Natura w soczewce pozytywisty. Pleśń świata Bolesława Prusa wobec tradycji przyrodopisarstwa

• Authors: Piechota Dariusz

Title variants

EN

Nature in the lens of positivist. Pleśń świata by Bolesław Prus in comparison with nature writing tradition

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Summary This text analyses short story – Pleśń świata – written by Bolesław Prus in the context of nature writing. According to the nature writing the most important questions raised by writers are: what is nature? How can we define it? What is the connection between nature and human? Prus in Pleśń świata presents a small ecosystem; the protagonist of the story is a scientist who observes a big stone near Sybilla’s Temple in Puławy. He describes the nature’s world through biocentrism. He rejects antropocentrism. This piece of nature observed by the protagonist symbolises a microcosmos. Prus promotes ecological awareness among readers. People are connected with animals, plants, minerals so they should respect the law of nature. What is more, people need nature which is a source of inspiration.

Keywords

PL

natura; darwinizm; przyrodopisarstwo; ekokrytyka

EN

nature; darwinism; nature writing; ecocriticism

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2015
• Issue: 13
• Pages: 43-54
• Physical description: artykuł naukowy

Dates

published

2016-01-22

Contributors

author

Piechota Dariusz

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

References

• Bachórz J., Nieco o tytułowaniu i o zwrotach adresatywnych w „Lalce” Bolesława Prusa (z cyklu: Kolejne zabawy „Lalką”). W: Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie, red. J.A. Malik, E. Paczoska. Lublin 2003
• Bachórz J., Pan Łęcki czyta Supińskiego (z cyklu: Kolejne zabawy „Lalką”). „Przegląd Humanistyczny” 1986, nr 7/8
• Bachórz J., Pojedynek Stanisława Wokulskiego z baronem Krzeszowskim (z cyklu: Kolejne zabawy „Lalką”). W: Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy, red. A.Z. Makowiecki. Warszawa 1992
• Bachórz J., Prolegomena do powieściowego życia i spraw poniektórych Stanisława Wokulskiego (z cyklu: Kolejne zabawy „Lalką” Bolesława Prusa). W: Pogranicza literatury. Księga ofiarowana Profesorowi Januszowi Maciejewskiemu na Jego siedemdziesięciolecie, red. G. Borkowska, J. Wójcicki. Warszawa 2001
• Bakke M., Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań 2012
• Berman M., „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, wstęp A. Bielik-Robson. Kraków 2006
• Bobrowska B., Kod tradycji – język miejsc (Puławy i Świątynia Sybilli w „Pleśni świata”). W: eadem, Małe narracje Prusa. Gdańsk 2004
• Clark N., Inhuman Nature: Sociable Life on Dynamic Planet. London 2011
• Domańska E., Humanistyka ekologiczna. „Teksty Drugie” 2013, nr 1-2
• Durczak J., Rozmowy z ziemią. Tradycja przyrodopisarska w literaturze amerykańskiej. Lublin 2010
• Fiedorczuk J., Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk 2015
• Filip G., Fantastyczne przypowieści i humoreski Bolesława Prusa. W: Bolesław Prus. Twórczość i recepcja, red. E. Łoch, S. Fita. Lublin 1993
• Fita S., „Pozytywista ewangeliczny”. Problematyka religijna w twórczości Bolesława Prusa. „Roczniki Humanistyczne” 1987, t. 35, z. 1
• Gifford T., Pastoral, Anti-Pastoral, Post-pastoral. W: The Green Studies Reader. From Romanticism to Ecocriticism, red. L. Coupe. London-New York 2000
• Gilmour R., The Victorian Period. The Intellectual and Cultural Context of English Lite-rature, 1830-1890. London-New York 1993
• Gloger M., Schopenhaueryzm w „Lalce” Bolesława Prusa. W: Na pozytywistycznej niwie, red. T. Lawendowski, T. Sobieraj. Poznań 2002
• Hutnikiewicz A., Młoda Polska. Warszawa 2002
• Koczkodaj I., Narracja jako struktura fotograficzna w „Pleśni świata” i „Cieniach” Bolesława Prusa. W: Bolesław Prus: pisarz nowoczesny, red. J.A. Malik. Lublin 2009
• Koziołek R., Kompleks Darwina. „Teksty Drugie” 2011, nr 3
• Kulczycka-Saloni J., Naturalizm. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa. Wrocław 2002
• Martuszewska A., Pozytywistyczne parabole. Gdańsk 1997
• Mazur A., Kosmiczna melancholia Prusa. W: Pogranicza literatury. Księga ofiarowana Profesorowi Januszowi Maciejewskiemu na Jego siedemdziesięciolecie, red. G. Borkowska, J. Wójcicki. Warszawa 2001
• Okulicz-Kozaryn R., Zawieszenie broni między postępem a tradycją. Wstęp do opowiadań świątecznych Bolesława Prusa. W: Na pozytywistycznej niwie, red. T. Lewandowski, T. Sobieraj. Poznań 2002
• Paczoska E., Lalka, czyli rozpad świata. Warszawa 2008
• Paja A., Przeszłość przyszłości. „Pleśń świata”, czyli los wygnanych z raju. „Pamiętnik Literacki” 2003, z. 2
• Piechota D., Puławy w życiu i twórczości Bolesława Prusa. W: Peregrynacje do źródeł. Lubelszczyzna w biografii i twórczości pisarzy XIX i XX wieku. Część II, red. J. Szcześniak, D. Trześniowski. Lublin 2010
• Prus B., Kartki z podróży, t. II. W: Pisma, t. XXVIII, red. Z. Szweykowski. Warszawa 1950
• Prus B., Pleśń świata. W: idem, Opowiadania i nowele. Wybór, oprac. T. Żabski. Wrocław 2009
• Sobieraj T., Brzozowski a Darwin. W: Stanisław Brzozowski. Powroty, red. D. Trześniowski. Radom 2013
• Szweykowski Z., Twórczość Bolesława Prusa. Warszawa 1972
• Tabaszewska J., Zagrożenia czy możliwości? Ekokrytyka – rekonesans. „Teksty Drugie” 2011, nr 3
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2. Warszawa 2002
• Thoreau H.D., Walden, czyli życie w lesie, przeł. H. Cieplińska. Wrocław 2005
• Tomkowski J., Młoda Polska. Warszawa 2001
• Żabski T., Wstęp. W: B. Prus, Opowiadania i nowele. Wybór, oprac. T. Żabski. Wrocław 2009

Identifiers

ISSN

2083-4721