Organizacja systemu penitencjarnego w Polsce po 1989 roku

• Authors: Kosiacki Włodzimierz S.

Title variants

EN

The Organization of the,Penitentiary System in Poland after 1989

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesny polski system penitencjarny opiera się na zasadzie humanitaryzmu, indywidualizacji, odpowiedzialności, wolnej progresji. System ten został poszerzony o społeczną samorządność, która ma wpływ na instytucje izolacji, a wykonywanie orzeczeń jest jawne i gwarantuje humanitarne traktowanie skazanych jako podmiotów określonych praw i obowiązków. W systemie penitencjarnym obowiązuje ochrona społeczeństwa i przestrzeganie bezpieczeństwa skazanych w zakładach karnych. Zważywszy na fakt, że u większości skazanych dominują deficyty psychologiczne, współczesna psychologia, także penitencjarna, stara się je zredukować lub wyeliminować poprzez programy resocjalizacyjne i readaptacyjne. Reformy więziennictwa zapoczątkowane po 1989 r. miały chronić społeczeństwo przed przestępczością, a jednocześnie zapewnić skazanym humanitarne i praworządne warunki odbywania kar. Na przemiany przemożny wpływ miał m.in. Kościół katolicki. 1 września 1987 r. Episkopat Polski ustanowił Urząd Naczelnego Kapelana Więziennictwa, a osadzonym zapewniono prawo do wykonywania praktyk religijnych. W zakładach karnych obok psychologów i pedagogów pojawili się kapelani. Duszpasterstwo więzienne realizuje ideę ewangelicznego dobra, a dojrzałość religijna współwystępuje z dojrzałą osobowością i konstruktywnymi kontaktami interpersonalnymi.

The contemporary Polish penitentiary system is based on the principle of humanity, individualization, responsibility, and slow progression. This system has been extended to include social self-governance, which affects the institutions of isolation, while the enforcement of judgments is public and guarantees the humanitarian treatment of convicts as people with specific rights and obligations. In the penitentiary system, protection of the public and care for the safety of convicts in penitentiaries is obligatory. Abuse of prisoners’ rights or failure of the prison officers to perform their duties is punished. Criminal liability is imposed on an officer who physically or mentally abuses a person deprived of liberty. Recognising the fact that most convicts suffer from psychological inadequacies, modern psychology, including penitentiary psychology, strives to reduce or eliminate these through resocialisation and re-adaptation programs. The prison reforms initiated after 1989 were intended to protect society against crime, as well as to provide convicts with humanitarian and legally acceptable conditions. The Catholic Church was a powerful influence in bringing about these changes. On September 1st, 1987, the Polish Episcopate established the office of the Chief Chaplain of Prisons, and prisoners were guaranteed the right to perform religious practices. Chaplains appeared in prisons, alongside psychologists and educationists. Pastoral ministry in prisons implements the idea of the good that the Gospel brings, while religious maturity advances in co-operation with maturity of personality and constructive interpersonal contacts. Since 1989, the Polish prison service has carried out a most spectacular, thorough and exemplary reform of the Polish penitentiary system, which is still an example for many young democracies. The everyday dimension of this service is marked by the endeavour to bring spiritual and moral renewal to the individual, giving hope and a chance for him or her to redeem wrongs done and repair,faults, in accordance with the purpose and mission of the Prison Service.

Keywords

PL

Służba Więzienna; programy resocjalizacyjne i readaptacyjne; system penitencjarny; podmiotowość skazanych; kapelan więzienny

EN

prison service; penitentiary system; resocialisation and re-adaptation programs; the humanitarian change of the prisoner-officer relationship; prison chaplain

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2018
• Issue: 43
• Pages: 115-126

Contributors

author

Kosiacki Włodzimierz S.

