PASJA ŁĄCZENIA – KATOLICKA TEOLOGIA NATURALNA JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO

• Authors: Miłosz Hołda

Title variants

EN

THE PASSION FOR UNIFYING: CATHOLIC NATURAL THEOLOGY OF JÓZEF ŻYCIŃSKI

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pasja łączenia jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech myśli Józefa Życińskiego. Jest ona widoczna także w obszarze proponowanej przez niego teologii naturalnej. Teologię tę można określić jako ‘katolicka’. Życiński dba o to, by osiągane przezeń wyniki nie stały w sprzeczności z nauczaniem Kościoła Katolickiego. Stara się również łączyć w jednym stanowisku różnorodne nurty i punkty widzenia. Opowiada się za naturalizmem metodologicznym, który nie stoi w sprzeczności z poszukiwaniem ostatecznych wyjaśnień rzeczywistości poza nauką. Jako najbardziej zadowalającą koncepcję relacji Boga i świata przyjmuje, inspirowany filozofią Whiteheada, panenteizm. Artykuł ukazuje projekt syntezy, który wyłania się z książek i artykułów Życińskiego, wskazuje na elementy, z których zbudowana jest jego teologia naturalna i sygnalizuje pytania i trudności, które wiążą się z jego propozycją. Na koniec ukazana zostaje doniosłość teologii naturalnej Życińskiego, jako dającej się zaliczyć do „nowych teologii naturalnych”.

EN

The passion for unifying is one of the most characteristic features of Józef Życinski’s thought. It is also noticeable in the area of natural theology which he proposes. This theology can be named ‘catholic’. Życiński takes care of compatibility of his results with the doctrine of The Catholic Church. He tries to unify different streams and points of view in one conception. He stands for methodological naturalism which is not inconsistent with looking for ultimate explanations of reality beyond science. Życiński accepts panentheism inspired by philosophy of Whitehead as the most plausible theory of correlation between God and the world. This paper shows the project of synthesis which can be found in books and articles by Życiński, points the elements which his natural theology is built of, and indicates the questions and problems connected with this theory. Finally, there is shown the importance of Życinski’s natural theology which ranks to “new natural theologies”.

Keywords

PL

nowa teologia naturalna; nauka; filozofia nauki; panenteizm; naturalizm

EN

new natural theology; science; philosophy of science; panenteism; naturalism

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2012
• Volume: 60
• Issue: 4
• Pages: 195-217

