Przemiany percepcji własnego ciała przez osoby z niepełnosprawnością fizyczną uprawiające sport

• Authors: Jakub Niedbalski

Title variants

EN

Transformation in the Perception of Their Own Bodies among Physically Disabled Persons Practicing Sport

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza kwestie przemian dokonujących się w życiu osoby niepełnosprawnej fizycznie, które powodowane są jej zaangażowaniem w aktywność sportową. W artykule staram się wykazać, że uprawianie sportu poprzez pracę nad ciałem może stworzyć warunki do samopoznania osoby z niepełnosprawnością fizyczną oraz do przemian dokonujących się w percepcji siebie. Jednocześnie staram się pokazać, że uprawianie sportu przez osoby z niepełnosprawnością przyczynia się do zmian sposobu postrzegania tych ostatnich przez ludzi pełnosprawnych, skutecznie niwelując takie zjawiska jak wykluczenie czy społeczna marginalizacja. W badaniach wykorzystane zostały dane jakościowe zdobyte za pomocą techniki pogłębionego wywiadu swobodnego przeprowadzonych wśród osób niepełnosprawnych uprawiających sport. Metodą badawczą jest etnografia, która oparta została na procedurach metodologii teorii ugruntowanej.

EN

The article addresses the issue of changes that take place in the life of a physically disabled person, which is caused by his/her engagement in sport activity. In the article I make an attempt to prove that practicing sport through body work may provide conditions for self-discovery of a person with physical disability, and for transformations in perceiving oneself. At the same time, I try to demonstrate that sport practiced by the disabled supports changes of the manner, in which they are perceived by able bodied persons, effectively leveling such phenomena as exclusion or social marginalization. The qualitative data used in the research were collected through an in-depth free interview and observation conducted among the disabled who practice sport. The analysis and interpretation of research are of ethnographic character and are based on the procedures of the grounded theory.

Keywords

PL

niepełnosprawność; sport; ciało; autoidentyfikacja

EN

disability; sport; body; self-identification

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 3(218)
• Pages: 221-240

Contributors

author

Jakub Niedbalski

• Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania, Instytut Socjologii, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ, ul. Rewolucji 1905r. Nr 41/43, 90-214 Łódź

