 ;
• R. Kozłowski, Ochrona elewacji ceglanych przed zniszczeniem, tamże, s. 3 2 -3 5 ;
• P. Karaszkiewicz, Metody oczyszczania elewacji, „Renowacje”, R. 2, 1999, nr 2, s. 5 6 -5 9 ;
• W. Domasłowski, Spoinowanie murow ceglanych, tamże, nr 4, s. 19-25;
• M. Majewski, Konserwacja elewacji wieży ratuszowej, tamże, nr 5, s. 22-30;
• I. Płuska, Aranżacje konserwatorskie, tamże, nr 5, s. 83-8 7 ;
• Z. Małecki, Trwałość, korozja, renowacja, tamże, nr 6, s. 9 4 -1 0 1 ;
• I. Płuska, K. Kozieł, Elewacje bazyliki, „Renowacje”, R. 3, 2000, nr 1, s. 2 0 -2 7 ;
• P. Wanat, Ratusz gotycki we Wrocławiu, tamże, nr 2, s. 3 8 -4 5 ;
• R. Kozłowski, Konserwacja elewacji ceglanych, tamże, nr 2, s. 7 8 -8 1 .
• J. Smolski, P. Stępień, Kryteria konserwatorskie doboru rozwiązań inżynierskich w zabytkach architektury w świetle doktryny i praktyki konserwacji, (w:) IVKonferencja naukowo-techniczna. Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołow zaby tkowych, Krakow 2 1 -2 3 V 1998, t. 1, s. 6 3 -7 2 ;
• G. Polski, Naprawy zabytkowych murow ceglanych. Problem doboru właściwych metod i materiałow, (w:) VKonferencja naukowo-techniczna. Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołow zabytkowych, Krakow 17 -1 9 V 2000, t. II, s. 189-200.

Identifiers

ISSN

0029-8247