Preferencje i zachowania konsumentów w centrach handlowych w Polsce na przykładzie Krakowa

• Authors: Anna Irena Szymańska , Monika Płaziak

Title variants

EN

Consumers’ Preferences and Behaviour in Polish Shopping Malls Based on the Example of Kraków

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przemiany społeczno-gospodarcze, które nastąpiły po 1989 roku, przyczyniły się do rozwoju gospodarki rynkowej, a co za tym idzie swobodnego powstawania oraz wycofywania się z rynku podmiotów gospodarczych stanowiących prywatną własność. Początkowo powstawały głównie małe prywatne przedsiębiorstwa handlowe, w których przeważał polski kapitał. Jednak cechy, którymi charakteryzował się polski rynek w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, czyli duży popyt konsumpcyjny, brak dużego krajowego kapitału wyspecjalizowanego w działalności handlowej, korzystne przepisy podatkowe, niskie ceny zakupu i dzierżawy nieruchomości oraz dostępność wykwalifikowanej siły roboczej, stanowiły zachętę dla zagranicznych firm handlowych o światowym zasięgu do inwestowania w rozwój sklepów wielkopowierzchniowych w Polsce. Do szybkiego rozwoju tej formy handlu w przyczynił się również duży kapitał oraz nowoczesna kadra zarządzająca, którymi firmy te dysponowały. W efekcie w Polsce powstało wiele wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (WHO) o powierzchni powyżej 400m2, takich jak: sklepy dyskontowe, superi hipermarkety oraz domy i centra handlowe, charakteryzujących się dużą powierzchnią sprzedaży i szerokim asortymentem towarów z wielu branż. Obecnie stanowią one istotny element przestrzeni miejskiej i jednocześnie poważną konkurencję dla pozostałych form handlu detalicznego. Możliwości, jakie dają WHO, czyli szeroka oferta produktowo-usługowa, akcje promocyjne i degustacyjne, duże własne parkingi i stacje benzynowe, jak również wiele różnych placówek znajdujących się na terenie kompleksu handlowego, skutecznie przyciągają klientów. W niniejszym opracowaniu skoncentrowano się głównie na analizie centrów handlowych działających w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem tych zlokalizowanych w Krakowie. Za centrum handlowe uznano „nieruchomość handlową, która została zaplanowana, zbudowana oraz jest zarządzana jako jeden podmiot handlowy, składający się ze sklepów oraz części wspólnych, o minimalnej powierzchni najmu 5 tys. m2 (GLA) i składa się z minimum 10 sklepów” (Mikołajczyk, 2009: 138–139). Celem niniejszego opracowania była diagnoza preferencji konsumentów w zakresie wyboru miejsc dokonywania zakupów oraz deklaracji dotyczących korzystania z dodatkowych funkcji oferowanych w ramach badanych podmiotów handlowo-usługowych, jak również identyfikacja pozahandlowych funkcji centrów handlowych, którymi szczególnie zainteresowani są potencjalni konsumenci. W artykule dokonano także charakterystyki profilu konsumenta deklarującego wybór centrum handlowego jako miejsca dokonywania zakupów i spędzania wolnego czasu. Wnioskowanie oparte zostało o analizę literatury przedmiotu oraz wyniki badań bezpośrednich przeprowadzonych przez autorki opracowania. Jako narzędzie badawcze zastosowano kwestionariusz ankiety. W badaniach uczestniczyło łącznie 1756 respondentów będących głównie mieszkańcami Krakowa.

