Rodzina wobec prawnych problemów ochrony zdrowia psychicznego. Wybrane zagadnienia

• Authors: Błażej Kmieciak , Mirosław Kowalski

Title variants

EN

A Family Towards Mental Health Legal Problems. Selected Issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zdrowie i choroba psychiczna stanowią nadal tajemnicę. Medycyna w wielu przypadkach potrafi wskazać przyczynę pojawienia się zaburzenia, a lekarze udzielić wsparcia pacjentowi doświadczającemu kryzysu psychicznego. W wielu jednak przypadkach podobne schorzenia nie mogą być w pełni wyjaśnione przez specjalistów. Nadal bowiem nie znamy niepodważalnego źródła występowania np. schizofrenii. Nie wiemy również, dlaczego u jednych pacjentów chorujących na nią leki działają, a u innych nie widać pozytywnego efektu. Obserwując z perspektywy społecznej zjawisko, jakim jest choroba psychiczna, można jednak z całą pewnością stwierdzić, iż dotyka ona nie tylko samego pacjenta, ale również bliskie mu osoby, jego rodzinę. Problemy natury psychicznej wymagają zaangażowania osób bliskich, a także edukacji dotyczącej psychopatologii. Czasem rodzina postawiona zostaje przed szczególnie trudnym dylematem. Niepokojący stan pacjenta, zachowania agresywne, występowanie halucynacji powoduje, iż może stać się on niebezpieczny dla siebie lub innych osób. W sytuacji tej bardzo często konieczne jest podjęcie działań przymusowych wobec osoby chorej. Osoba ta twierdzi bowiem, że jest zdrowa. Czasem konieczne jest użycie przez personel siły oraz przymusowe umieszczenie pacjenta w szpitalu psychiatrycznym. Czy w sytuacji tej rodzina osoby chorej brana jest pod uwagę? Czy posiada ona w tym kontekście określone obowiązki? Być może bliscy mają konkretne uprawnienia, pozwalające na udzielenie pomocy? Czy polskie prawo dostrzega w tego typu zdarzeniach rodzinę osoby chorej? Na pytania te podjęta zostanie próba udzielenia odpowiedzi.

EN

Health and mental illness remain a mystery. Medicine can in many cases indicate the cause of apparition of the dysfunction. Doctors can provide support to a patient experiencing a mental crisis. In many cases, similar afflictions can't be wholly explained by specialists. We still don't know an indisputable source of the occurrence of schizophrenia. We also don’t know why some patients get better when they take the drugs and why others patients don’t see a positive effect. However, observing from a social perspective the phenomenon of mental illness, we can certainly affirm that it affects not only the patient but also the person close to him or her family. Psychological problems require the involvement of loved ones. They also require education concerning psychopathology. Sometimes, a situation set the family up in particularly difficult dilemma. Disturbing patient condition, aggressive behavior, hallucination cause that a patient can become dangerous for yourself or others. In this situation, it's very often necessary to take obligatory actions against an ill person. This person claims to be healthy. Sometimes it’s necessary to use a force by personnel and to place the patient in a psychiatric hospital. In this situation, the family of the ill person is taken into consideration? Does a familly hold specific responsibilities in this context? Perhaps the loved ones have specific rights to help? Does Polish law perceive in this type of events the family of the ill person? This text is an attempt to answer these questions.

Keywords

PL

rodzina; leczenie psychiatryczne; ustawa o ochronie zdrowia psychicznego; psychopatologia; prawa człowieka

EN

family; psychiatric treatment; Mental health protection act; psychopathology; human rights law

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2017
• Volume: 9(45)
• Issue: 4
• Pages: 71-90

