Krytyka pojęcia rozwoju a studia regionalne

• Authors: Domański Bolesław

Title variants

EN

Critique of the concept of development and regional studies

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedmiotem zmasowanej krytyki stało się u schyłku XX wieku pojęcie rozwoju jako modernizacji i postępu, wraz z jego różnymi odmianami, m.in. europeizacją. Zarzuca mu się traktowanie rozwoju jako procesu o charakterze teleologicznym, jednolitym, linearnym, normalizującym i instrumentalnym. U podstaw takiego ujęcia leżą często idee dychotomicznego podziału przestrzeni. "Post-rozwojowa" krytyka reprezentuje różne nurty, m.in. konserwatywny antymodernizm, neoliberalny sprzeciw wobec interwencji państwa i lewicowy relatywizm kulturowy. Autor twierdzi, że źródła krytykowanych słabości tkwią przede wszystkim w nadmiernej generalizacji przedmiotowej, czasowej i geograficznej procesów rozwoju. Możliwe jest ich przezwyciężenie bez przyjmowania skrajnego stanowiska postmodernistycznego, odrzucającego wartościowanie regionalnych trajektorii rozwojowych i sprowadzającego je do równoległych narracji. Proces rozwoju może mieć w studiach regionalnych charakter otwarty, nie musi oznaczać zmierzania do określonego stanu końcowego i upodabniania do regionów uznanych za bardziej rozwinięte. Istnieją różne ścieżki rozwoju, z których wiele nie stanowi procesu linearnego ani też odgórnego projektu, istotną rolę odgrywają czynniki endogeniczne, w tym aktywność podmiotów regionalnych.

EN

At the end of the XX-th century the concept of development as a synonym of modernization and progress has been heavily criticized. It has been said that such an approach defines the development as a teleological, uniform, linear, normalizing and instrumental process. This critique, known as post-development approach includes various ideologies, e.g. conservative anti-modernism, neo-liberal rejection of state's interventionism, and cultural relativism. The author claims that the main weaknesses of development concept are due to the unjustified generalizations with respect to the subject, time and space in which the processes are observed. Coping with those weaknesses do not necessarily require taking radical post-modernistic positions, rejecting any valuation of regional patterns of development. Regional studies may treat development as an open process, not necessarily leading to predetermined outcomes, and not always following the paths of the developed regions. There are development paths that are nonlinear processes in which the crucial role is played by the endogenous factors, such as activity of local actors.

Keywords

PL

studia regionalne; postmodernizm

EN

regional studies; postmodernism

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2004
• Issue: 2(16)
• Pages: 7-23

