Między faktem, wyobraźnią i refleksją. Parę uwag o wzajemnych relacjach socjologii i antropologii

• Authors: Dorota Rancew-Sikora

Title variants

EN

Sociology and anthropology within facts, imagination and reflection. Some remarks on interdyscyplinary relationships

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule autorka poszukuje dróg łączących i różnicujących socjologię, etnologię i antropologię. W swojej argumentacji bierze pod uwagę tematykę badań, naukową wyobraźnię, autorefleksję i zróżnicowane relacje między pracą teoretyczną i badaniami terenowymi. Wskazuje też na niektóre uwarunkowania historyczne i procesy społeczne, które miały ważny wpływ na czysto intelektualne debaty prowadzone w ramach omawianych dyscyplin, odwołując się między innymi do wybranych przykładów z Polski

EN

In the article the author tries to find a path connecting sociology, ethnology, and anthropology as closely interrelated social sciences. She takes into account their fields of exploration and methods of reasoning that imply different role of scientists’ imagination, reflexivity, and the importance of conceptual models versus empirical ob - servations. Also, she points out historical experiences and social processes that have significant influence on pure intellectual argumentations providing some examples from Poland.

Keywords

PL

socjologia jakościowa; antropologia społeczna/kulturowa; etnologia; dyskurs interdyscyplinarny; socjologia wiedzy

EN

qualitative sociology; social/cultural anthropology; ethnology; interdisciplinary discourse; sociology of knowledge

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2013
• Volume: 9
• Issue: 3
• Pages: 90-107

Contributors

author

Dorota Rancew-Sikora

• Instytut Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Gdański, ul. Bażyńskiego 4, 80-952 Gdańsk