Contributors

author

Błażej Kmieciak

• Zakład Prawa Medycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

author

Mirosław Kowalski

• Katedra Podstaw Pedagogiki i Logopedii Uniwersytetu Zielonogórskiego

References

• Andrzejewski M., Prawna ochrona rodziny, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1999.
• Augustynowicz A., Budziszewska-Makulska A., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku praw pacjenta. Komentarz, Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu 2010.
• Babula M., Umieszczenie osoby ubezwłasnowolnionej w domu pomocy społecznej, w: A. Białek, M. Wróblewski (red.), Wybrane aspekty praw człowieka, a bioetyka, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich 2016, s. 143-151.
• Balter M., Katz R., Dziecko niczyje, tł. W. Stańczak, Warszawa: Wydawnictwo BIS 2001.
• Bilikiewicz A., Psychiatria, w: A. Bilikiewicz (red.), Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2006, s. 683-734.
• Dąbrowski S., Pietrzykowski J., Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego – komentarz, Warszawa: Wydawnictwo Instytut Psychiatrii i Neurologii 1998.
• Dąbrowski S., Prawa chorych psychicznie i przesłanki przymusowego postępowania, w: M. Siwiak-Kobayashi, S. Leder (red.), Psychiatria i etyka, Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Komitet Redakcyjno-Wydawniczy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego 1995, s. 54-56.
• Duda J., Komentarz do Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Komentarz, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2006.
• Gałecki P., Bobińska K., Eichstaedt K., Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Komentarz, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2013.
• Goniewicz M., Skitek-Adamczak I., Witt M., Goniewicz K., Stosowanie przymusu bezpośredniego w praktyce zespołów ratownictwa medycznego, „Hygeia Public Health” 1(2015), s. 70-74.
• Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2006.
• Jarema M., Zalecenia konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii w sprawie struktury opinii sądowo-psychiatrycznej w sprawach karnych i cywilnych, Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii 2007.
• Kaliszewska M., Kowalski M., Myśleć o zdrowiu. Między wolnością a zniewoleniem, Kielce–Zielona Góra: Wyd. UKiP J&D Gębka 2011.
• Kapusta A., Spór o pojęcie choroby psychicznej, w: W. Chańska, J. Różańska (red.), Bioetyka, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer 2013, s. 165-176.
• Karkowska D., Prawa pacjenta psychiatrycznego, w: M. Wojciechowska (red.), Problemy zdrowia psychicznego – ewaluacja kształcenia pielęgniarek i położnych, Łódź: Wydawnictwo AHE 2010, s. 151–153.
• Kmieciak B., Przymusowa hospitalizacja psychiatryczna w trybie wnioskowym w kontekście poszanowania praw pacjenta poradni zdrowia psychicznego, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” 4(2010), s. 282-287.
• Kmieciak B., Wspomnienia ze szpitala psychiatrycznego – między prawem a medycyną, w: W. Doliński, J. Żurko, K. Grzeszkiewicz-Radulska, S. Męcfal (red.), Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2016, s. 53-67.
• Kmieciak B., Wspomnienia ze szpitala psychiatrycznego – między prawem a medycyną, w: W. Doliński, J. Żurko, K. Grzeszkiewicz-Radulska, S. Męcfal (red.), Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2016, s. 73-78.
• Kowalski M., Gaweł A., Zdrowie – Wartość – Edukacja, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2006.
• Kowalski M., Prüfer P., Santé – maladie et jeunesse – vieillesse (Dans le contexte des préoccupations, attentes et espoirs de l'homme moderne) /Health – Illness and Youth – Old Age (in the context of concerns, expectations and hopes of modern man)/, Fribourg 2011.
• Kulik T.B., Pacian J., Pacian A., Skórzyńska H., Kowalczyk K., Szponar B., Krzyszycha R., Prawa osób chorych psychicznie w świetle obowiązujących regulacji prawnych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 3(2010), s. 369-374.
• Langiewicz W., Hasiorowska M., Przymusowe hospitalizacje oraz przymus bezpośredni w oddziałach psychiatrycznych w 2006 roku na tle lat wcześniejszych, „Postępy Psychiatrii i Neurologii” 17(2008), s. 127-133.
• Moroń M., W świat psychozy. Zaburzenia schizofreniczne w filmach „Pająk” (Spider) oraz „Piękny umysł” (A Beautiful Mind), w: M. Brol, A. Skorupa (red.), Psychologiczna praca z filmem, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2014, s. 223-290.
• Perzanowska A., Reprezentowanie interesów osób z trudnymi zachowaniami przyjętych do szpitali psychiatrycznych i zabieganie o realizację ich praw, w: A. Rojner, J. Wygnańska (red.), Rzecznictwo − jak skutecznie zabiegać o realizacje praw osób z autyzmem i innymi całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, Warszawa: Fundacja SYNAPSIS 2004, s. 136-151.
• Pużyński S., Dylematy współczesnej psychiatrii. Problemy kliniczne, etyczne i prawne, Warszawa: Wydawnictwo Eneteia 2015.

Identifiers

DOI

10.18290/rped.2017.9.4-5