Dekonstrukcja tożsamości osoby z nabytą dysfunkcją ruchową organizmu – socjologiczna analiza procesu (nie)radzenia sobie z niepełnosprawnością

• Authors: Jakub Niedbalski (https://orcid.org/0000-0002-2803-7628)

Title variants

EN

Deconstruction of identity of a person with acquired body dysfunction – Sociological analysis the process of (not)dealing with disability

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest określenie, w jaki sposób powstanie trwałej dysfunkcji organizmu po‑ woduje istotne przemiany w sposobie postrzegania samego siebie przez człowieka dotychczas cieszącego się pełnią władz nad swoim ciałem. Artykuł porusza kwestie przemian dokonujących się w życiu osoby sprawnej, która w wyni‑ ku zdarzenia losowego nabyła niepełnosprawność. W tekście wykazano istniejącą paralelę po‑ między kryzysem ciała wynikającym z utraty jego pełnej sprawności a kryzysem na poziomie tożsamości, którego objawem są tytułowe sytuacje (nie)radzenia sobie z wejściem w rolę osoby z niepełnosprawnością ruchową. Jednocześnie starano się podkreślić, że nabycie dysfunkcji ciała przyczynia się do zmian sposobu postrzegania siebie samego, co skutkuje dezorganizacją egzy‑ stencjalnego ładu i destabilizacją autodefinicji danej osoby. W badaniach wykorzystane zostały dane jakościowe zdobyte za pomocą techniki pogłębione‑ go wywiadu swobodnego przeprowadzonego wśród osób z niepełnosprawnością ruchową. Ana‑ liza i interpretacja materiału badawczego prowadzona była zgodnie z procedurami metodologii teorii ugruntowanej.

Purpose of the article is to find out how emergence of a permanent body dysfunction causes significant transformations in self-perception by a man that previously had full control over their body. The article raises the notions of transformations taking place in a disabled person’s life, who became disabled as a result of a random event. In the paper I make an attempt to prove the existing parallel between the body crisis that results from loss of capacity, and the identity crisis, which becomes apparent in the title situations of (not)dealing with the new role of a physically disabled individual. At the same time, I try to highlight that acquisition of a body dysfunction contributes to changes in self-perception, leading to disorganization of existential order and destabilization of an individual’s self-definition. There are qualitative data used in the research, collected through a technique of an in-depth free interview and observations, conducted among the disabled individual. Analysis and interpre‑ tation of the research material is performed in accordance with procedures of the grounded theory.

Keywords

PL

niepełnosprawność; tożsamość; kryzys; stygmat; badania jakościowe

EN

disability; identity; crisis; stigma; qualitative research

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2018
• Issue: 3(41)
• Pages: 47-62

Contributors

author

Jakub Niedbalski (https://orcid.org/0000-0002-2803-7628)

• Wydział Ekonomiczno-Socjolo‑ giczny, Uniwersytet Łódzki, ul. POW 3/5, 90-255 Łódź; tel. [phone]