References

• Bachórz Agata (2009) Kolej transsyberyjska jako przestrzeń spotkania międzykulturowego [w:] Dorota Rancew-Sikora, red., Podróż i miejsce w perspektywie antropologicznej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Barański Janusz (2007) Świat rzeczy. Zarys antropologiczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Fredrik Barth i in., Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska. Przełożyła Joanna Tegnerowicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Beck Urlich, Giddens Anthony, Lash Scott (2009) Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności. Przełożył Jacek Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Behar Ruth, Gordon Deborah, eds., (1995) Women Writing Culture. Los Angeles: University of California Press
• Berger Peter, Luckmann Thomas (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Przełożył Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bielecka-Prus Joanna (2009) Społeczne role socjologów w PRL. „Przegląd Socjologiczny”, t. 2, s. 71–104.
• Bonecki Mateusz (2012) Jerzy Kmita – interpretacja humanistyczna i społeczno-regulacyjna koncepcja kultury. „Filozofia Publiczna i edukacja Demokratyczna”, t. 1, nr 2, s. 178–198.
• Bourdieu Pierre (2007) Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przełożył Wiesław Kroker. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki
• Bourdieu Pierre, Wacquant Loïc (2001) Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przełożyła Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Boyer Dominic (2010) Universities of ‘knowledge’ and ‘learning’? Implications for anthropology? Referat zaprezentowany podczas konferencji European Association of Social Anthropology w sierpniu, Maynooth, Irlandia.
• Boyer Dominic (w druku) Reflexivity reloaded: From anthropology of intellectuals to critique of method to studying sideways [w:] Christina Garsten, ed., Essays in Honor of Ulf Hannerz. Oxford: Berghahn.
• Buchowski Michał (1995) Fratrie i klany nowo-plemienia antropologów w Polsce [w:] Aleksander Posern-Zieliński, red., Etnologia polska: między ludoznawstwem a antropologią. Poznań: Komitet Nauk Etnologicznych PAN, s. 37–59.
• Buchowski Michał (2004) Zrozumieć Innego: antropologia racjonalności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Buchowski Michał, Kempny Marian (1991) Antropologia i socjologia wobec problemu racjonalności (uwagi na temat unifikacji teorii społecznej) [w:] Elżbieta Tarkowska, red., Socjologia a antropologia. Stanowiska i kontrowersje. Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 125–137.
• Burszta Wojciech, Piątkowski Krzysztof (1991) Antropologia współczesna, antropologia współczesności czy antropologia negatywna? [w:] Elżbieta Tarkowska, red., Socjologia a antropologia. Stanowiska i kontrowersje. Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 67–85.
• Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana: praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ciechorska-Kulesza Karolina (2006) „Just ride and feel free” – rower w kulturze bajkerów. „Ikonosfera. Studia z antropologii i socjologii obrazu”, nr 1.
• Clifford James, Marcus George E., eds. (1986) Writing cultures: The poetics and politics of ethnography. Berkeley: University of California Press.
• Czekaj Krzysztof (2007) Socjologia szkoły chicagowskiej i jej recepcja w Polsce. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. W. Korfantego.
• Czerwiński Marcin (1988) Przyczynki do antropologii współczesności. Warszawa: PIW.
• Dilthey Wilhelm (1982) Pisma estetyczne. Przełożyła Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Donatella Della Porta (2008) Eventful protest, global conflicts. “Distinction”, vol. 17.
• Dowgiałło Bogna (2013) Socjolog w szafie. Prezentacja techniki pomocnej w badaniu ubierania się jako działania „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 2 [dostęp 7.07.2013] Dostępny w Internecie ‹www.przegladsocjologiijakosciowej.org›.
• Drozdowski Rafał, Krajewski Marek, red., (2008) Wyobraźnia społeczna. Horyzonty, źródła, dynamika. Uwarunkowania strategii dostosowawczych współczesnego społeczeństwa polskiego – studium socjologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Durand Gilbert (1986) Wyobraźnia symboliczna. Przełożył Cezary Rowiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gajewska Magdalena (2012) Arche-tektonika macierzyństwa w dyskursie okołoporodowym. „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, nr 12.
• Garfinkel Harold (2007) Studia z etnometodologii. Przełożyła Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens Anthony (1998) Socjologia: zwięzłe, lecz krytyczne wprowadzenie. Przełożyła Joanna Gilewicz. Poznań: Zysk i S-ka.
• Gingrich Andre (2007) Kraje niemieckojęzyczne [w:] Fredrik Barth i in., Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska. Przełożyła Joanna Tegnerowicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 73–176.
• Glaser Barney, Strauss Anselm (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej: strategia badania jakościowego. Przełożył Marek Gorzko. Kraków: Nomos.
• Goody Jack (2006) Logika pisma a organizacja społeczeństwa. Przełożył Grzegorz Godlewski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gouldner Alvin (2010) Kryzys zachodniej socjologii. Przełożył Paweł Tomanek. Kraków: Nomos.
• Horolets Anna, red., (2008) Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Horolets Anna (2012) Codzienność jako atrakcja turystyczna w doświadczeniu turystów niszowych do byłego ZSRR. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
• Jasiewicz Zbigniew (2006) Etnologia polska. Między etnografią a antropologią kulturową. „Nauka”, nr 2, s. 65–80.
• Jasińska-Kania Aleksandra (2009) Neoinstytucjonalizm [w:] Aleksandra Jasińska-Kania i in., red., Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 549–552.
• Kacperczyk Anna (2013) Praca nad emocjami jako element aktywności górskiej i wspinaczkowej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 2 [dostęp 7 lipca 2013]. Dostępny w Internecie ‹www.przegladsocjologiijakosciowej.org›.
