Emocje w polu dóbr symbolicznych. Od Leonarda da Vinci do Jerzego Dudy-Gracza

• Authors: Anna Matuchniak-Krasuska

Title variants

EN

Emotions in the Field of Symbolic Goods

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozważania przestawione w tym artykule sytuują się na pograniczu socjologii sztuki i socjologii emocji. Analizowana jest problematyka emocji związanych z istnieniem dzieła sztuki i pojawianiem się jego nowych wersji, pastiszów, adaptacji, co wymaga, zgodnie z koncepcją Pierre’a Bourdieu, odwołania się do miejsca w polu dóbr symbolicznych (awangarda, klasyka, kultura masowa) oraz podmiotów w tym polu (twórców, krytyków, odbiorców). Stosowane jest wielokrotne studium przypadku; w tym tekście przedmiotem analiz jest Mona Liza Leonarda da Vinci oraz jej wersje awangardowe i rozrywkowe, poczynając od Marcela Duchampa i Salvadora Dali, Fernanda Botero, Jerzego Dudy-Gracza (ujęcia artystów awangardowych) aż do licznych ujęć twórców nieznanych, ukazujących Monę Lizę jako kulturystkę, rugbystkę, łysą, utrefioną, małpę, kocicę lub wcielenie wielkich uczonych, polityków, gwiazd popkultury. Mona Liza Leonarda da Vinci sytuowała się zawsze w polu kultury prawomocnej, stanowiąc idealny przejaw wartości uznawanych, odczuwanych i realizowanych – według terminologii Stanisława Ossowskiego. Tysiące pastiszów, o różnej wartości artystycznej, usytuowanych w trzech różnych subpolach dóbr symbolicznych, świadczy o żywotności dzieła i „grach z kanonem”, choć budzi zróżnicowane emocje odbiorców współczesnych.

EN

The consideration is a borderline case combining sociology of art and sociology of emotions. The problems concerning emotions associated with a piece of art as such, its new versions, pastiches, and adaptations have been analyzed in the paper. The analysis involves reference to the position in the field of symbolic goods (the avant-garde, classic, mass culture) and the subjects in this field (creative artists, critics, recipients). A multiple case study has been applied and it is essential to use the reproductions of the pieces of art that have been discussed (Mona Liza by Leonardo da Vinci, Marcel Duchamp, Salvador Dali, Fernando Botero placed in avant-garde field, and numerous versions done by unknown creators from mass culture field).

Keywords

EN

sociology of art, sociology of emotions; emotions in art; field of art; Leonardo da Vinci’s Mona Liza

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2013
• Volume: 9
• Issue: 2
• Pages: 46-69

Contributors

author

Anna Matuchniak-Krasuska

• Katedra Socjologii Sztuki, Instytut Socjologii Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ

