Kabała, nauka i stworzenie Wszechświata

• Authors: Nathan Aviezer

Title variants

EN

Kabbalah, Science and the Creation of the Universe

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problem stworzenia Wszechświata z punktu widzenia nauczania kabały (gałęzi judaizmu mistycznego) i argumentuje za podobieństwami pomiędzy tym ujęciem a współczesną hipotezą naukową — teorią strun. Pomysł ten bazuje na założonym przez autora paralelizmie pomiędzy dziesięcioma wymiarami przestrzennymi teorii strun i dziesięcioma sefirot kabały. Rolę centralną odgrywa tu kabalistyczna (z kabały luriańskiej) koncepcja szewirat ha-kelim („rozbicie naczyń”). Autor twierdzi, że trzy górne, „nienaruszone” podczas procesu stworzenia, sefirot (to jest kelim) są odpowiednikami trzech percypowanych wymiarów przestrzennych (góra-dół, wschód-zachód, północ-południe), a siedem dolnych, „rozbitych”, sefirot (kelim) to odpowiedniki zwiniętych w procesie stworzenia siedmiu wymiarów przestrzeni (niedoświadczanych przez ludzi), o których mówi teoria strun.

EN

This paper examines the problem of the creation of the universe from a Kabbalah (viz. Jewish mysticism’s branch) point of view and asserts similarity of this account with one modern scientific hypothesis — namely, string theory. The correlation is put forward by highlighting the parallels between the assumed ten spatial dimensions of string theory and the ten sefirot of Kabbalah. The key role is played here by the kabbalistic (from the lurianic Kabbalah) concept of shevirat ha-kelim (“breaking of the vessels”). The author argues that the three upper, “intact” in the process of creation, sefirot (i.e. kelim) are the counterparts of the three perceived spatial dimensions (up-down, east-west, north-south), and the seven lower, “broken”, sefirot (kelim) are the counterparts of the string theory’s seven spatial dimensions compacted in the proccess of creation (hence not experienced by humans).

Keywords

PL

kabała; sefirot; szewirat ha-kelim; teoria strun; wymiary przestrzenne; kosmologia; nauka; stworzenie; judaizm

EN

Kabbalah; sefirot; shevirat ha-kelim; string theory; spatial dimensions; cosmology; science; creation; Judaism

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2014
• Volume: 11
• Pages: 243-259

Contributors

author

Nathan Aviezer

• Bar-Ilan University

References

• Nathan AVIEZER, In the Beginning: Biblical Creation and Science, KTAV Publishing House, Inc., New Jersey 1990.
• Nathan AVIEZER, Fossils and Faith: Understanding Torah and Science, KTAV Publishing House, Inc., New Jersey 2002.
• Gerald SCHROEDER, Genesis and the Big Bang: The Discovery of Harmony Between Modern Science and the Bible, Bantam, New York 1990.
• Gerald SCHROEDER, The Science of God: The Convergence of Scientific and Biblical Wisdom, Free Press, New York 1997.
• Yehudah LEVI, Facing Current Challenges: Essays on Judaism, Hemed Books, Inc., New York 1998.
• Yehudah LEVI, Science in Torah: The Scientific Knowledge of the Talmudic Sages, Feldheim, New York 2004.
• Bereszit/Genesis, przeł. Izaak Cylkow, Kraków 1895.
• The Bahir: Illumination, Weiser Books, York Beach, Maine 1990.
• Sefer Tehilim/Księga Psalmów, przeł. Izaak Cylkow, Warszawa 1884.
• Sefer Jecira, czyli Księga Stworzenia (wydanie dwujęzyczne), przekł., op. i kom. Wojciech Brojer, Jan Doktór, Bohdan Kos, TIKKUN, Warszawa 1995.
• Księga Jecira, klucz kabały, przeł. Mariusz Prokopowicz, PICO, Warszawa 1994.
• George MUSSER, „Cztery klucze do kosmosu”, Świat Nauki 2004, nr 3 (151), s. 22-23.
• Brian GREENE, The Elegant Universe: Superstrings, Hidden Dimensions, and the Quest for the Ultimate Theory, W.W. Norton, London 1999.
• Brian GREENE, Piękno Wszechświata. Superstruny, ukryte wymiary i poszukiwania teorii ostatecznej, przeł. Ewa L. Łokas i Bogumił Bieniok, Na Ścieżkach Nauki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.
• Paul A.M. DIRAC, „Recent Results in Cosmology”, Commentarii 1972, vol. 2, no. 11, s. 15.
• Stephen HAWKING, The Large Scale Structure of Space-Time, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom 1973.
• Lev LANDAU and Eliav LIFSHITZ, The Classical Theory Of Fields, 2d ed., Oxford 1962.
• Richard FEYNMAN, QED. Osobliwa teoria światła i materii, przeł. Helena Białkowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1992.
• Gabriele VENEZIANO, „Mit początku czasu”, Świat Nauki 2004, nr 6 (154), s. 48-57.
• Lawrence KUSHNER, Miód ze skały. Wizje odnowy mistyki żydowskiej, przeł. Zdzisław Wiese, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1994.
• Polski Słownik Judaistyczny, hasło „musaf”: http://www.jhi.pl/psj/musaf (12.11.2014).