Odczytać obraz, interpretować świat, czyli rozszyfrować treści rzymskich numizmatów

• Authors: Agata A. Kluczek

Title variants

EN

Interpreting an Image, Interpreting the World i.e. Deciphering the Content of Ancient Roman Coins

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest krótkim komentarzem do wartości monet i medalionów rzymskich jako źródła poznania historycznego. Dyskusja nad kwestią atrakcyjności poznawczej numizmatów rzymskich ma swą już długą historię. Autor niejako apriorycznie opowiada się po stronie zwolenników dużego znaczenia monet i medalionów rzymskich w badaniach historycznych. Koncentruje się przy tym na przekazie źródeł numizmatycznych zawartym w inskrypcjach, a zwłaszcza w ikonografii awersów i rewersów monet oraz medalionów. Wyobrażenia te stanowią nieprzebrane bogactwo do analiz innych sfer historii rzymskiej niż tradycyjnie pojmowane dzieje polityczne imperium. Wskazano także kilka sposobów i metod interpretowania materiału numizmatycznego. Są to: analizy deskryptywne, studia stricte numizmatyczne, analizy stylistyczne, studia historyczne, studia ideologiczne. Trzy pierwsze procedury pozostają podstawowym stopniem poznania sensu wyobrażenia monetarnego, a nawet często są niezbędnym warunkiem przejścia do pogłębionych nad nim studiów historycznych czy ideologicznych.

EN

The article constitutes a brief commentary on the value of Roman coins and medallions as sources of historical cognition. Discussion about the question of the cognitive appeal of ancient Roman coins has a long history of its own. In a somehow a priori manner the author sides with the supporters of the considerable significance of Roman coins and medallions in historical research. In this context, she focuses on the message of numismatic sources contained in inscriptions, and especially in the iconography of the obverse and reverse sides of coins and medallions. These representations constitute an inexhaustible source of information for analyses of spheres of Roman history which are distinct from the traditional concept of the political history of the empire. Moreover, a number of ways and methods of interpretation of numismatic material are indicated. These include the following: descriptive analyses, numismatic studies sensu stricto, stylistic analyses, historical studies, ideological studies. The first three procedures remain to be the fundamental means of the cognition of the sense of a numismatic representation, and in many cases they constitute necessary conditions for the transition to in-depth historical or ideological studies in this subject.

Keywords

PL

monety rzymskie; ikonografia monetarna; starożytny Rzym

EN

Roman coins; monetary iconography; ancient Rome

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 3: Filologia klasyczna
• Pages: 111-125

