Plakiety wotywne z kościoła pw. Wszystkich Świętych w Białej koło Trzcianki

• Authors: Fijałkowski Marek

Title variants

EN

Votive plaques from the Church of All Saints in Biala (Biała) near Trzcianka

DE

Votivtafeln aus der Kirche von Allerheiligen in Biała bei Trzcianka

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia krótką historię wsi i kościoła pw. Wszystkich Świętych w Białej koło Trzcianki oraz zabytkowe srebrne wota (zespół jedenastu plakiet), które znajdowały się w kościele w Białej w 1956 r. Do dzisiaj ocalało tylko pięć srebrnych wot. Dwa inne wota znane są tylko z fotografii. Umieszczenie wot przy obrazie Matki Boskiej z Dzieciątkiem na bocznym, nieistniejącym już, ołtarzu było dowodem szczególnego kultu, jakim darzono ten obraz. Wieszając przy tym obrazie wota, umieszczono tam także dwie plakiety związane z kultem świętego Izydora Oracza, którego bractwo istniało przy kościele w Białej od 1645 r., a obraz z jego podobizną do lat 70. XX w. wieńczył jeden z bocznych ołtarzy z obrazem zmartwychwstania Jezusa z XVI w. Plakiety bialskie prezentują zróżnicowany poziom artystyczny, od dwóch plakiet wykonanych przez wybitnego złotnika gdańskiego N. Schlaubitza do plakiet autorstwa prowincjonalnych rzemieślników, którym jednakże nie można odmówić szczególnego uroku. Ta uwaga odnosi się do plakiety ze sceną ślubu NMP ze świętym Józefem.

EN

The article discusses a short history of the village and the church of All Saints in Biala (Biała) near Trzcianka and antique silver votive offerings (a set of eleven plaques), which were located in the church in Biala (Biała) in 1956. To this day, only five silver votive offerings have survived. Two other votive offerings are known only from photographs. Placing votive offerings next to the image of the Virgin Mary with the Child on a side altar that no longer exists was a proof of the special worship that this image was accorded to. During the hanging of the votive offerings next to this painting, there were placed also two plaques related to the cult of Saint Isidore the Plumber, whose brotherhood existed at the church in Biala (Biała) since 1645. And also the painting with his image until the 1970s crowned one of the side altars with the image of the resurrection Jesus from the 16th century. Biala (Biała) plaques have a varied artistic level, from two plaques made by the eminent Gdansk (Gdańsk) goldsmith, N. Schlaubitz, to plaques by provincial craftsmen, who, however, cannot be denied some special charm. This remark applies to the plaque with the scene of the Virgin Mary’s wedding with Saint Joseph.

Keywords

PL

Biała; srebra; plakiety wotywne

EN

Biala (Biała); silver; votive plaques

• Publisher: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
• Journal: Rocznik Skrzatuski
• Year: 2021
• Volume: 9
• Pages: 123-137

