Przebaczenie w judaizmie. W perspektywie rytuału święta Jom Kippur

• Authors: Pilarczyk Krzysztof

Title variants

EN

Forgiveness in Judaism: from the Perspective of  Yom Kippur Ritual

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przybliżenie głównych elementów idei przebaczenia, jaka ukształtowała się przez wieki w judaizmie, i powiązanie jej z rytuałem święta Jom Kippur. Autor omawia kolejno: (1) etymologię hebrajską nazwy Jom Kippur, (2) wskazuje na biblijne przekazy dotyczące tego święta, (3) określa czas jego obchodów, (4) opisuje świątynne rytuały z nim związane oraz omawia ich znaczenie, (5) przedstawia rabiniczną tradycję o Dniu Przebaczenia zawartą w talmudycznym traktacie Joma oraz w komentarzach do niego, a zwłaszcza kształtowaną pod jego wpływem duchowość wyznawcy judaizmu, (6) ukazuje w zarysie synagogalną liturgię Jom Kippur i ją interpretuje oraz (7) syntetycznie rekonstruuje w oparciu o zebrany materiał samą ideę przebaczenia w judaizmie okresu drugiej świątyni i judaizmu rabinicznego.

EN

The aim of the article is to present the main elements of the idea of forgiveness, which has developed over the centuries in Judaism, and link it with the ritual of Yom Kippur. The author discusses respectively: (1) the etymology of the Hebrew name of Yom Kippur, (2) points to the biblical messages on this holiday, (3) determines the time of its celebration, (4) describes the temple rituals associated with them and discusses their importance, (5) presents rabbinical tradition of the Day of Forgiveness included in the Talmudic treatise Joma and comments to it, and, especially, spirituality of a Judaism believer moulded under its influence, (6) shows the outline of the synagogue liturgy of Yom Kippur, and  interprets it (7) synthetically reconstructs on the basis of the collected material the very idea of forgiveness in Judaism during the second temple and rabbinic Judaism.

Keywords

PL

judaizm; świątynia jerozolimska; synagoga; antropologia rabiniczna

EN

Judaism; temple of Jerusalem; synagogue; rabbinic anthropology

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2016
• Volume: 1/37
• Pages: 43-65

Contributors

author

Pilarczyk Krzysztof

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Apokryfy Starego Testamentu, red. Ryszard Rubinkiewicz. Warszawa: Vocatio, 2016.
• Bielecki, Stanisław. „Starotestamentalne kalendarze”. W: Życie religijne w Biblii, red. Gabriel Witaszek, 267–285. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999.
• Cohen, Abraham. Talmud. Syntetyczny wykład na temat Talmudu i nauk rabinów dotyczących religii, etyki i prawodawstwa, tłum. Regina Gromadzka. Warszawa: Cyklady, 1995.
• Giblet, Jean, Marc-François Lacan. „Przebaczenie”. W: Słownik teologii biblijnej, red. Xavier Léon-Dufour, tłum. i oprac. Kazimierz Romaniuk, 799–800. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1973.
• Herr, Moshe David. „Yoma”. W: Encyclopaedia Judaica, vol. 21, 381–382. Jerusalem [i in.]: Keter Publishing Hous, 2007.
• Jasiński, Andrzej, Wojciech Zyzak. „Przebaczenie”. W: Encyklopedia katolicka, t. 16, 603–605. Lublin: TN KUL Jana Pawła II, 2012.
• Jastrow, Marcus. A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi and Midrashic Literature. Jeruszalaim, 1990.
• Jędrzejewski, Sylwester. „Jom Kippur – próba znalezienia genezy”. Seminare 25 (2008): 95–107.
• „Joma. Dzień (Pojednania)”, tłum. I. Bracławska. W: Miszna. Moed (Święto), red. Roman Marcinkowski, 147–166. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014.
• Józef Flawiusz. Dawne dzieje Izraela, tłum. Eugeniusz Dąbrowski. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha, 1962.
• Józef Flawiusz. Dawne dzieje Izraela, tłum. Eugeniusz Dąbrowski. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha, 1962.
• Kameraz-Kos, Ninel. Święta i obyczaje żydowskie. Warszawa: Cyklady, 1997.
• Kondracki, Andrzej. „Pochodzenie i szczególny charakter rytuału ofiarniczego Izraela”. W: Życie religijne w Biblii, red. Gabriel Witaszek, 205–223. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999.
• Łach, Stanisław. „Sens wyrazu kipper”. W: Księga kapłańska. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy, oprac. Stanisław Łach, 291–299. Poznań– Warszawa: Pallottinum, 1970.
• Milgrom, Jacob. „Kipper”. W: Encyclopaedia Judaica, vol. 12, 180–183. Jerusalem [i in.]: Keter Publishing Hous, 2007.
• Münich, Maciej. „Azazel – nowe interpretacje”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 55 (2002): 89–108.
• Neusner, Jacob. Introduction to Rabbinic Literature. New York [i in.]: Doubleday, 1994.
• Novum Testamentum Graece. Ed. Nestle-Aland. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2012.
• Pilarczyk, Krzysztof. „Hebrajskie teksty literackie w liturgii synagogalnej”. Studia Judaica 1 (1998): 50–65.
• Pilarczyk, Krzysztof. „Liturgia synagogalna – pochodzenie, struktura i rozwój”. W: Liturgia i przepowiadanie, red. Wiesław Przyczyna, 9–30. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010.
• Pilarczyk, Krzysztof. „Rabinizacja judaizmu we wczesnym okresie pobiblijnym”. W: Pan moim światłem: księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Jerzego Chmiela w 65. rocznicę urodzin, red. Waldemar Chrostowski, 286–304. Warszawa: Vocatio, 2000.
• Pilarczyk, Krzysztof. Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali: wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2009.
• Roux, Georges. Mezopotamia, tłum. Beata Kowalska, Jolanta Kozłowska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1998.
• Sifra. An Analitical Translation, 1–3 vols, red. Jacob Neusner. Atlanta 1988.
• Sifre to Numbers. An American Translation, red. Jacob Neusner, William Scott Green. Atlanta: Scholars Press for Brown Judaic Studies, 1986.
• Sifre. A Tannaitic Commentary on the Book of Deutoronomy, tłum. Reuven Hammer. New Haven: Yale University Press, 1986.
• Szisza Sidre Miszna, ed. Ch. Albeck. Jeruszalaim: 2008.
• Szymik, Stefan. „Żydowskie święta późniejsze”. W: Życie religijne w Biblii, red. Gabriel Witaszek, 331–345. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999.
• Talmud. CD-Rom. Ed. Logos. 1996.
• Tora, Newiim u-Ketuwim. Biblia Hebraica Stuttgartensia, ed. quinta emendata opera A. Schenker. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1997.
• Tronina, Antoni. „Kapłańska wizja świątyni pochodzenie rytuału Jom Kippur”, w: Księga Kapłańska. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, oprac. Antoni Tronina, 241–242. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2008.
• Unterman, Alan. „Forgiveness”. W: Encyclopaedia Judaica, vol. 7, 127–129. Jerusalem [i in.]: Keter Publishing Hous, 2007.
• Unterman, Alan. Żydzi. Wiara i życie, przeł. Janusz Zabierowski. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 2015.
• Vaux, Roland de. Instytucje Starego Testamentu, tłum. Tadeusz Brzegowy. Poznań: Pallottinum, 2004.
• Vries, Salomon Philip de. Obrzędy i symbole Żydów, tłum. Andrzej Borowski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1999.
• Zawiszewski, Edward. „Dzień Pojednania według przekazów biblijnych”. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 12/1 (1965): 11–21.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2016.003