EN

Social and economic changes that occurred after 1989 contributed to the market economy development and thus the unfettered creation and withdrawal from the market of business entities which are private properties. Initially, mainly small private trade enterprises were formed, in which Polish capital prevailed. But the traits that characterised the Polish market in the 1990s, i.e. a large consumer demand, the lack of large national capital specialised in commercial activities, favourable tax laws, low purchase prices, lease of real estate and the availability of skilled labour were the incentive s for foreign trade enterprises to invest in the development of hypermarkets in Poland. Foreign trade enterprises dispose the large capital and modern management team which has contributed to the rapid development of this trade form. As a result, in Poland, a large number of commercial buildings (WHO) were created with an area of more than 400 sq m, such as discount stores, supermarkets and hypermarkets, as well as trading houses and shopping centres, characterised by a large area of sales and a wide range of diverse goods of various types. Currently, they form an important element of urban space and at the same time a serious competition for other retail forms. The opportunities provided by the WHO, ie. a wide range of products and services, sales and tasting, large parking lots and gas stations, as well as many different outlets located within the shopping complex, effectively attract customers. This paper focuses mainly on the analysis of shopping centres operating in Poland, with particular emphasis on those located in Kraków. A shopping centre was defined as “commercial real estate, which was planned, built and managed as a single entity, consisting of shops and common parts, with a minimum leasable area of 5 thousand sq m (GLA) and containing at least 10 stores” (Mikołajczyk, 2009: 138–139). The aim of this study was to identify the preferences of consumers in terms of their choice of shopping areas and their declarations related to the use of the additional functionality offered by the surveyed entities of commercial premises, as well as the identification of the non-trade concerns function of the shopping centres, which are particularly interested in the potential consumers. In the article, the characteristics of the profile of the consumer declaring the choice of the mall as a place for shopping and leisure was also dealt with.The inference was based on an analysis of the literature and the results of a direct research conducted by the authors of the study. As a research tool the survey questionnaire was used. The studies involved a total of 1,756 respondents who were mostly residents of Kraków and selected by random method.

Keywords

PL

centra handlowe;; generacje centrów handlowych;; Kraków;; preferencje;; typy centrów handlowych;; zachowania konsumentów

EN

consumers’ behaviour;; Kraków; preferences;; shopping centre generations;; shopping centres;; types of shopping centres

• Publisher: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Year: 2017
• Volume: Volume 31, Issue 3
• Pages: 132-152

