Zabytkowe części składowe i przynależności a przedmiot wpisu do rejestru zabytków – uwagi de lege lata i de lege ferenda

• Authors: Monika Drela

Title variants

EN

Historical Fixtures of Buildings and Appurtenances as the Subject of Entry into the Register of Monuments – Comments de lege lata and de lege ferenda

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł ma na celu analizę przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dotyczących zabytków ruchomych w kontekście przedmiotu wpisu do rejestru zabytków według obecnie obowiązującego stanu prawego, z uwzględnieniem przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących rzeczy ruchomych. Autorka przedstawia rozważania na temat statusu rzeczy ruchomej w prawie cywilnym jako rzeczy samoistnej, części składowej lub przynależności innej rzeczy w celu ukazania różnicy pomiędzy zabytkiem ruchomym a częścią składową zabytku nieruchomego. Obecnie rozróżnienie to jest szczególnie problematyczne w praktyce w obszarze wpisu do rejestru zabytków sztuki sakralnej stanowiącej wyposażenie lub ozdoby świątyń. Nie jest zgodna z prawem praktyka wpisywania zdobień ścian i innych płaszczyzn budynków do rejestru zabytków ruchomych, lecz należałoby je ujmować jako wyposażenie stałe zabytków nieruchomych (co dotyczy głównie świątyń) jednym wpisem – jako części składowych lub przynależności łącznie z zabytkiem nieruchomym. Sformułowane uwagi mogą być podstawą do dalszych prac legislacyjnych w zakresie propozycji treści przepisów prawnych ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Końcowa część artykułu dotyczy ochrony folkloru (niematerialnego dziedzictwa kulturowego) poprzez wpis zabytków ruchomych do rejestru zabytków łącznie z zabytkiem nieruchomym jako rzeczy ruchomych stanowiących przynależności określonego miejsca.

EN

In this article the author analyses the provisions of the Polish Law on the protection of monuments and care for monuments related to movable monuments in the context of the object of registration in the register of monuments according to the current law, taking into also account provisions of the Civil Code on movable property. The author presents a discussion of the status of a movable object in civil law as a separate single item, fixtures in the building (component item), or appurtenances, in order to show the difference between a movable monument and a part of a immovable property. Currently, this distinction is particularly problematic in practice in the area of the registration of monuments of art decoration of sacred buildings (churches, temples). It is not in accordance with the Polish law The practice to enter decorations of walls and other facades of buildings into the register of movable monuments is not legitimate, instead they should be regarded as permanent facilities of immovable monuments (mainly the temples) covered with one entry – as fixtures or appurtenances of historical immovable property. The author’s remarks may serve as a basis for further legislative work on the proposal for the content of the law on the protection of monuments and the protection of monuments. The final part of the article concerns the protection of folklore (intangible cultural heritage) with the entry of movable monuments into the register of immovable monuments (buildings) as movables appurtenances belonging – due to the tradition and their function – to a particular place.

Keywords

PL

wyposażenie świątyń; zabytek ruchomy; część składowa zabytku nieruchomego; przynależność; łączny wpis do rejestru zabytków

EN

fixtures as decoration of temples; movable monument; fixtures of immovable cultural property; appurtenances; collective entry to the register of historical monuments

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2017
• Volume: 27
• Issue: 3
• Pages: 27-46

Contributors

author

Monika Drela

References

• Drela Monika: Własność zabytków, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2003.
• Dybowski Tadeusz: Ochrona własności w polskim prawie cywilnym, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1969.
• Gredka Iwona, Gwoździewicz–Matan Paulina: Obrót zabytkami, analiza prawnoporównawcza na podstawie prawa włoskiego, francuskiego, niemieckiego i angielskiego, [w:] Ochrona Zabytków ruchomych w wybranych obcych systemach prawnych, Raport przygotowany w ramach „Raportu stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce” w ramach realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, red. P. Stec, Opole 2015, s. 61-92.
• Gredka Iwona: Ubezpieczenia dóbr kultury w muzeach i zbiorach prywatnych, Kraków: Wydawnictwo Universitas 2013.
• Grzybowski Stefan: Rozdział XI. Przedmioty stosunków prawnych, [w:] System Prawa Cywilnego, t. I: Część ogólna, red. S. Grzybowski, Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1985, s. 410-472.
• Jakubowski Olgierd: Wywóz i przywóz zabytków ruchomych, [w:] Raport dotyczący stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce, przygotowany w ramach realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, red. K. Zeidler, Gdańsk 2016, s. 231-262.
• Jamot Francis, Marx Jean, Martine Audibert [i in.]: La protection des immeubles au titre des Monuments historiques 2003, www.culture.gouv.fr [dostęp: 20.04.2017].
• Katner Wojciech J: Rozdział XVII. Przedmioty stosunków prawnych, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, t. I, red. M. Safjan, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2012, s. 1291-1384.
• Pasierb Janusz S.: Ochrona zabytków sztuki kościelnej, wyd. popr. i uzup. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami 1995.
• Przyborowska–Klimczak Anna: Międzynarodowa ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego vol. 3 (2005), s. 5-21.
• Rudnicki Stanisław: Komentarz do art. 45 k.c., [w:] Stanisław Dmowski, Stanisław Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2003, s. 172-176.
• Sienkiewicz Tomasz: Administracyjnoprawne warunki ingerencji administracji publicznej w sposób korzystania z obiektów sakralnych Kościoła Katolickiego wpisanych do rejestru zabytków, Studia z Prawa Wyznaniowego t. 16 (2013), s. 301-331.
• Trzciński Maciej: Ochrona ruchomych zabytków archeologicznych, [w:] Raport dotyczący stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce, przygotowany w ramach realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, red. K. Zeidler, Gdańsk 2016, s. 87-113.
• Wasilkowski Jan: Prawo rzeczowe w zarysie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1957.
• Zeidler Kamil: Wartość zabytku jako kategoria normatywna, [w:] Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. II, red. W. Szafrański, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2008, s. 37-48.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp.2017.27.3-2