Polskie wypisy z najstarszej księgi pielgrzymów jerozolimskich – Navis peregrinorum (1561-1695)

• Authors: Lenczewski Olgierd

Title variants

EN

Polonica in the Navis peregrinorum (1561-1695)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Księga Navis peregrinorum wydana przez o. Bertranda Zimolonga w 1938 r. stanowi cenne źródło do ukazania kontaktów Polski z Ziemią Świętą prze-łomu XVI i XVII w. Po raz pierwszy część listy pielgrzymów z Navis (do 1636 r.) zamieszczono na łamach kwartalnika „Diarium Terrae Sanctae”, który wychodził nakładem Kustodii Ziemi Świętej w latach 1908-1912. Na kartach Navis można odna-leźć informacje na temat blisko 3650 pielgrzymów. Spośród nich ok. 65 odnosi się do polskich pątników. Jednak, aby wykazać ich obecność w księdze, należy mieć na uwadze położenie historyczno-geograficzne Polski tego czasu. Index peregrinorum bywa niejednolity: przy niektórych nazwiskach pielgrzymów nie określono dokładnie regionu, z którego pochodzili lub uwzględniono tylko ich nazwiska albo podano błędne dane na temat ich pochodzenia. Co więcej, w liber można spotkać także in-formacje dotyczące dalszych losów pątników, a nawet określające ich zawód czy wyznanie. W oparciu o Navis peregirnorum nie sposób ustalić, ilu Polaków przybyło do Jerozolimy, gdyż zakonnicy franciszkańscy nie rejestrowali każdego pielgrzyma. W dowód tego autor artykułu sporządził wykaz polskich pątników, których nie uwzględniono w księdze.

EN

The Navis Peregrinorum published by Fr. Bertrand Zimolong in 1938 is a valuable source for presenting the contacts of Poland with the Holy Land at the turn of the 16th and 17th centuries. A section of the list of pilgrims from the Navis (up to 1636) was published for the first time in „Diarium Terrae Sanctae”, a quarterly pub-lished by the Custody of the Holy Land in the years 1908-1912. The Navis provides information about almost 3650 pilgrims, 65 of who were Polish. However, to prove their presence in the book, one should take into consideration the historical and geo-graphical location of Poland at that time. Index Peregrinorum is not consistent: for some pilgrims the native country is not given or the information is incorrect, some-times only their names have been registered. For others, the book also specifies their further history or even profession and religion. It is impossible to determine how many pilgrims from Poland came to Jerusalem, as the Franciscan friars did not regis-ter each pilgrim. To prove that, the author of the article has drawn up a list of Polish pilgrims who were not included in the book.

Keywords

PL

Navis peregrinorum; Bertrand Zimolong; Ziemia Święta; Jerozolima; Kustodia Ziemi Świętej; pielgrzymi

EN

Navis Peregrinorum; Bertrand Zimolong; Holy Land; Jerusalem; Custo-dy of the Holy Land; pilgrims

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2019
• Volume: 132
• Pages: 95-112