• Kaczmarczyk Michał (2009) System społeczny a dylematy teorii działania [w:] Talcott Parsons System społeczny. Przełożył Michał Kaczmarczyk. Kraków: Nomos.
• Kempny Marian (1993) Współczesna antropologia kulturowa wobec zmienności rzeczywistości kulturowej i praktyki teoretycznej nauk społecznych [w:] Aldona Jawłowska, Marian Kempny, Elżbieta Tarkowska, red., Kulturowy wymiar przemian społecznych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 129–147.
• Klekot Ewa (2007) Przedmowa do wydania polskiego [w:] Pierre Bourdieu Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Przełożył Wiesław Kroker. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, s. 5–14.
• Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Konecki Krzysztof T. (2011) Zapomniani aktorzy społeczni. Interakcje z przedmiotami, interakcje z naturą, czyli kilka słów o nowym „przedmiocie/podmiocie” analizy socjologicznej [w:] Adriana Mica i Paweł Łuczeczko, red., Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno-antropologiczna. Pszczółki: Wydawnictwo Orbis Exterior, s. 115–136.
• Kowalewski Jacek, Piasek Wojciech, red., (2009) Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko-proces-perspektywy. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Krajewski Marek (2004) W stronę socjologii przedmiotów [w:] Marian Golka, red., W cywilizacji konsumpcyjnej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 43–64.
• Kraśko Nina (1991) Socjologia i etnografia w Polsce – historia stosunków wzajemnych [w:] Elżbieta Tarkowska, red., Socjologia a antropologia. Stanowiska i kontrowersje. Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 32–48.
• Kuligowski Waldemar (2001) Antropologia refleksyjna. O rzeczywistości tekstu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Kuligowski Waldemar (2004) Antropologia kultury w Polsce: Następne pokolenie? „Lud”, t. 88, s. 143–167.
• Kuligowski Waldemar (2007) Antropologia współczesności: wiele światów, jedno miejsce. Kraków: Universitas.
• Law John (2007) Making a mess with method [w:] Wiliam Outhwaite i Stephen P. Turner, eds., The Sage Handbook of Social Science Methodology. Beverly Hills and London: Sage, s. 595–606.
• Lemert Charles (2005) Slow thoughts for fast times: Why Mills and not Gouldner? “Fast Capitalism”, vol. 1.2 [dostęp 6 lipca 2013]. Dostępny w Internecie‹ http://www.fastcapitalism.com›.
• Luhmann Niklas (2007) Systemy społeczne: zarys ogólnej teorii. Przełożył Michał Kaczmarczyk. Kraków: Nomos.
• Łuczeczko Paweł (2011) Socjologiczne badania nad kulturą a nauki etnologiczne. Historia romansów i rozstań oraz jej konsekwencje. „Roczniki Historii Socjologii”, t. 1.
• Łukasiuk Magdalena, Jewdokimow Marcin (2012) Niedom. Socjologiczna monografia mieszkań migracyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Mead George Herbert (1975) Umysł, osobowość i społeczeństwo. Przełożyła Zofia Wolińska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mencwel Andrzej (2006) Wyobraźnia antropologiczna: próby i studia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Merton Robert (1982) Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Przełożyli Ewa Morawska i Jerzy Wertenstein-Żuławski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mica Adriana (2011) Bezpańskie psy i ich panowie. Efekty dysonansu poznawczego w zarządzaniu populacją psów w Rumunii [w:] Adriana Mica i Paweł Łuczeczko, red., Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno-antropologiczna. Pszczółki: Wydawnictwo Orbis Exterior, s. 233–260.
• Mills Charles Wright (2007) Wyobraźnia socjologiczna. Przełożyła Marta Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mucha Janusz (1995) O antropologizacji socjologii w Polsce na przykładzie teorii zmiany społecznej [w:] Aleksander Posern-Zieliński, red., Etnologia polska. Między ludoznawstwem a antropologią. Poznań: Wydawnictwo Drawa.
• Ong Walter (1992) Oralność i piśmienność: słowo poddane technologii. Przełożył Józef Japola. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Ong Walter (2009) Osoba, świadomość, komunikacja: antologia. Przełożył Józef Japola. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Pucek Zbigniew (1991) Charakter i źródła wątków antropologicznych w polskiej myśli socjologicznej [w:] Elżbieta Tarkowska, red., Socjologia a antropologia. Stanowiska i kontrowersje. Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 25–31.
• Robotycki Czesław (1995) Antropologia kultury w Polsce – projekt urzeczywistniony. „Lud”, t. 78, s. 227–243.
• Sewell William Jr (1996) Three temporalities: toward an eventful sociology [w:] Terrence McDonald, ed., The Historic Turn in the Human Sciences. Ann Arbor: University of Michigan Press, s. 245–280.
• Sikora Sławomir (2004) Moje spojrzenie na etnografię. „Lud”, t. 88, s. 187–202.
• Sojak Radosław, Wicenty Daniel (2005) Zagubiona rzeczywistość. O społecznym konstruowaniu niewiedzy. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Sozański Tadeusz, Szmatka Jacek, Kempny Marian, red., (1993) Struktura, wymiana, władza: studia z socjologii teoretycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Szacki Jerzy (1981) Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szmatka Jacek (1989) Małe struktury społeczne: wstęp do mikrosocjologii strukturalnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Tarkowska Elżbieta, red., (1991) Socjologia a antropologia. Stanowiska i kontrowersje. Wrocław: Wiedza o Kulturze.
• Weber Max (2002) Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej. Przełożyła Dorota Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Willis Paul (2005) Wyobraźnia etnograficzna. Przełożyła Ewa Klekot. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Woroniecka Grażyna, red., (2007) Co znaczy mieszkać. Szkice antropologiczne. Warszawa: Trio.
• Wyborski Paweł (2012) Towarzyskość w butelce – wino w relacjach społecznych. „Człowiek i Społeczeństwo”, nr 33.
• Żadkowska Magdalena (2012) Para w praniu. O współczesnej rodzinie i codziennych czynnościach w socjologii Jeana-Claude'a Kaufmanna. „Studia Socjologiczne”, nr 2.