References

• Becker, Howard S. 2009. Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji. Tłum. T. O. Siara. Warszawa: WN PWN.
• Besz, Aleksandra. 2010. Jak postrzegają siebie niepełnosprawni sportowcy? „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2: 16–31.
• Białas, Marcin. 2009. Sport czynnikiem integracji społecznej i walki z kalectwem. „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2: 59–67.
• Biały, Rafał. 2011. Ideał szczupłego i atrakcyjnego ciała w kulturze masowej. W: Z. Dziubiński i M. Lenartowicz (red.). Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: AWF w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 267–278.
• Borkowska, Iwona, Honorata Jakubowska i Michał Podgórski. 2009. Metodologia dla socjologii codzienności. Próba dojrzenia niewidzialnego i uniknięcia pułapek widzialnego. W: S. Rudnicki, J. Strypińska i K. Wojnicka (red.). Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii? Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 66–92.
• Brzozowska-Brywczyńska, Maja. 2012. Ciała osobliwe w przestrzeni freak/talk show. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 8, nr 2: 242–259. Dostępny w Internecie: ‹http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org› [dostęp 10.06.2014].
• Byczkowska, Dominika. 2009. What do we study studying body? Researcher’s attempts to embodiment research. „Qualitative Sociology Review” vol. 5, nr 3: 100–112. Dostępny w Internecie ‹http://www.qualitativesociologyreview.org/ENG/Volume14/QSR_5_3_Byczkowska.pdf› [dostęp 10.06.2014].
• Charmaz, Kathy. 2009. Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Tłum. B. Komorowska. Warszawa: WN PWN.
• Cynarski, Wojciech. 2012. Samoidentyfikacja przez cielesność w dzisiejszej kulturze fizycznej. W: Z. Dziubiński i M. Lenartowicz (red.). Kultura fizyczna a kultura masowa. Warszawa: AWF w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 199–201.
• Douglas, Mary. 2004. Symbole naturalne. Rozważania o kosmologii. Tłum. E. Dżurak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Erenc, Janusz. 2008. Bycie innym. Problem wykluczenia i izolacji ludzi niepełnosprawnych. Gdańska: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Foucault, Michel. 2000. Choroba umysłowa a psychologia. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Foucault, Michel. 1993. Nadzorować i karać. Narodziny więziennictwa. Tłum. T. Komendant. Warszawa: SPACJA.
• Giddens, Anthony. 2002. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Glaser, Barney. 1978. Theoretical Sensitivity. San Francisco: The Sociology Press. Glaser, Barney G. i Anselm L. Strauss. 2009 [1967]. Odkrywanie teorii ugruntowanej. Tłum. M. Gorzko. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Goffman, Erving. 2006. Rytuał interakcyjny. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Goffman, Erving. 2005 [1963]. Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Tłum. A. Dzierżyński i J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Goffman, Erving. 2000. Człowiek w teatrze życia codziennego. Tłum. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Golczyńska-Grondas, Agnieszka. 2014. Wychowało nas państwo. Rzecz o tożsamości wychowanków placówek opiekuńczo-wychowaczych. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Gorzko, Marek. 2008. Procedury i emergencja. O metodologii klasycznych odmian teorii ugruntowanej. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Hammersley, Martyn i Paul, Atkinson. 2000. Metody badań terenowych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Hernik, Kamila. 2007. Doświadczenie konwersji przez studentów Wydziału Aktorskiego Akademii Teatralnej w Warszawie. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 3, nr 3: 1–122. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/volume5_pl.php [dostęp: 10.06.2014].
• Jakubowska, Honorata. 2015. Kiedy płeć nie ma znaczenia. Nie/normatywne ciała w dyskursie narodowym i sportowego sukcesu. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 11, nr 2: 116–129. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume29/PSJ_11_2_Jakubowska.pdf [dostęp: 31.05.2015].
• Jakubowska, Honorata. 2012. Ciało jako przedmiot badań socjologicznych – dylematy, pominięcia, możliwości. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 7, nr 2: 12–31. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume19/PSJ_8_2_Jakubowska.pdf [dostęp: 10.06.2014].
• Jakubowska, Honorata. 2009. Socjologia ciała. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Konecki, Krzysztof. 2000. Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: WN PWN.