Contributors

author

Miłosz Hołda

• Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Życiński J.: Bóg Abrahama i Whiteheada, Tarnów: Biblos 1992.
• Życiński J.: Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin: TN KUL 2002.
• Życiński J.: Bóg postmodernistów, Lublin: RW KUL 2001.
• Życiński J.: Dylematy ewolucji, Tarnów: Biblos 1996. (Książka napisana wspólnie z M. Hellerem).
• Życiński J.: Empiryzm konstruktywny a spór o istnienie świata, [w:] M. Hellr, J. Życiński, Pasja wiedzy, Kraków: Petrus 2010, s. 192-205.
• Życiński J.: Epistemologiczne aspekty związków filozofii z nauką, [w]: M. Heller, J. Życiński, Pasja wiedzy, Kraków: Petrus 2010, s. 206-218. (Tekst napisany wspólnie z M. Hellerem).
• Życiński J.: Filozoficzne aspekty matematyczności przyrody, [w:] M. Heller, J. Życiński, Pasja wiedzy, Kraków: Petrus 2010, s. 147-165.
• Życiński J.: Filozoficzne szukanie integracji, [w:] J. Życiński (red.), Bóg i przyroda w filozofii procesu, „Znak-Idee” 5 (1992), s. 15-30.
• Życiński J.: Inspiracje chrześcijańskie w powstaniu nauki nowożytnej, Lublin: RW KUL 2000.
• Jak rozumieć matematyczność przyrody?, [w:] M. Heller, J. Życiński, Matematyczność przyrody, Kraków: Petrus 2010, s. 19-36.
• Życiński J.: Metafizyka more biologico, [w:] M. Heller, J. Życiński, Pasja wiedzy, Kraków: Petrus 2010, s. 103-121.
• Życiński J.: Metafizyka o smaku przygody, [w:] M. Heller, J. Życiński, Pasja wiedzy, Kraków: Petrus 2010, s. 11-23.
• Życiński J.: Naturalizm ontologiczny a rola superweniencji i ewolucji biologicznej, „Roczniki Filozoficzne”, 51 (2003), , z. 3, s. 7-18.
• Życiński J.: Odyseusz czy playboy? Kulturowa odyseja człowieka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
• Życiński J.: Poeta ewolucji, [w:] M. Heller, J. Życiński, Pasja wiedzy, Kraków: Petrus 2010, s. 134-144.
• Życiński J.: Świat matematyki i jej materialnych cieni. Elementy platonizmu w podstawach matematyki, Kraków: Copernicus Center Press 2011.
• Życiński J.: The Rationality Field and the Laws of Nature, [w:] S. Wszołek, R. Janusz (red.), Wyzwania racjonalności. Księdzu Michałowi Hellerowi współpracownicy i uczniowie, Kraków: OBI–WAM 2006, s. 87-101.
• Życiński J.: Teizm i filozofia analityczna, t. II, Znak, Kraków 1988.
• Życiński J.: Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Lublin: Wydawnictwo KUL 2009.
• Życiński J.: W 300 lat po „Principiach” Newtona, „Znak”, 1987, nr 389, s. 19-33.
• Buckley M. J.: Ateizm w sporze z religią, tł. M. Frankiewicz, Kraków: WAM 2009.
• Gregersen N.H.: Three Varietes of Panentheism, [w:] P. Clayton, A. Peacocke (red.), In Whom We Live and Move and Have Our Being. Panentheistic Reflections on God’s Presence in a Scientific World, Grand Rapids, Mi–Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Com- pany 2004, s. 19-35.
• Grobler A.: Prawda i racjonalność naukowa, Kraków: Inter esse 1993.
• Gutowski P.: Czy filozofia procesu musi być teistyczna, [w:] J. Życiński (red.), Bóg i przyroda w filozofii procesu, „Znak-Idee” 5 (1992), s. 44-53.
• Gutowski P.:Filozofia procesu i jej metafilozofia. Studium metafizyki Ch. Hartshorne’a, Lublin: RW KUL 1995.
• Haught J. F.: Odpowiedzi na 101 pytań o Boga i ewolucję, tł. J. Kochanowicz, Kraków: WAM 2003.
• Heller M.: Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata, Kraków: Universitas 2008.
• Koons R. C.: Science and Theism. Concord, not conflict, [w:] P. Copan, P. K. Moser, The Rationality of Theism, London–New York: Routledge 2004, s. 72-90.
• Moreland J. P.: Consciousness and the Existence of God. A theistic argument, New York– London: Routledge 2008.
• Piwowarczyk M.: Bóg i stawanie się. Problem relacji świat-Bóg w filozofii Alfreda Northa Whiteheada, Lublin: TN KUL 2008.
• Polkinghorne J.: Belief in God in an Age of Science, New Haven–London: Yale University Press 1998.
• Polkinghorne J.: Jeden świat. Wzajemne relacje nauki i teologii, tł. M. Chojnacki, Kraków: WAM 2008.
• Sarkar S., Plutynski A.: Introduction, [w:] S. Sarkar, A. Plutynski (ed.), A Companion to the Philosophy of Biology, Oxford: Blackwell Publishing 2008, s. xviii-xxvi.
• Swinburne R.: Dowody na istnienie Boga, tł. P. Kawalec, „Roczniki Filozoficzne” 55-56 (1997-1998), z. 2, s. 171-185.
• Wojtysiak J.: Dlaczego istnieje raczej coś niż nic?, Lublin: TN KUL 2008.
• Wojtysiak J.: Spór o istnienie Boga. Analityczno-intuicyjny argument na rzecz teizmu, Poznań: W drodze 2012.

Notes

PL

Tom dedykowany śp. Arcybiskupowi Profesorowi Józefowi Życińskiemu

EN

Volume Dedicated to the Late Archbishop Professor Józef Życiński