References

• Becker Howard (1988) Les mondes de l’art. Paris: Flammarion. Bourdieu Pierre (1971) Le marché des biens symboliques. L’Année Sociologique”, vol. 22, s. 49–126.
• Bourdieu Pierre, Darbel Alain, Schnapper Dominique (1966) L’Amour de l’art. Les musées d’art européen et leur public. Paris: Minuit.
• Bourdieu Pierre, Darbel Alain, Schnapper Dominique (1979) La Dictinction. Critique sociale du jugement. Paris: Minuit.
• Bourdieu Pierre, Darbel Alain, Schnapper Dominique (2007) Reguły sztuki: geneza i struktura pola literackiego. Przełożył Andrzej Zawadzki. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas.
• Bourdieu Pierre, Darbel Alain, Schnapper Dominique (2009) Rozum praktyczny. O teorii działania. Przełożyła Joanna Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Buszyński Jacek, Osęka Andrzej (1967) 100 najsłynniejszych obrazów. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Eco Umberto (2005) Historia piękna. Przełożyła Agnieszka Kuciak. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Eco Umberto, red., (2007) Historia brzydoty. Przełożyła Justyna Czaplińska i in. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Elias Norbert (1991) Mozart. Sociologie d’un genie. Paris: Éditions du Seuil.
• Elias Norbert (2006) Mozart. Portret geniusza. Przełożył Bogdan Baran. Warszawa: WAB.
• Esquenazi Jean-Pierre (2007) Sociologie des oeuvres. De la production à l’interprétation. Paris: Armand Colin.
• Francastel Pierre (1979) Problèmes de la sociologie de l’art [w:] Georges Gurvitch, ed., Traité de sociologie, vol. 2. Paris: Presses Universitaires de France, s. 279‒296.
• Freud Zygmunt (2000) Leonarda da Vinci wspomnienia z dzieciństwa [w:] tenże Poza zasadą przyjemności. Przełożył
• Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 257–323.
• Genin Marie-Therese, Bouvet-Lanselle Violaine (1992) Louvre. Przewodnik dla zwiedzającego w pośpiechu. Przełożyła Magdalena Hen. Paris: Éditions de la Reunion des Musées Nationaux.
• Gervereau Laurent (2000) Voir, comprendre, analyser des images. Paris: Édition La Découverte.
• Gołaszewska Maria (1984) Zarys estetyki. Warszawa: PWN.
• Gowing Lawrence (2008) Luwr – arcydzieła malarstwa. Przełożyła Katarzyna Maleszko. Warszawa: Arkady.
• Haight Mary R. (1976) Who’s who in pictures. „British Journal of Aesthetics”, vol. 16, no. 1, s. 13–23. Heinich Nathalie (1991) La gloire de Van Gogh. Étude de sociologie d’admiration. Paris: Éditions de Minuit.
• Ingarden Roman (1966) Studia z estetyki, t. 2. Warszawa: PWN.
• Ingarden Roman (1970) Studia z estetyki, t. 3. Warszawa: PWN.
• Joly Martine (1993) Introduction à l’analyse de l’image. Paris: Édition Nathan.
• Kant Immanuel (1964) Krytyka władzy sądzenia. Przełożył Jerzy Gałecki. Warszawa: PWN.
• Krzemień-Ojak Sław (2009) Artystów kry z kanonem. Trzy przykłady i kilka refleksji [w:] Kisielewski Andrzej, red., Artystów gry z kulturą. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 215‒239.
• Loschburg Winfried (1984) Kradzież „Mony Lizy”. Przełożyła Eugenia Seredyńska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Matuchniak-Krasuska Anna (1988) Gust i kompetencja. Społeczne zróżnicowanie recepcji malarstwa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Matuchniak-Krasuska Anna (1999) Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcj groteski Jerzego Dudy-Gracza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Matuchniak-Krasuska Anna (2009) Świat sztuki, enklawa, eksklawa czy wspólnota [w:] Leszek Gołdyka, Irena Machaj, red., Enklawy życia społecznego: kontynuacje. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, s. 191‒209.
• Matuchniak-Krasuska Anna (2009) Zachwyt i oburzenie – o emocjach w sztuce. Studium socjologiczne [w:] Piotr Binder, Hanna Palska, Wojciech Pawlik, red., Emocje a kultura i życie społeczne. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 124‒149.
• Matuchniak-Krasuska Anna (2010) Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Anna Matuchniak-Krasuska (2011) O emocjach w sztuce. Szkic socjologiczny [w:] Anna Czerner, Elżbieta Nieroba, red., Studia z socjologii emocji. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 233‒255.
• Morin Edgar (1975) Kino i wyobraźnia. Przełożył Konrad Eberhardt. Warszawa: PIW.
• Moulin Raymonde (1997) L’artiste, l’institution et le marché. Paris: Flammarion.
• Ossowski Stanisław (1966) Dzieła, t. 1. U podstaw estetyki. Warszawa: PWN.
• Ossowski Stanisław (2004) Wybór pism estetycznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Panofsky Erwin (1971) Studia z historii sztuki. Przełożyli Juliusz A. Chróścicki i Maria Murdzeńska. Warszawa: PIW.
• Pastoureau Michel (1992) Dictionnaire des couleurs de notre temps. Symbolique et société. Paris: Éditions Bonneton.
• Porębski Mieczysław (1989) Granica współczesności: 1909–1925. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Strelau Jan, red., (2000) Psychologia: podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Szuman Stefan (1962) O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Tatarkiewicz Władysław (1976) Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: PWN.
• Tatarkiewicz Władysław (2004) Wybór pism estetycznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Tomaszewski Tadeusz, red., (1975) Psychologia. Warszawa: PWN.
• Turner Jonathan H., Stets Jan E. (2009) Socjologia emocji. Przełożyła Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wallis Mieczysław (1968) Przeżycie i wartość. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Wallis Mieczysław (2004) Wybór pism estetycznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Zimbardo Philip (1988) Psychologia i życie. Przełożył Józef Radzicki. Warszawa: PWN.