„(A) nasze dusze smutne mają pyski.leżą na dywanie. wyją. nie dają żyć” (J. Mansztajn, O duszy) – leksem dusza w najnowszej poezji polskiej

• Authors: Stempel-Gancarczyk Karina

Title variants

EN

“(Y)et the faces of our souls are sad. lying on the carpet. howling. tormenting us.” (J. Mansztajn, O duszy) – the lexeme dusza (soul) in contemporary Polish poetry

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy wystąpień leksemu dusza w najnowszej poezji polskiej. Z uwagi na zakres materiału dostępnego do analizy rozważania skupiają się na tomach nagrodzonych lub nominowanych do nagród w wybranych ogólnopolskich konkursach poetyckich w latach 2010–2015 (Nagroda im. Wisławy Szymborskiej, Nagroda Literacka „Nike”, Wrocławska Nagroda Poetycka „Silesius”, Nagroda Fundacji im. Kościelskich, Nagroda Poetycka im. K. I. Gałczyńskiego „Orfeusz”, Nagroda Literacka „Gdynia” oraz Nagroda „Złoty Środek Poezji”). W artykule przedstawione są konteksty pojawiania się leksemu dusza oraz leksemów pokrewnych: duch i duszyczka, charakterystyka tego pojęcia z uwzględnieniem aspektów religijnych i niereligijnych, a także funkcje, jakie zyskuje ono w tekstach poetyckich.

EN

The article concerns the occurrences of the lexeme soul in contemporary Polish poetry. Due to the extensive amount of material available for analysis, it concentrates on volumes that were awarded or nominated in the selected Polish poetry contests in 2010–2015 (Wisława Szymborska Award, “Nike” Literary Award, “Silesius” Wrocław Poetry Award, Kościelscy Award, “Orfeusz” K. I. Gałczyński Poetry Award, “Gdynia” Literary Prize and “Złoty Środek Poezji” Award). The article presents the contexts of occurrence of the lexeme dusza (soul), as well as the related lexemes duch (spirit) and duszyczka (small soul – animula), it characterizes the term in relation to its both religious and non-religious aspects, and shows what functions it serves in poetic texts.

Keywords

EN

soul; spirit; animula; Polish poetry; contemporary poetry; literary awards; poetry awards; 21th century Polish poetry

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Adeptus
• Year: 2016
• Issue: 7
• Pages: 67-83

Dates

published

2016-06-30

Contributors

author

Stempel-Gancarczyk Karina

• Instytut Slawistyki PAN [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences], Warszawa [Warsaw], Poland