Contributors

author

Fijałkowski Marek

• Muzeum Okręgowego w Pile, starszy kustosz i kierownik działu historycznego

References

• Archiwum Parafii pw. Wszystkich Świętych w Białej. I. Trybowski, O. Zagórski. Karta ewidencyjna plakiety wotywnej z Matką Boską i Dzieciątkiem oraz adorującym mnichem, VIII 1956.
• Archiwum Parafii pw. Wszystkich Świętych w Białej. I. Trybowski, O. Zagórski. Karta ewidencyjna plakiety wotywnej w kształcie serca z postaciami konia i wołu, VIII 1956.
• Archiwum Parafii pw. Wszystkich Świętych w Białej. I. Trybowski, O. Zagórski. Karta ewidencyjna plakiety wotywnej z postacią konia, VIII 1956.
• Archiwum Parafii pw. Wszystkich Świętych w Białej. Ignacy Trybowski, Olgierd Zagórski. Karta ewidencyjna plakiety wotywnej z Matką Boską i Dzieciątkiem, VIII 1956.
• Archiwum Parafii pw. Wszystkich Świętych w Białej. Pismo adwokata pilskiego Mariana Urbańskiego do Sądu Rejonowego w Trzciance z 15 kwietnia 1978 r. Brak sygnatur.
• Basiura, Tadeusz. W ogrodzie Maryi. Atlas roślin maryjnych. Kraków: Wydawnictwo M, 2018.
• Bąk, Ludwik. Ziemia wałecka w dobie reformacji i kontrreformacji w XVI–XVIII w. Piła: Wydawnictwo „Ekolog”, 1999.
• Bocheński, Jan Ignacy. Historia kościoła parafialnego w Wałczu spisana na podstawie prawdziwych dokumentów i wiarygodnych autorów przez Jana Ignacego Bocheńskiego proboszcza wałeckiego w roku 1790. Wałcz: Urząd Miasta, 2002.
• Chrzanowski, Tadeusz, Marian Kornecki. „Wota srebrne. Z badań nad sztuką sarmatyzmu w Polsce”. Biuletyn Historii Sztuki 32, 2 (1970): 209.
• Fijałkowski, Marek. „Zabytkowe srebra kościoła PW. Wniebowzięcia NMP w Skrzatuszu”. Rocznik Skrzatuski 3 (2015): 109–127.
• Forster, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa: Pax, 1990.
• Frase, Richard. Wanderbuch für die Grenzmark Posen-Westpreussen. Schneidemühl: Verlag des Gauses Grenzmark Posen-Westpreußen im Reichsverband für Deutsche Jugendherbergen, 1931.
• Gradowski, Michał. Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski w obecnych jej granicach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
• Gumowski, Ryszard. Radolin nad Notecią, wieś, która była miastem. Trzcianka: Firma Arcan Elżbieta Rutkowska Lucjan Rutkowski, 2009.
• Hensel, Witold. Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej. T. 1. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne, 1950.
• Historia residentiae valcensis Societatis Jesu ab Anno Domini 1618 avo, hrsg. von M. Rohweder. Kolonia: Böhlau Verlag, 1967.
• Karwowski, Stanisław. Historia Rodu Leszczyców z Radolina Radolińskich. Jarocin: Muzeum Regionalne, 2010.
• Kohte, Julius. Verzeichnis der kunstdenkmäler der Provinz Posen. T. 4. Die Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Bromberg. Berlin: J. Springer, 1897.
• Krupska, Katarzyna. „Modlitwa w srebrze zaklęta. Siedemnasto- i osiemnastowieczne wota z Ziemi Chełmińskiej”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 61, 1 (2013): 15–25.
• Księga Uposażenia Diecezji Poznańskiej z Roku 1510, wyd. Józef Nowacki. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1950.
• Kuter, Seweryn. „Zaślubiny Starego i Nowego Testamentu w sztuce XV w.”. Rocznik Humanistyczny 52, 4 (2004): 451–460.
• Lepszy, Leonard. Przemysł złotniczy w Polsce. Kraków: Miejskie Muzeum Przemysłu, 1933.
• Łukaszewicz, Józef. Krótki opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej dyecezyi poznańskiej. T. 1. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, 1858.
• Netzekreis. Ein ostdeutsches Heimatbuch, hrsg. von Horst von Cornberg und Werner Köhler. Berlin: H.W. Hendriock, 1932.
• Olędzki, Jacek. „Wota srebrne”. Polska Sztuka Ludowa 21, 1 (1967): 67–92.
• Powiat trzcianecki, inwent. przepr. Ignacy Trybowski i Olgierd Zagórowski. Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki, 1966.
• Raczyński, Edward. Wspomnienia Wielkopolski to jest województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego. T. 2. Poznań: Drukarnia Orędownika na Garbarach no 45, 1843.
• Schematyzm Diecezji Gorzowskiej. Rok 1976, red. Edward Jagodziński. Gorzów: Kuria Biskupia, 1976.
• Schulz, Carl. Merktafeln zur Geschichte des Netzekreises und der Stadt Schönlanke. Schönlanke, 1930.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski. T. 1. Warszawa: Filip Sulimierski i Władysław Walewski, 1880.
• Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, red. Jerzy Wiśniewski. Cz. 1. Z. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1982.
• Stanowisko Biała 26 gm. Trzcianka, woj. wielkopolskie. Studium przypadku, red. Piotr Alagierski. Trzcianka: Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. W. Stachowiaka, 2019.
• Wojciechowski, Grzegorz. Święty Izydor Rolnik. Patron Rolników. Lublin: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”, 2008.
• Wojcieszyk, Elżbieta. „Z dziejów parafii pw. Wszystkich Świętych w Białej w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej w latach 1972–1976”. W: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim. T. 3. 1972–1978, red. Michał Siedziako, Zbigniew Stanuch, Grzegorz Wejman, 425–443. Warszawa–Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 2018.
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, Delegatura w Pile. Zygmunt Dolczewski. Karta ewidencyjna plakiety Wotum Św. Antoni z kościoła w Białej, 1971 r.
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, Delegatura w Pile. Z. Dolczewski. Karta ewidencyjna plakiety Wotum Matka Boska z Dzieciątkiem, 1971 r.
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, Delegatura w Pile. Z. Dolczewski. Karta ewidencyjna plakiety Wotum ze sceną figuralną, 1971 r.