• Kowal, Katarzyna. 2012. Doświadczanie własnej cielesności przez biorców kończyny – socjologiczne studium zrekonstruowanego ciała. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 8, nr 2: 152–199. Dostępny w Internecie: ‹http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org›. [dostęp 10.06.2014].
• Kowalczyk, Izabela. 2002. Ciało i władza. Polska sztuka krytyczna lat 90. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Kowalik, Stanisław. 2012. Mechanizmy oddziaływania na osobę niepełnosprawną poprzez ich uczestnictwo w sporcie dostosowanym. W: S. Kowalik (red.). Kultura fizyczna dla osób niepełnosprawnych. Poznań: AWF w Poznaniu, s. 19–41.
• Kowalik, Stanisław. 2009. Wykorzystanie ruchu w rehabilitacji osób niepełnosprawnych: historia idei i jej praktycznych zastosowań. W: S. Kowalik (red.). Kultura fizyczna osób z niepełnosprawnością. Poznań: AWF w Poznaniu, s. 23–40.
• Krawczyk, Zbigniew. 2012. Ciało jako fakt społeczno-kulturowy. W: Z. Dziubiński i Z. Krawczyk (red.). Socjologia kultury fizycznej. Warszawa: AWF w Warszawie, s. 141–163.
• Leder, Drew. 1990. The Absent Body. Chicago: University of Chicago Press.
• Łabudzki Jakub i Tomasz Tasiemski. 2013. Physical Activity and Life Satisfaction in Blind and Visually Impaired Individuals. „Human Movement” vol. 14, nr 3: 210–216.
• Michaluk, Tomasz. 2011. The Freedom of the Body in the Semiotics and Philosophy of Sport. „Human Movement” vol. 12, nr 4: 378–384.
• Minczakiewicz, Elżbieta. 1996. Postawy nauczycieli i uczniów szkół powszechnych wobec dzieci niepełnosprawnych umysłowo. W: W. Dykcik (red.). Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych. Poznań: Eruditus, s. 67–75.
• Mosz, Jakub. 2003. Sport w mediach kultury masowej. W: Z. Dziubiński (red.). Społeczny wymiar sportu. Warszawa: Salezjańska Organizacja Sportowa RP, s. 204–208.
• Niedbalski, Jakub. 2014. Komputerowe wspomaganie analizy danych jakościowych. Zastosowanie oprogramowania NVivo i Atlas.ti w projektach badawczych opartych na metodologii teorii ugruntowanej. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Niedbalski, Jakub i Izabela Ślęzak. 2012. Analiza danych jakościowych przy użyciu programu NVivo a zastosowanie procedur metodologii teorii ugruntowanej. „Przegląd Socjologii Jakościowej” t. 8, nr 1: 126–165 Dostępny w Internecie: http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume18/PSJ_8_1_Niedbalski_Slezak.pdf. [dostęp: 30.05.2012].
• Nowak, Anna. 2005. Marginalizacja osób niepełnosprawnych. W: A. Nowak (red.). Wybrane społeczno-socjalne aspekty marginalizacji. Katowice: Wydawnictwo Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania, s. 47–58.
• Osborne, Thomas. 1997. Body Amnesia – Comments on Corporeality. W: D. Owen (red.). Sociology after Postmodernism. London–Thousand Oaks–New Delhi: Sage Publications, s. 188–204.
• Rubin, Herbert J. i Irene S. Rubin. 1997. Jak zmierzać do celu nie wiążąc sobie rąk. Projektowanie wywiadów jakościowych. W: L. Korporowicz (red.). Ewaluacja w edukacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Sahaj, Tomasz. 2013a. Niepełnosprawni i niepełnosprawność w mediach. Warszawa: IRSS.
• Sahaj, Tomasz. 2013b. Niepełnosprawni i niepełnosprawność w medialnych kampaniach społecznych towarzyszących globalnym imprezom sportowym. „Sport Wyczynowy” 2: 36–45.
• Sahaj, Tomasz. 2011. The Body as a Form of ID and Social Differentiation (in Ancient Greece). „Human Movement” vol. 12, nr 4: 385–390.
• Sahaj, Tomasz. 2010. Choroba i niepełnosprawność w kontekście aktywności ruchowej i sportu. Szkice społeczne. Poznań: Wydawnictwo AWF.
• Scheff, Thomas. 1990. Microsociology. Discource, Emitron and Social Structure. Chicago, Londyn: Chicago University Press.
• Silva, Carla F. i Howe P. David. 2012. The (In)Validity of Supercrip Representation of Paralympian Athletes. „Journal of Sport and Social Issues” 36(2): 174–194.
• Strauss, Anslem. 1959. Mirrors and Masks. The Search of Identity. Glencoe: The Free Press.
• Strauss, Anselm i Corbin Juliet. 1990. Basics of Qualitative Research. London–New Delhi: Sage.
• Turner, Jonathan H. i Jan E. Stets. 2009. Socjologia emocji. Tłum. M. Bucholc. Warszawa: WN PWN.
• Wieczorkiewicz, Anna. 2000. Muzeum ludzkich ciał. Gdańsk: słowo/obraz teoria.
• Wyka, Anna. 1993. Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Ziółkowski, Marek.1981. Znaczenie, interakcji, grupa. Warszawa: PWN.
• Żukowska, Zofia. 1999. Aspekty socjopedagogiczne leczniczej aktywności sportowej. W: J. Ślężyński (red.). Sport w rehabilitacji niepełnosprawnych. Kraków: Polskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, s. 25–31.