References

• Babbie, E. (2004). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bajorowicz, K. (2011). Alteracje albo metabasis. Bielsko-Biała: Urząd Miejski w Bielsku-Białej.
• Baran, M. (2012). Niemal całkowita utrata płynności. Kraków: EMG.
• Bargielska, J. (2009). Dwa fiaty. Poznań: WBPiCAK.
• Bargielska, J. (2012). Bach for my baby. Wrocław: Biuro Literackie.
• Bartmiński, J. (2007). Dynamika polskiego pojęcia ojczyzny. W J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bąk, T. (2011). Kanada. Poznań: WBPiCAK.
• Bonowicz, W. (2013). Echa. Wrocław: Biuro Literackie.
• Buliżańska, M. (2013). Moja jest ta ziemia. Wrocław: Biuro Literackie.
• Czaja, D. (2005). Anatomia duszy. Kraków: WUJ.
• Czermińska, M. (1992). Topos duszyczki we współczesnej poezji polskiej. W A. Brodzka & E. Sarnowska-Temeriusz (Red.), Topika antyczna w literaturze polskiej XX wieku (ss. 77–87). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Dakowicz, P. (2013). Teoria wiersza polskiego. Sopot: Biblioteka „Toposu”.
• Dąbrowska, K. (2012). Białe krzesła. Poznań: WBPiCAK.
• Dehnel, J. (2009). Ekran kontrolny. Wrocław: Biuro Literackie.
• Dehnel, J. (2013). Języki obce. Wrocław: Biuro Literackie.
• Frankfort-Nachmias, C., & Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Gałązka, A. (2010). Lubię być w twoich ustach. Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentium.
• Grzebalski, M. (2013). W innych okolicznościach. Poznań: WBPiCAK.
• Grzegorczykowa, R. (1999). Dzieje i współczesne rozumienie wyrazów „duch” i dusza”. W J. Abramowski & S. Niebrzegowska (Red.), W zwierciadle języka i kultury (ss. 333–339). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Hammerl, R., & Sambor, J. (1990). Statystyka dla językoznawców. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Hartwig, J. (2009). Jasne i niejasne. Kraków: a5.
• Hartwig, J. (2013). Zapisane. Kraków: a5.
• Honet, R. (2014). Świat był mój. Wrocław: Biuro Literackie.
• Janicki, P. (2014). Wyrazy uznania. Wrocław: Fundacja im. Tymoteusza Karpowicza.
• Jarosz, Ł. (2012). Pełna krew. Kraków: Znak.
• Karasek, K. (2011). Wiatrołomy. Sopot: Biblioteka „Toposu”.
• Karasek, K. (2012). Dziennik rozbitka. Mikołów: Instytut Mikołowski.
• Książek, M. (2014). Nauka o ptakach. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.
• Kurek, M. (2010). Oleander. Warszawa: Zeszyty Literackie.
• Lipska, E. (2010). Pogłos. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Majer, D. (2009). Księga grawitacji. Nowa Ruda: Mamiko.
• Mansztajn, J. (2009). Wiedeński high life. Olsztyn: Stowarzyszenie Artystyczno-Kulturalne „Portret”.
• Mansztajn, J. (2014). Studium przypadku. Poznań: WBPiCAK.
• Matywiecki, P. (2009). Powietrze i czerń. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Mielcarek T. (2014). Obecność [Presence]. (D. Malcolm, Tłum.). Łódź: Dom Literatury w Łodzi.
• Mrozek, M. (2014). Horyzont zdarzeń. Szczecin: Fundacja Literatury imienia Henryka Berezy.
• Pietrek, K. (2010). Język korzyści. Poznań: WBPiCAK.
• Piwkowska, A. (2009). W Wielogłos: Czym jest poezja i kto jest poetą? Wyspa, (1). Pobrano 5 października 2015, z http://kwartalnikwyspa.pl/wieloglos-czym-jest-poezja-i-kto-jest-poeta/
• Podgórnik, M. (2011). Rezydencja surykatek. Wrocław: Biuro Literackie.
• Podsiadło, J. (2014). Przez sen. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
• Polkowski, J. (2012). Głosy. Sopot: Biblioteka „Toposu”.
• Radwański, J. (2012). Księga wyjścia awaryjnego. Brzeg: Stowarzyszenie Żywych Poetów.
• Robert, M. (2014). Księga meldunkowa. Poznań: WBPiCAK.
• Sendecki, M. (2014). Przedmiar robót. Wrocław: Biuro Literackie.
• Siwczyk, K. (2013). Dokąd bądź. Kraków: a5.
• Słomczyński, S. (2013). Nadjeżdża. Wrocław: Biuro Literackie.
• Sobol, M. (2013). Pulsary. Warszawa: Wydawnictwo Nisza.
• Sommer, P. (2009). Dni i noce. Wrocław: Biuro Literackie.
• Sosnowski, A. (2012). Sylwetki i cienie. Wrocław: Biuro Literackie.
• Szuber, J. (2014). Tym razem wyraźnie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Świetlicki, M. (2013). Jeden. Kraków: EMG.
• Tkaczyszyn-Dycki, E. (2011). Imię i znamię. Wrocław: Biuro Literackie.
• Wierzbicka, A. (1997). Understanding cultures through their key words: English, Russian, Polish, German, and Japanese. New York: Oxford University Press. (Polskie wydanie: Wierzbicka, A. (2007). Słowa klucze: Różne języki – różne kultury. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego)
• Witkowska, I. (2012). Splendida realta. Poznań: WBPiCAK.
• Zadura, B. (2010). Nocne życie. Wrocław: Biuro Literackie.
• Zgółkowa, H., & Zgółka, T. (1992a). Słownictwo współczesnej poezji polskiej (T. 1, A-P). Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Zgółkowa, H., & Zgółka, T. (1992b). Słownictwo współczesnej poezji polskiej (T. 2, R-Z). Poznań: Wydawnictwo UAM.

Identifiers

DOI

10.11649/a.2016.005