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Dubiel, K., Krótka historia resocjalizacji penitencjarnej, w: Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce, red. U. Marczak, Kraków 2009, s. 27-33.
• Górny, J., Elementy indywidualizacji i humanizacji karania w rozwoju penitencjarystyki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, Warszawa 1996.
• Górny, J., Penitencjarystyka. Główne problemy wykonania kary pozbawienia wolności w rozwoju historycznym, Warszawa 1981.
• Harasiuk, S., Czy tylko kraty, „Wokanda” 16 (1990), s. 5.
• Hołda, Z., Koncepcja wykonywania kary pozbawienia wolności według Kodeksu karnego wykonawczego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 11/1 (2007), s. 133-140.
• Jan Paweł II, Przemówienie do więźniów wygłoszone w Zakładzie Karnym, Płock, 7 czerwca 1991, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/30plock_07061991.html [15.02.2018].
• Jaworska, A., Paradygmatyczne podstawy współczesnej resocjalizacji penitencjarnej, w: Resocjalizacja: zagadnienia prawne, społeczne i metodyczne, red. taże, Kraków 2009, s.137-148.
• Kodeks karny wykonawczy w wykonaniu kar, środków karnych, zabezpieczających i zapobiegających, a także społecznej kontroli nad ich wykonaniem, Dz. U. z 1998 Nr 113, poz. 724.
• Konopczyński, M., Współczesne kierunki zmian w pedagogice resocjalizacyjnej. Destygmatyzacja dewiantów i kreowanie alternatywnych tożsamości, w: Resocjalizacja. Ciągłość i zmiana, red. M. Konopczyński – B.M. Nowak, Warszawa 2008, s. 69-85.
• Machel, H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej – casus polski. Studium penitencjarnopedagogiczne, Kraków 2006.
• Machel, H., Wprowadzenie, w: Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce, red. M. Marczak, Kraków 2009, s. 17-26.
• Majcherczyk, A., Programy resocjalizacji skazanych – głos w dyskusji o stanie i perspektywach więziennictwa, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 52-53 (2006), s. 15-49.
• Mądrzycki, T., Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw, Warszawa 1970.
• Mądrzycki, T., Warunki i metody zmiany postaw, w: Teorie postaw, red. S. Nowak, Warszawa 1973, s. 317-333.
• Moczydłowski, P., Więziennictwo w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. 1989-2003, w: System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce, red. T. Bulenda – R. Musidłowski, Wyd. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2003, s. 77-127.
• Mościskier, A., Natura ludzka i problem przestępczości, Warszawa 2001.
• Opora, R., Ewolucja niedostosowania społecznego jako rezultat zmian w zakresie odporności psychicznej i zniekształceń poznawczych, Gdańsk 2008 [praca habilitacyjna].
• Pierzchała K., Resocjalizacyjna rola kapelana więziennego w polskim systemie penitencjarnym, Toruń 2012.
• Pismo święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań 2003.
• Pospiszyl, K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy, Warszawa 1998.
• Pospiszyl, K., Współczesne trendy rozwoju resocjalizacji, w: Resocjalizacja. Ciągłość i zmiana, red. M. Konopczyński – B.M. Nowak, Warszawa 2008, s. 48-53.
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i trybu uczestnictwa podmiotów w wykonywaniu kar, środków karnych, zabezpieczających i zapobiegawczych, a także społecznej kontroli nad ich wykonywaniem, Dz. U. z 2003 r. Nr 211 poz. 2051.
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1998 r. w spawie określenia zakresu i trybu uczestnictwa podmiotów wymienionych w art. 38 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego w wykonywaniu kar, środków karnych, zabezpieczających i zapobiegawczych, a także społecznej kontroli nad ich wykonywaniem, Dz. U. 1998 nr 113 poz. 724.
• Silecka, E., Nowe formy i metody pracy penitencjarnej ze szczególnym uwzględnieniem systemu programowego oddziaływania, , Poznań 2005 [praca doktorska, UAM].
• Stępniak, P., Przemiany w polskim więziennictwie, a model oddziaływań penitencjarnych, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 62-63 (2009), s. 77-93.
• Szczygieł, G.B., Społeczna adaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym, Białystok 2002.
• Szymanowska, A., Więzienie i co dalej, Warszawa 2003.
• Śliwowski, J., Prawo i polityka penitencjarna, Toruń 1978.
• Ustawa z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej, Dz. U. z 1996 nr 61 poz. 283.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, Dz. U. 1997 nr 90 poz. 557 z późn. zm. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, Dz. U. z 2010 nr 79 poz. 523.
• Wągiel-Linder, G., Na wawelskim wzgórzu, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 62-63 (2009), s. 239-247.
• Wojtyła, K., Byłem w więzieniu a przyszliście do mnie. Spotkanie w więźniami. Płock 7 czerwca 1991r., w: Ducha nie gaście. Jan Paweł II w Polsce 1-9 czerwca 1991 r. IV pielgrzymka do Polski, Paryż 1991, s. 237-238.