Contributors

author

Anna Irena Szymańska

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

author

Monika Płaziak

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

References

• Almanach centrów handlowych 2013/14 (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.thecity.com.pl/Publikacje/Almanach-Centrow-Handlowych/Almanach-CH-2013-2014
• Altkorn, J., Kramer, T. (red.) (1998). Leksykon marketingu. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Bogdanov, D. (2002). Problemy lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.W: J. Słodczyk (red.). Przemiany bazy ekonomicznej i struktury przestrzennej miast. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 383–388.
• Celińska-Janowicz, D. (2011). Centra handlowe wobec miejskiej przestrzeni publicznej – nie tylko imitacja. W: I. Jażdżewska (red.). Człowiek w przestrzeni publicznej miasta. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 149–156.
• Centrum Handlowe Panorama (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://najlepszegalerie.pl/warszawa/ centrum,handlowe,panorama
• Chaberko, T., Ciechowski, M., Kretowicz, P. (2013). Funkcjonowanie wielkiego centrum handlowego w ujęciu przestrzennym i czasowym (na przykładzie Bonarka City Center w Krakowie). Ekonomia / Uniwersytet Warszawski, 32, 121–13.
• Chebat, J.C., Sirgy, J.M., Grzeskowiak, S. (2010). How can shopping mall management best capture mall image? Journal of Business Research, 63(7).
• Chomuntowska, D. (2017, 22 stycznia). Obiekty nowej generacji. Pozyskano z http://www.poradnikbiznesu.info/edukator-przedsiebiorcy/nieruchomosci-komercyjne/rynek-handlowy- obiekty-nowej-generacji
• Chudzik, D. (2006). Wizerunek klienta supermarketów. Handel Wewnętrzny, 4–5, 63–66.
• Ciechomski, W. (2010). Koncentracja handlu w Polsce i jej implikacje dla strategii konkurowania przedsiębiorstw handlowych. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Colliers International. Raport roczny 2016 (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.colliers.
• com/-/media/files/emea/poland/reports/2016/colliers_international_raport_roczny_ 2016.pdf?la=pl-pl Czekamy na centra handlowe piątej generacji (2008, 18 lutego) (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.rp.pl/artykul/94191-Czekamy-na-centra-handlowe-piatej-generacji.html# ap-9
• Dietl, J. (1992). Handel we współczesnej gospodarce. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Domański, T. (2005). Strategie rozwoju handlu. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Dudek-Mańkowska, S., Fuhrmann, M., (2009). Centra handlowe trzeciej generacji w Warszawie jako nowe produkty turystyczne. W: A. Stasiak (red.). Kultura i turystyka – wspólnie zyskać. Łodź: Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa, 269–282.
• Dzieciuchowicz, J. (2012). Wielkie centrum handlowe w przestrzeni miejskiej i podmiejskiej. Manufaktura w Łodzi i Ptak w Rzgowie. Łodź: Uniwersytet Łodzki.
• Generacja centrum handlowego (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://galeria777.pl/generacjacentrum- handlowego
• Hefner, K., Twardzik, M. (2013). Społeczne oddziaływanie nowoczesnych centrów handlowo- -usługowych na małe miasta w zewnętrznej strefie aglomeracji śląskiej. Studia Ekonomiczne, 144, 95–108.
• Jałowiecki, B. (2005). Społeczny język architektury od gotyckiej katedry do hipermarketu. W: W. B. Jałowiecki, A. Majer, M.S. Szczepański, (red.). Przemiany miasta. Wokół socjologii Aleksandra Wallisa. Warszawa: Scholar, 21–36.
• Jarczewski, W., Huculak, M. (2010). Wpływ rewitalizacji terenów poprzemysłowych na rynek pracy w woj. śląskim. Problemy Rozwoju Miast, 4, 34–42.
• Kaczmarek, T. (2010). Struktura przestrzenna handlu detalicznego: od skali globalnej do lokalnej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Kłosiewicz-Górecka, U. (2005). Wielkopowierzchniowe obiekty handlowe jako kluczowy czynnik rozwoju handlu detalicznego w Polsce. Handel Wewnętrzny, 6.
• Kłosowski, F. (2002). Hipermarkety w przestrzeni handlowej miast aglomeracji katowickiej. W: J. Słodczyk (red.). Przemiany bazy ekonomicznej i struktury przestrzennej miast. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 373–381.
• Knecht-Tarczewska, M. (2011). Centrum handlowe jako nowoczesny produkt handlowo-usługowy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego, 175, 293–303.
• Kochaniec, A. (2011) (2017, 22 stycznia). Kreowanie wizerunku miasta. W: A. Grzegorczyk, A. Kochaniec (red.). Warszawa: Wyższa Szkoła Promocji. Pozyskano z http://www.wsp.pl/ file/739_481591509.pdf
• Krakowski Rynek Nieruchomości 2014 (2015) (2017, 22 stycznia). Pozyskano z www.krakow.pl/ zalacznik/226583
