Akt końcowy KBWE i jego wpływ na instytucjonalizację ruchu praw człowieka w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej 1975–1991 (wybrane aspekty)

• Authors: Jach Anna
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

On the 1st of August 1975 in Helsinki, 35 countries signed the Final Act of the CSCE. Running the Helsinki process was crucial for the institutionalization of the human rights movement in Central and Eastern Europe. For the first time the principle of respect for human rights, treated as a manifestation of European security, achieved a high status in the basic international document. Although at the beginning the conference did not have any means of direct impact on Member States, thanks to the adopted mechanisms (Review Conferences ) it became possible to international control over the observance of the principle of protection of human rights. As a result, already in 1976, the first non-governmental organizations, upholding the findings of Helsinki, were established in the USSR, Poland and Czechoslovakia,. In this way, the European communist states were subjected not only international but also internal pressure of societies. Social transformations in each of these countries have become the nucleus of the emerging civil society. The final result of, ongoing since 1973, the CSCE process in 1989, was a fall of the Iron Curtain in 1991 and end of the Yalta–Potsdam order, dividing Europe into the political sphere of influence for more than four decades.

RU

1 августа 1975 года был подписан в Хельсинках главами 35 государств За ключительный акт Соглашения по безопасности и сотрудничестве в Европе. У запущенного Хельсинского процесса было решающее значение для институционализации европейского правозащитного движения. Впервые принцип соблюдения прав человека добился высокого статуса в основном международном документе. Хотя, с начала Хельсинское Соглашение не располагало никакими средствами непосредственного воздействия на государства-члены, то благодаря принятым механизмам (обзорным конференциям) стал возможным международный контроль над соблюдением принципа защиты прав человека. Благодаря этому в 1976 году в СССР, Польше и Чехословакии учредились первые неправительственные организации стоящие на страже соблюдения принципов Хельсинского Соглашения. Таким образом европейские коммунистические государства были подвергнуты не только международной, но также внутреннему общественному давлению. Эти особенности в результате привели к возникновению гражданского общества. Продолжающийся от 1973 года Хельсинский процесс в 1989 году привел к падению железного занавеса, а затем в 1991 году ялтинско-потсдамскойсистемы, которая поделила Европу на более 40 лет на две сферы политического влияния.

Keywords

EN

CSCE; USSR; dissidents; Moscow Helsinki Group; KOR; Human Rights

RU

СБСЕ; CCCP; диссиденты; МХГ; Комитет защиты рабочих; движение прав человека

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Nowa Polityka Wschodnia
• Year: 2017
• Volume: 2(13)
• Pages: 157-175

Contributors

author

Jach Anna

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Poland

References

• Anusz, A. i A. (1994). Samotnie wśród wiernych. Kościół wobec przemian politycznych w Polsce (1944–1994). Warszawa: Wydawnictwo Alfa.
• Apel do społeczeństwa i władz PRL (2016, 30 grudnia). Pobrane z: http://komitetobronyrobotnikow.pl/wp-content/uploads/2016/07/Apel-do-spo%C5%82ecze-%C5%84stwa-i-w%C5%82adz-PRL.pdf.
• Bloed, A. (1995). Dwadzieścia lat procesu KBWE: od konfrontacji do współpracy. Warszawa: Helsińska Fundacja Praw Człowieka.
• Brzeziński, Z. (1990). Wielkie bankructwo. Narodziny i śmierć komunizmu w XX wieku. Paryż: Instytut Literacki.
• Cesarz, Z. (2010), SALT. W: M. Żmigrodzki, T. Łoś-Nowak, A. Florczak. (red.), Encyklopedia politologii. t. V. Stosunki międzynarodowe (s. 533–535). Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
• Charta 77 (2016, 30 grudnia). Pobrane z: http://www.totalita.cz/txt/txt_ch77_dok_1977_01_01.php.
• Czachor, R. (2016, 18 listopada). Rosyjski ruch dysydencki i protopartie polityczne w okresie pierestrojki i głasnosti. Pobrane z: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6954/Rosyjski%20ruch%20dysydencki%20i%20protopartie%20polityczne%20w%20okresie%20pierestrojki%20i%20g%C5%82asnosti.docx?sequence=1&isAllowed=y.
• Daniel, A. (E.R.) (2007) ZSRR. Wprowadzenie. W: Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989 (T. II,s. 5–20). Warszawa: Fundacja Ośrodka Karta.
• Dumała, H. (2011). Doktryna Hallsteina. W: M. Żmigrodzki, M. Marczewska-Rytko,
• Olszewski (red.), Encyklopedia politologii. T. IV. Myśl społeczna i ruchy polityczne współczesnego świata (s. 102–104). Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
• Final Act of the Conference on Security and Co-operation in Europe. Helsinki, 1 August 1975. Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Helsinki, 1 sierpnia 1975 r. (1983).
• W: A.D. Rotfeld (red.), From Helsinki to Madrid. Conference on Security and Co-operation in Europe 1973–1983. Od Helsinekdo Madrytu. Dokumenty Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie1973–1983 (s. 110–203). Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.Wydawnictwo Spółdzielcze.
• Final Recommendations of the Helsinki Consultations. Helsinki, 8 June 1973. Zalecenia końcowe konsultacji w Helsinkach. Helsinki, 8 czerwca 1973 r. (1983).
• W: A.D. Rotfeld (red.), From Helsinki to Madrid. Conference on Security and Co-operation in Europe 1973–1983. Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty Konferencji
• Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie 1973–1983 (s. 87–109). Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych. Wydawnictwo Spółdzielcze