Gatunkowe obrazy świata: sielanka, litania, sonet

• Authors: Sadowski Witold

Title variants

EN

Generic Worldviews: Idyll, Litany, Sonnet

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule termin „obraz świata” jest rozumiany za tradycją niemiecką jednocześnie jako Weltbild (dosł. ‘obraz świata’) oraz Lebensanschauung (‘pogląd na życie’). Na podstawie dwóch cech: konserwatyzmu formalnego i selektywności, opisywane są analogie między gatunkowym obrazem świata a językowym obrazem świata. Następnie na przykładzie sielanki i litanii, czyli konwencji poetyckich, które wykształciły swoje tradycje malarskie i muzyczne, omówione zostają gatunki, w których obraz świata wykracza ponad poziom językowej wyrażalności. Tekst wieńczą rozważania na temat sonetu jako formy, która obecnie uchodzi za modelowy przykład braku ideowych odniesień, jednakże, zdaniem autora artykułu, w początkowym okresie również ona mogła być wyposażona w swój własny gatunkowy obraz świata.

EN

In this essay the term “worldview” is understood, according to German tradition, both as a Weltbild, or ‘world picture,’ and Lebensanschauung, or ‘outlook on life’. The article describes the analogies between generic worldview and linguistic worldview, taking into account their two properties, namely formal conservatism, and selectivity. Subsequently, genres whose worldviews expand beyond the level of linguistic expressibility are discussed on the example of the idyll and litany, i.e. poetic conventions which inspired their own painting and musical traditions. The article concludes with considerations on the sonnet as a convention that, nowadays, is regarded as emblematic for the lack of ideological commitment. However, as the author of the paper argues, in the initial period, the sonnet might have also been equipped with its own generic worldview.

Keywords

PL

gatunkowy obraz świata; językowy obraz świata; gatunek sielanka; litania; sonet

EN

generic worldview; lingustic worldview; genre; idyll; litany; sonnet

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2021
• Volume: 112
• Issue: 2
• Pages: 181-193

Dates

printed

2021-06-14

Contributors

author

Sadowski Witold

• Uniwersytet Warszawski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2021.2.13