Urlopy „tacierzyńskie” w Polsce – silny trend czy chwilowa moda? Rozważania w kontekście przemian ról w rodzinie

• Authors: Marta Bierca

Title variants

EN

Paternity Leave in Poland – Strong Trend or a Fad? Considerations in the Context of Changes of Family Roles

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza zagadnienie zmieniających się ról w rodzinie z naciskiem na przemiany ojcostwa. Inspiracją do podjęcia tematyki są niedawne zmiany w prawie, regulujące urlopy ojcowskie w Polsce (17 czerwiec 2013), a także obserwowany narastający trend poruszania tematyki ojcostwa i męskości w mediach. Podstawowa hipoteza brzmi: polskie społeczeństwo jest na etapie redefiniowania ról w rodzinie, lecz poziom deklaratywny wyprzedza praktykę. Ponadto, kobiety zdają się być propagatorem zmian, a mężczyźni dopiero zaczynają się konfrontować ze stawianymi im wyzwaniami. Artykuł omawia najnowsze wyniki przeprowadzonych przez autorkę badań ilościowych, na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej. Dyskusji poddany jest pozytywny odbiór społeczny urlopów ojcowskich w zderzeniu z wolniej postępującą redefinicją roli kobiety i mężczyzny na poziomie codziennych praktyk opiekuńczo-wychowawczych. Omówione są przypuszczalne powody, dla których zmiany w obrębie rodziny następują w takim właśnie tempie.

EN

The article discusses the issue of changing roles in the family with an emphasis on the transformation of fatherhood . The inspiration to raise this subject are the recent changes in the law regulating paternity leave in Poland (17th June 2013) and also a growing trend to discuss the subject of fatherhood and masculinity in the media. The key hypothesis is: Polish society is in the process of redefining the family roles, but the declarative level is ahead of practice. Moreover, women seem to be the promoters of change, while men are just beginning to confront themselves with the challenges they face. The article discusses the recent results of the author’s quantitative research on a representative nationwide sample. The discussion concerns the positive social perception of paternity leave juxtaposed with the more slowly progressing redefinition of the role of a woman and a man at the level of everyday care and education practices . Finally, the most likely reasons for the fact that the changes progress at a low pace are discussed.