Contributors

author

Lenczewski Olgierd

References

• Źródła drukowane
• Chateaubriand F-R. de, Opis podróży z Paryża do Jerozolimy, oprac. P. Hertz, Warszawa 1980.
• Goryński J., Peregrynacja do Ziemi Świętej, [w:] Antologia pamiętników polskich XVI w., red. R. Pollak, wybór i oprac. S. Drewniak, M. Kaczmarek, Wrocław 1966, s. 13-29.
• Navis peregrinorum: ein Pilgerverzeichnis aus Jerusalem von 1561 bis 1695: mit Angaben über Pilger aus Deutschland, England, Frankreich, Italien und den Niederlanden, sowie aus anderen europäischen aund ausereu-ropäischen Ländern, oprac. B. Zimolong, Köln 1938.
• Młodzianowski T., Kazania i homilyie na niedziele doroczne, także święta uroczystsze […]: napisane, zebrane, na cztery tomy rozłożone […], Poznań 1681.
• Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K. J. Turowski, Warszawa 1988.
• Pelczar J. S., Ziemia Święta i islam, czyli szkice z pielgrzymki do Ziemi Świętej, którą w roku 1872 odbył i opisał Józef Pelczar, cz. 1, Ziemia Święta, Lwów 1875.
• Radziwiłł M. K. „Sierotka”, Podróż do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu 1582-1584, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1962.
• Registrum Equitum SSmi Sepulchri D. N. J. C. (1561-1848). Monoscritti dell’Archivo storico della Custodia di Terra Santa a Gerusalemme, red. M. Piccirillo, Studium Biblicum Franciscanum Collectio Maior 46. Jerusalem-Milano 2006.
• Opracowania
• Arce A., Miscelánea de Tierra Santa, t. 2, Jerusalem 1973.
• Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856.
• Bernatowicz T., Peregrinus et Miles Christianus. O nagrobku Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki” w Nieświeżu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 3-4 (1990), s. 227-249.
• Besala J., Zygmunt August i jego żony. Studium historyczno-obyczajowe, Poznań 2015.
• Gapski H., Polscy rycerze Bożego Grobu w Jerozolimie na przestrzeni wie-ków, [w:] Zwierzchnictwo w Polsce Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie, red. U. Przymus, J. Kamiński, Katowice 2008, s. 124-137.
• Gąsiorowski S., Starkowiecki Piotr, PSB, 42, Warszawa-Kraków 2003-2004, s. 318-319.
• Greniuk F., Młodzianowski Tomasz, PSB, 21, Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976, s. 425.
• Janicka D., Rodzina von der Groeben i jej związki z Polską w XVIII w., „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 199 (1993), 1, s. 33-51;
• Kaniewska I., Strzała Hieronim, PSB, 44, Warszawa-Kraków 2006-2007, s. 553-554.
• Knopek J., Aktywność polskich rycerzy, pielgrzymów i podróżników w Afryce Północnej do początku XX w., „Przegląd Orientalistyczny”, 3-4 (2000), s. 169-188.
• Kościelna J. A., Pomorzanie w Ziemi Świętej (do końca XVI w.). Rekonesans badawczy, „Stargardia”, 10 (2015), s. 131-148.
• Kowalska H., Pudłowski Melchior, PSB, 29, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986, s. 342-344.
• L’archivo storico della Custodia di Terra Santa (1230–1970), t. 2, red. A. Maia-relli, Milano 2012.
• Lemmens L., Collectanea Terrae Sanctae ex Archivo Hierosolymitano de-prompta, wyd. G. Golubovich, Quarrachi 1933.
• Lulewicz H., Radziwiłł Mikołaj zwany Sierotką, PSB, 30, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 349-361.
• Tenże, Skorulski Andrzej, PSB, 38, Warszawa-Kraków 1997-1998, s. 269-270.
• Majewski M., Płyta nagrobna Petera von Kameke z Łasina (†1613) i jej twórca, „Koszalińskie Zeszyty Muzealne”, 25 (2005), s. 113-118.
• Małysz B., Renesansowy opis pielgrzymki Kryštofa Haranta z Czech do Ziemi Świętej i Egiptu, „Peregrinus Cracoviensis”, 17 (2006), s. 37-47.
• Myszor J., Pielgrzymki śląskie do Ziemi Świętej w latach 1840-1914, Katowice 2017.
• Nagielski M., Szemberg Teofil de Reichembac, PSB, 49, Warszawa-Kraków 2012-2013, s. 127-130.
• Nowak T. Groeben von der Henryk Wilhelm, PSB, 8, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 622-623.
• Paknys M., Imiona zakonne kamedułów prowincji polsko-litewskiej w XVII i XVIII w., [w:] Kameduli w Warszawie 1641-2016: 375 lat fundacji eremu na Bielanach, red. K. Guttmejer, A.S. Czyż, Warszawa 2016, s. 433-449.
• Peri O., Christianity under Islam in Jerusalem: The Questions of the Holy Sites in Early Ottoman Times, Leiden 2001.
• Rachuba A., Stankiewicz Jan Mikołaj, PSB, 42, Warszawa-Kraków 2003-2004, s. 174-176.
• Röhricht R., Deutsche Pilgerreisen nach dem Heiligen Lande, Innsbruck 1900.
• Sajkowski A., Opowieści misjonarzy, konkwistadorów, pielgrzymów i innych świata ciekawych, Poznań 1991.
• Słabczyński T., Słownik polskich podróżników i odkrywców, Warszawa 2017.
• Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2009.
• Stopka K., Symeon Lehac’i, PSB, 46, Warszawa-Kraków 2009-2010, s. 231-235.
• Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. 1, Oświęcim 2013;
• Zimolong B., Schlesische Pilger im. Hl. Lande von 1561-1695, Breslau 1938.
• Tenże, Zur Einfürung, [w:] Navis peregrinorum: ein Pilgerverzeichnis aus Jerusalem von 1561 bis 1695: mit Angaben über Pilger aus Deutschland, England, Frankreich, Italien und den Niederlanden, sowie aus anderen europäischen und aussereuropäischen Ländern, wyd. B. Zimolong, Köln 1938, s. I-XV.
• Prace nieopublikowane
• Lenczewski O., Wybrane opisy Ziemi Świętej w relacjach polskich pielgrzy-mów od XV do XVIII w., UKSW Warszawa 2017, mps.