• Lambert, J. (2006). One Step Closer to a Pan-European Shopping Center Standard. Research Review, 13(2).
• Mall of America (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.mallofamerica.com/about/moa/ facts Mall of the Emirates (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.malloftheemirates.com
• Mikołajczyk, J. (2009). Rozwój centrów handlowych w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, 30, 138–139.
• Mikołajczyk, J. (2012). Kreowanie wartości centrum handlowego – perspektywa interesariuszy. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• Mikołajczyk, J. (2015). Centra handlowe w Polsce – stan aktualny i tendencje rozwoju. W: Handel wewnętrzny w Polsce w latach 2010–2015. Warszawa: Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur.
• Płaziak, M., Szymańska, A.I. (2017). Regres czy rozwój lokalnej działalności handlowo-usługowej w najstarszej części Nowej Huty? Przedsiębiorczość – Edukacja, 13.
• Pokorska, B., Maleszyk, E. (2002). Koncentracja i integracja w handlu wewnętrznym. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• PRCH Retail Research Forum (2015) (2017, 22 stycznia). Raport II połowa 2015. Pozyskano z prch.org.pl/pl/baza-wiedzy/24-retail-research-forum/16-raport-prch-rrf-ii-pol-2015.
• PRCH: W Polsce 481 centrów handl. z ponad 11 mln m2 powierzchni na koniec 2015 (2016, 10 marca) (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://biznes.onet.pl/wiadomosci/handel/prch- -w-polsce-481-centrow-handl-z-ponad-11-mln-m2-powierzchni-na-koniec-2015/y2zj0j
• Raport Jones Lang LaSalle (2013) (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.renews.pl/index.php?mact=News,cntnt01,print,0&cntnt01articleid=6577&cntnt01showtemplate=false& cntnt01returnid=78
• Rochmińska, A. (2011). Zakupy a czas wolny Łodzian. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 11, 207–217.
• Rochmińska, A. (2013). Atrakcyjność łódzkich centrów handlowych oraz zachowania nabywcze i przestrzenne ich klientów. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
• Rochmińska, A. (2015). Centra handlowe – kreatorzy nowych przestrzeni miejskich. W: A. Wolaniuk (red.). Współczesne czynniki i bariery rozwoju miast: XXVIII Konwersatorium Wiedzy o Mieście. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 229–246.
• Rochmińska, A. (2016). Shopping centres as the subject of Polish geographical research. Geographia Polonica, 89(4), 521–535.
• Rynek centrów handlowych w polskich aglomeracjach (2015) (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.colliers.com/-/media/files/emea/poland/reports/2015/colliers-poland-retail- aglomeracje-h1-2015.pdf?la=pl-pl
• Sikos, T., Hoffmann, M. (2005). Typology of shopping centres in Budapest. Case Studies, 1. Komárno: J. Selye University.
• Skating (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://smiceskating.com
• Sobala-Gwosdz, A., Gwosdz, K. (2011). Polska Wschodnia w strategiach lokalizacji sieci hipermarketow. W: M. Woźniak (red.). Uwarunkowania sprawnego działania w przedsiębiorstwie i regionie. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 20, 276–290.
• Szczyrba, Z. (2005). Nakupni centra v Ceske Republice — nova forma zabavy a nakupni turistiky. Opole: Wydawnictwo Politechniki Opolskiej.
• Twardzik, M., (2014). Typologia i znaczenie centrów handlowych dla miast województwa śląskiego. Studia Miejskie,16.
• Uchwała nr CXVI/1225/06 Rady Miasta Krakowa z dnia 13 września 2006 r. w sprawie uchwalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa (2017, 22stycznia). Pozyskano z https://www.bip.krakow.pl/_inc/rada/uchwaly/ show_pdf.php?id=30012
• West Edmonton Mall (2017, 22 stycznia). Pozyskano z http://www.wem.ca/#/about-wem/ overview
• Więcław, J. (2003). Hipermarkety, jako nowy element w strukturze przestrzennej miast Polski na przykładzie Krakowa. W: Z. Gorka, J. Więcław (red.). Badania i podróże naukowe krakowskich geografów. Kraków: Polskie Towarzystwo Geograficzne, 137–146.
• Woźniak, G. (2002). Plusy i minusy istnienia sklepów wielkopowierzchniowych w Polsce. W: S. Wrzosek, G. Parzelski, (red.). Za i przeciw super- i hipermarketom. Materiały sympozjum naukowego Wyższej Szkoły Handlowej w Radomiu. Radom, 122–129.
• Żalikowski, J. (red.) (2002). Wpływ hipermarketów zachodnich koncernów handlowych na gospodarkę, rynek pracy i dochody władz samorządowych na przykładzie miasta Białystok i województwa podlaskiego: raport. Białystok: Pro Veritate.
• Żerebecka, K. (2005). The space of the shopping centre in Poland. Bulletin of Geography. Socioeconomic series, 4, 201–206.