References

• Amsterdamska, O. (1992). Odmiany konstruktywizmu w socjologii nauki. W: J. Niżnik (red.), Pogranicza epistemologii (s. 136–156). Warszawa: IFiS PAN.
• Blumer, H. (2007). Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda. Kraków: Zakład Wydaw‑ niczy Nomos
• Czykwin, E. (2007). Stygmat społeczny. Warszawa: WN PWN.
• Czykwin, E. (2008). Wstęp. W: E. Czykwin, M. Rusaczyk (red.), „Gorsi inni” – badania (s. 7–23). Białystok: Trans Humana.
• Dembo, T. (1964). Sensivity of one person to another. Rehabilitation Literarure, 25, 231–235.
• Dykcik, W. (2005). Pedagogika specjalna wobec aktualnych sytuacji i problemów osób niepełnosprawnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
• Dykcik, W. (2005). Pedagogika specjalna wobec aktualnych sytuacji i problemów osób niepełnosprawnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
• Fink, S. (1967). Crisis and motivation: A theoretical model. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 48, 592–597.
• Glaser, B., Strauss, A. (1964). Awareness contexts and social interaction. American Sociological Review, 29, 669–679
• Glaser, B., Strauss, A. (1967). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine Publishing Company.
• Goffman, E. (2005). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: GWP.
• Golczyńska-Grondas, A. (2014). Wychowało nas państwo. Recz o tożsamości wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Howe, D. (2011). Krótkie wprowadzenie do teorii pracy socjalnej. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
• Hughes, E.C. (1997). Careers. Qualitative Sociology, 20(3), 389–397.
• Hulek, A. (1993). Podstawy, stan obecny i przyszłość edukacji osób niepełnosprawnych. W: A. Hulek (red.), Edukacja osób niepełnosprawnych (s. 18–47). Warszawa: Upowszechnianie Nauki – Oświata.
• Kerr, N. (1977). Understanding the proces of adjustment to disability. W: J. Stubbins (red.), Social and Psychological Aspects of Disability (s. 317–324). Baltimore: University Park Press.
• Kirenko, J. (1995). Niektóre uwarunkowania psychospołecznego funkcjonowania osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kohl, S.J. (1984). Psychosocial stressors in coping with disability. W: D.W. Krueger (red.), Rehabilitation Psychology (s. 51–60). Rockville: An Aspen Publication.
• Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: WN PWN.
• Kortte, K.B, Wegener, S.T. (2004). Denial of illness in medical rehabilitation populations: Theory, research and definition. Rehabilitation Psychology, 49, 187–199.
• Kowal, K. (2012). Doświadczanie własnej cielesności przez biorców kończyny – socjologiczne studium zrekonstruowanego ciała. Przegląd Socjologii Jakościowej, 8, 152–199.
• Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: WAiP.
• Kowalik, S., Kwiek, J., Szychowiak, B. (red.). (1989). Optymalizacja interakcji w procesie usprawniania osób z dysfunkcjami fizycznymi i psychicznymi. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Krzemiński, I. (1986). Symboliczny interakcjonizm i socjologia. Warszawa: PWN.
• Larkowa, H. (1987). Człowiek niepełnosprawny. Problemy psychologiczne. Warszawa: Centralny Instytut Ochrony Pracy.
• Majewicz, P. (2012). Psychospołeczna adaptacja osób z niepełnosprawnością ruchową w okresie dorosłości. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
• McEver, D. (1972). Pastoral and care of the spinal cord injury patient. Pastoral Psychology, 23(221), 47–56.
• Melchior, M. (1990). Społeczna tożsamość jednostki (w świetle wywiadów z Polakami żydowskiego pochodzenia urodzonymi w latach 1944–1955). Warszawa: ISNS UW.
• Niedźwiedziński, D. (2010). Migracje i tożsamość. Od teorii dla analizy przypadku. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Osborne, T. (1997). Body amnesia – comments on corporeality. W: D. Owen (red.), Sociology after Postmodernism (s. 188–204). London–Thousand Oaks–New Delhi: Sage Publications.
• Ossowski, R. (1999). Teoretyczne i praktyczne podstawy rehabilitacji. Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.
• Ostrowska, A. (1994). Badania nad niepełnosprawnością. Warszawa: IFiS PAN.
• Paleczny, T. (2009). Socjologia tożsamości. Kraków: Krakowska Wyższa Szkoła im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
• Prus, R. (1999). Symbolic Interaction and Ethnographic Research. Albany: State University of New York Press.
• Prus, R., Grills, S. (2003). The Deviant Mystique: Involvements, Realities and Regulation. West‑ port: Preager.
• Rosner, K. (2006). Narracja, tożsamość, czas. Kraków: Universitas.
• Rubin, H.J., Rubin, I.S. (1997). Jak zmierzać do celu nie wiążąc sobie rąk. Projektowanie wywia‑ dów jakościowych. W: L. Korporowicz (red.), Ewaluacja w edukacji (s. 201–224). Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Rusaczyk, M. (2008). Szkolna płaszczyzna stygmatyzacji mniejszości etnicznych – problem edu‑ kacji. W: E. Czykwin, M. Rusaczyk (red.), „Gorsi inni” – badania (s. 249–270). Białystok: Trans Humana.
• Sajowska, M. (1999). Stygmat instytucji. Społeczne postrzeganie wychowanków domów dziecka. Warszawa: ISNS UW.
• Stanik, J.M. (1994). Skala Uwarunkowań Interpersonalnych (SUI). Kielce: PAN, Wydawnictwo Szumacher.
• Wendland, M. (2011). Konstruktywizm komunikacyjny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.
• Włodarek, J., Ziółkowski, M. (red.). (1990). Metoda biograficzna w socjologii. Warszawa: PWN.
• Wojciechowski, F. (2007). Niepełnosprawność, rodzina, dorastanie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Wright, B.A. (1983). Physical Disability – A Psychological Approach. New York: Harper and Row.
• Wyka, A. (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: WN PWN.
• Zakrzewska-Manterys, E. (2010). Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa. War‑ szawa: Wydawnictwa UW.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0012.7819