Keywords

PL

socjologia rodziny; męskość; ojcostwo; urlopy ojcowskie; zmiana społeczna

EN

sociology of family; masculinity; fatherhood; paternity leave; social change

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 4(215)
• Pages: 41–58

Contributors

author

Marta Bierca

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

References

• Arcimowicz, Krzysztof. 2013. Dyskursy o płci i rodzinie w polskich telesagach: analiza seriali obyczajowych najpopularniejszych na początku XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Arcimowicz, Krzysztof. 2008. Wizerunek ojca w polskich mediach na przełomie XX i XXI wieku. W: M. Fuszara (red.). Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 115–151.
• Arcimowicz, Krzysztof. 2003. Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda. Fałsz. Stereotyp. Gdańsk: GWP.
• Bem, Sandra Lipsitz. 2000. Męskość. Kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Budrowska, Bogusława. 2008. Tacierzyństwo, czyli nowy wzór ojcostwa. „Kultura i Społeczeństwo” Tom LII, 3: 123–153.
• Centrum Badania Opinii Społecznej. 2013. O roli kobiet w rodzinie, Komunikat z badań. Warszawa, marzec 2013 (http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_030_13.PDF, dostęp 9.02.2014).
• Chmura-Rutkowska, Iwona i Joanna Ostrouch. 2007. Mężczyźni na przełęczy życia. Studium pedagogiczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Drosio-Czaplińska, Joanna. 2013. Kto to tata? „Polityka” 42 (2929), 16–22.10.2013: 23–25.
• Dzwonkowska-Godula, Krystyna. 2011. Publiczny dyskurs o współczesnym ojcostwie w Polsce. W: K. Wojnicka i E. Ciaputa (red.). Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 113–139.
• Fuszara, Małgorzata. 2008. Ojcostwo w opinii mężczyzn – ojców małych dzieci. W: M. Fuszara (red.). Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 187–221.
• Gesterkamp, Thomas. 2009. Ojcowie a kariera. Sposób na uzyskanie równowagi. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Giza-Poleszczuk, Anna. 2009. Zakończenie, czyli chcieć i móc. W: M. Sikorska (red.). Być rodzicem we współczesnej Polsce. Nowe wzory w konfrontacji z rzeczywistością. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 188–194.
• Hryciuk, Renata i Elżbieta Korolczuk. 2012. Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kancelaria Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. 2013. Dobry klimat dla rodziny. Program Polityki Rodzinnej Prezydenta RP (http://www.rownoscplci.pl/uploads/fi lemanager/programpolitykirodzinnej.pdf, dostęp 2.02.2014).
• Kotowska, Irena, Urszula Sztanderska i Irena Wóycicka. 2007. Między domem a pracą – rekomendacje. Warszawa: Scholar (http://www.ibngr.pl/Opinie/2008/Irena-E.Kotowska-Urszula-Sztanderska-Irena-Woycicka-Miedzy-domem-a-praca.-Rekomendacje-dla-politykow, dostęp 2.02.2014).
• Krajewska, Anna. 2008. Konteksty ojcostwa. W: M. Fuszara (red.). Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 67–115.
• Kubicki, Paweł. 2009. Przemiany ojcostwa we współczesnej Polsce. W: M. Sikorska (red.). Być rodzicem we współczesnej Polsce. Nowe wzory w konfrontacji z rzeczywistością. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 77–109.
• Kwak, Anna. 2005. Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Kwaśniewski, Tomasz. 2013. Miękkość twardziela. Wywiad z Hanną Samson. „Newsweek” 16–22.09.2013: 42–45.
• Łaciak, Beata. 2013. Kwestie społeczne w polskich serialach obyczajowych – prezentacje i odbiór. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Łaciak, Beata. 2008. Medialny obraz mężczyzn w relacjach małżeńskich i rodzinnych. W: M. Fuszara (red.). Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 151–187.
• Majka-Rostek, Dorota. 2011. Współczesne wzorce nowego ojcostwa. W: M. Świątkiewicz-Mośny (red.). Rodzina. Kondycja i przemiany. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 103–117.
• Marody, Mirosława i Anna Giza-Poleszczuk. 2004. Przemiany więzi społecznych: zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Scholar.
• Melosik, Zbigniew. 2002. Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Poznań: Wolumin.
• Suwada, Katarzyna. 2013. Dostrzeżenie ojców na nowo. Ojcostwo a polityka społeczna w społeczeństwach współczesnych. W: K. Slany (red.). Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 93–107.
• Szlendak, Tomasz. 2011. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: WN PWN.
• Szlendak, Tomasz. 2009. O naskórkowej (lub kosmetycznej) przemianie męskości. W: M. Sikorska (red.). Być rodzicem we współczesnej Polsce. Nowe wzory w konfrontacji z rzeczywistością. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 62–77.
• Święchowicz, Małgorzata. 2013. Kompleks polski. „Newsweek” 16–22.09.2013: 38–41.
• Titkow, Anna, Danuta Duch-Krzystoszek i Bogusława Budrowska. 2004. Nieodpłatna praca kobiet. Mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Titkow, Anna (red.). 2003. Szklany sufi t. Bariery i ograniczenia karier kobiet. Monografia zjawiska. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.
• Wałęsa, Danuta. 2011. Marzenia i tajemnice. Opracował Piotr Adamowicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Wójcik, Grzegorz. 2013. Ojcowie „na obcasach”. Analiza wizerunków „nowych” ojców w czasopiśmie „Wysokie Obcasy”. W: K. Slany (red.). Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 107–129.
• Vedfelt, Ole. 2008. Kobiecość w mężczyźnie. Psychologia współczesnego mężczyzny. Warszawa: Eneteia.
• Zielińska, Eleonora. 2008. Sytuacja prawna mężczyzn w Polsce – godzenie sytuacji zawodowej z obowiązkami rodzinnymi w aspekcie ojcostwa. W: M. Fuszara (red.). Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 221–245.