Contributors

author

Domański Bolesław

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ

References

• Bauman Z., 1995, Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, Warszawa: PWN.
• Blaikie P., 2000, "Development, post-, anti-, and populist: a critical review", Environment and Planning A, t. 32, s. 1033-1050.
• Brookfield H., 1975, Interdependent Development, London: Methuen.
• Camagni R., 2002, "Territorial competitiveness, globalisation and local milieux", European Spatial Research and Policy, t. 9, s. 63-90.
• Castrée N., 2003, "Place: connections and boundaries in an interdependent world" (w:) S.L. Holloway, S.P. Rice, G. Valentine (red.), Key Concepts in Geography, London: Sage Publications, s. 165-185.
• Corbridge S., 1998, "Beneath the pavement only soil: the poverty of post--development", Journal of Development Studies, t. 34, s. 138-148.
• Cowen M., Shenton R., 1996, Doctrines of Development, London: Routledge.
• Crush J. (red.), 1995, Power of Development, London: Routledge.
• Dicken P., 2003, Global Shift: Reshaping the Global Economic Map in the 21st Century, London: Sage Publications.
• Domański В., 2001, "Deformacje metodologiczne i ideologiczne w badaniach przekształceń przestrzeni gospodarczej Europy Środkowej i Wschodniej" (w:) H. Rogacki (red.), Koncepcje teoretyczne i metody badań geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, s. 27-35.
• Domański B., 2004a, "Moral problems of Eastern wilderness: European core and periphery" (w:) R. Lee, D.M. Smith (red.), Geographies and Moralities, Oxford: Blackwell Publishers, s. 47-61.
• Domański В., 2004b, "Transnational corporations and the postsocialist economy: learning the ropes and forging new relationships in contemporary Poland" (w:) C. Alvstam, E. Schamp (red.), The 'Networked' World - Making Sense of Globalization, London: Routledge.
• Duroselle J.B., 1990, Europe: A History of Its People, London: Viking.
• Escobar A., 1995, Encountering Development, Princeton: Princeton University Press.
• Giddens A., 1973, The Class Structure of Advanced Societies, London: Hutchinson University Library.
• Gorzelak G., Jałowiecki В., 2000, "Konkurencyjność regionów", Studia Regionalne i Lokalne, nr l, s. 7-24.
• Grabher G., 1994, "The disembedded regional economy: the transformation of east German industrial complexes into western enclaves" (w:) A. Amin, N. Thrift (red.), Globalization, Institutions, and Regional Development in Europe, Oxford: Oxford University Press, s. 177-195.
• Grosse T., 2002, "Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego", Studia Regionalne i Lokalne, nr 8, s. 25-47.
• Gwosdz K., 2004, Ewolucja rangi miejscowości w konurbacji przemysłowej. Przypadek Górnego Śląska, Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński.
• Hardy J., 1998, "Cathedrals in the desert? Transnationals, corporate strategy and locality in Wrocław", Regional Studies, t. 32, s. 639-652.
• Hart G., 2001, "Development critiques in the 1990s: culs de sac and promising paths", Progress in Human Geography, t. 25, s. 649-658.
• Hart G., 2002, "Geography and development: development/s beyond neoliberalism? Power, culture, political economy", Progress in Human Geography, t. 26, s. 812-822.
• Ietto-Gillies G., 2002, Transnational Corporations: Fragmentation Amidst Integration, London: Routledge.
• Isaac L.W., 1997, "Transforming localities: reflections on time, causality, and narrative in contemporary historical sociology", Historical Methods, t. 30.
• Johnston R.J., Taylor P. (red.), 1989, A World in Crisis?, Oxford: Blackwell.
• Komornicki T., 2003, Przestrzenne zróżnicowanie międzynarodowych powiązań społeczno-gospodarczy eh w Polsce, Prace Geograficzne, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, t. 190.
• Krasnodębski Z., 1991, Upadek idei postępu, Warszawa: PIW.
• Krugman P., 1995, Development, Geography and Economic Theory, Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Krugman P., 1996, "Making sense of the competitiveness debate", Oxford Review of Economic Policy, t. 12, s. 17-25.
• Krzysztofek K., Szczepański M.S., 2002, Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Lal D., 1985, "The misconceptions of 'development economies'", Finance and Development, t. 22, s. 10-13.
• Latour В., 1993, We Have Never Been Modern, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Mahoney J., 2000, "Path dependence in historical sociology", Theory and Society, t. 29, s. 507-548.
• McNeìll W.H., 1986, History of Western Civilization, Chicago: University of Chicago.
• Olejniczak K., 2003, "Apetyt na grona? Koncepcje gron oraz koncepcje bliskoznaczne w teorii i praktyce rozwoju regionalnego", Studia Regionalne i Lokalne, nr 12, s. 55-76.
• Poulsen T., 1997, "Europe's unrolling political map" (w.) W.H. Berentsen (red.), Contemporary Europe: A Geographic Analysis, New York: John Wiley and Sons, s. 110-137.
• Putnam R., 1995, Demokracja w działaniu, Kraków: Znak (oryg. 1993).
• Rahnema M., Bawtree V. (red.), 1997, The Post-Development Reader, London: Zed.
• Rykiel Z., 2000, "Globalizacja, unionizacja i regionalizacja polskiej przestrzeni", Studia Regionalne i Lokalne, nr l, s. 37-46.
• Sachs W. (red.), 1992, The Development Dictionary: A Guide to Knowledge as Power, London: Zed.
• Sidaway J., Pryke M., 2000, "The strange geographies of 'emerging markets'", Transactions of the Institute of British Geographers, t. 25, s. 187-201.
• Smith A., 2002, "Imagining geographies of the 'new Europe': geo-economie power and the new European architecture of integration", Political Geography, t. 21, s. 647-670.
• Szczepański M.S., 1990, Teorie zmian społecznych, Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Watts M., 2000, "Development" (w.) R.J. Johnston, D. Gregory, G. Pratt, M. Watts (red.), The Dictionary of Human Geography, Oxford: Blackwell Publishers, s. 166-171.
• Zarycki T., 2000, "O niektórych dylematach współczesnych badań nad przestrzenią społeczną", Studia Regionalne i Lokalne, nr 4, s. 5-21.