Contributors

author

Agata A. Kluczek

• Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum. Ed. R. S. Poole. Vol. I-XXIX. London: Woodfall and Kinder 1873–1927.
• Alföldi A.: Siscia. V. Probus sisciai antoninianusai. „Numizmatikai Közlöny” 36-37:1937-1938.
• Alföldi A.: Zur römischen Münzprägung im zweiten punischen Kriege. „Jahrbuch für Numismatik und Geldgeschichte” 15:1965 s. 33-48.
• Alram M.: Die Münzprägung des Kaisers Maximinus I Thrax (235/238). Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 1989.
• Anson L.: Numismata graeca. Greek coin-types classified for immediate identification. Vol. I-VI. London: L. Anson 1910-1916.
• Babelon E.: Traité des monnaies grecques et romaines. I partie. Théorie et doctrine. T. I. Paris: Ernest Leroux 1901.
• [Banduri A.] Numismata Imperatorum Romanorum a Trajano Decio ad Palaeologos Augustos accessit Bibliotheca Nummaria, sive Auctorum qui de Re Nummariâ scripserunt. Operâ et studio D. Anselmi Banduri […]. Vol. I. Lutetiæ Parisiorum: Montalant 1718.
• Burnett A. et alii: Roman Provincial Coinage. Vol. 1-3, 7.1, 9. London-Paris: British Museum Press–Bibliothèque nationale de France 1992-2016.
• Caccamo Caltabiano M.: Il significato delle immagini. Codice e immaginario della moneta antica. Reggio Calabria: Falzea 2007.
• Carradice I.A., Buttrey T.V.: The Roman Imperial Coinage. Vol. 2.1. London: Spink 2007.
• Corso A.: The Apollo Sauroctonus by Praxiteles: an Attempt to Outline the History of this Masterpiece. „Numismatica e Antichità Classiche” 38:2009 s. 51-69.
• Crawford M. H.: Roman Republican Coinage. London: Cambridge University Press 1974.
• Dardenay A.: Les mythes fondateurs de Rome. Images et politique dans l’Occident romain. Paris: Éditions Picard 2010.
• Dulière C.: Lupa Romana. Recherches d’iconographie et essai d’interprétation. Bruxelles–Rome: Institut Historique Belge de Rome 1979.
• [Eckhel J.] Doctrina numorum veterum conscripta a Iosepho Eckhel, Thesauro Caesareo numorum, gemmarumque veterum, et rei antiquariae in universitate Vindobonensi docendae praefecto. Vol. I. P. 1. Vindobonae: Impressit Ignatius Alberti 1792.
• Elkins N.T.: Monuments in Miniature: Architecture on Roman Coinage. New York: The American Numismatic Society 2015.
• Elmer G.: Die Münzprägung der gallischen Kaiser in Köln, Trier und Mailand. „Bonner Jahrbucher” 146:1941 s. 1-106.
• Estiot S., Salaün G.: L’usurpateur Domitianus. „Revue Numismatique” 160:2004 s. 201-218.
• Estiot S.: À propos du multiple d’or de Probus de la collection Duquénelle (Catalogue Journées Numismatiques Reims no. 55). „Bulletin de la Société Française de Numismatique” 47:1992 nr 6 s. 339-344.
• Estiot S.: L’empereur Silbannacus, un second antoninien. „Revue Numismatique” 151:1996 s. 105-117.
• Göbl R.: Die Münzprägung der Kaiser Valerianus I., Gallienus, Saloninus (253/268), Regalianus (260) und Macrianus, Quietus (260/262). Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 2000.
• Göbl R.: Die Münzprägung des Kaisers Aurelianus (270/275). Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 1993.
• Grueber H.A.: A Catalogue of the Roman Coins in the British Museum. Coins of the Roman Republic in the British Museum. Vol. I-III. London: William Clowes and Sons, LTD. 1910.
• Gysen Ph.: Les marques KA des antoniniens de Siscia pour Probus. „Bulletin du Cercle d’Études Numismatiques” 38:2001 nr 1 s. 78-84.
• Gysen Ph.: Reconstitution par les monnaies du parcours impérial de Probus. „Bulletin de l’Institut Archéologique Liègeois” 107:1995 s. 137-151.
• Il significato delle immagini. Numismatica, Arte, Filologia, Storia. A cura di R. Pera. Roma: Giorgio Bretschneider 2012.
• Jones A.H.M.: Numismatics and history. W: Essays in Roman Coinage presented to Harold Mattingly. Ed. R.A.G. Carson, C.H.V. Sutherland. Oxford: Oxford University Press 1956 s. 13-33.
• Kaczanowicz W.: Cesarz Probus 276-282 n.e. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1997.
• Kiersnowski R.: Legenda a wyobrażenie na monetach. „Res Historica” 3: Kultura piśmiennicza średniowiecza i czasów nowożytnych. Problemy i konteksty badawcze. Red. P. Dymmel, B. Trelińska. Lublin: Wydawnictwo UMCS w Lublinie 1998 s. 131-140.
• Kluczek A.A.: Moneta – ancilla historiae. „Interpretacja ikonograficzna i ideologiczna” numizmatów we współczesnej polskiej historiografii starożytności rzymskiej (próba przeglądu). W: Rzym antyczny. Polityka i pieniądz. The Ancient Rome. Politics and Money. T. VI. Red. W. Kaczanowicz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2017 s. 75-100.
• Kluczek A.A.: O wieloznaczności monet typu DEAE SEGETIAE albo Segetia versus Segeta. „Studia Europaea Gnesnensia” 13:2016 s. 9-36.
• Kluczek A.A.: Wokół problemów interpretowania przekazu źródeł numizmatycznych [rec. Erika Manders: Coining Images of Power. Patterns in the Representation of Roman Emperors on Imperial Coinage, A.D. 193-284. Leiden–Boston 2012]. „Wieki Stare i Nowe” 7(12):2014 s. 129-136.
• Kreucher G.: Der Marcus Aurelius Probus und seine Zeit. Stuttgart: Franz Steiner Verlag 2003.
• Kunisz A.: Rola źródeł numizmatycznych w badaniach nad ideologią i propagandą w państwie rzymskim. W: Rzym antyczny. Polityka i pieniądz. T. I. Red. A. Kunisz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 1993 s. 54-67.
• La tradizione iconica come fonte storica. Il ruolo della numismatica negli studi di iconografia. A cura di M. Caccamo Caltabiano, D. Castrizio, M. Puglisi. Reggio Calabria: Falzea 2004.
• [Lazius W.] Commentariorum vetustorum numismatum maximi scilicet operis et quatuor sectionibus multarum rerum publicarum per Asiam, Aphricam et Europam antiquitatis Historiam nodosque Gordianis difficiliores comprehendentis. […] Authore VVolffgango Lazio Vien. Historico & Medico. Viennae Austriae: Michael Zimmerman 1558.
• Madejski P.: Moneta, pieniądz, materiał historyczny – przemiany statusu świadectw numizmatycznych we współczesnej historiografii starożytności. W: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka. Red. A. Jaworska, R. Jop. Warszawa: DiG 2013 s. 273-284.
• Martin J.-P.: Les thèmes de l’épopée romaine dans la numismatique impériale. W: Imago Antiquitatis. Religions et iconographie du monde romain. Mélanges offerts à Robert Turcan, rassemblés par N. Blanc, A. Buisson. Paris: De Boccard 1999 s. 329-340.
• Mattingly H. et alii: The Roman Imperial Coinage. Vol. I-VIII. London: Spink & Son, LTD 1923-1981.
• Mattingly H., Carson R.A.G.: A Catalogue of the Roman Coins in the British Museum. Coins of the Roman Empire in the British Museum. Vol. I-VI. London: William Clowes and Sons, LTD. 1923-1962.
• Morawiecki L.: Monety rzymskie a źródła pisane. „Przegląd Historyczny” 85:1994 s. 207-220.
• Peachin M.: Roman Imperial Titulature and Chronology, A.D. 235-284. Amsterdam: J.C. Gieben 1990.
• Polis, urbs, civitas, moneta e identità. A cura di L. Travaini, G. Arrigoni. Roma: Quasar 2013.
• Schmidt-Dick F.: Typenatlas der römischen Reichsprägung von Augustus bis Aemilianus. Bd. I-II. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 2002, 2011.
• Sutherland C.H.V.: The Roman Imperial Coinage. Vol. I. London: Spink and Son, LTD. 1984.
• Sydenham E.A.: The Coinage of the Roman Republic. Revised with indexes by G.C. Haines. Ed. by L. Forrer and C.A. Hersh. London: Spink & Son, Limited 1952.
• [Tristan J.] Commentaires historiques, contenans l’histoire generale des empereurs, imperatrices, cæsars et tyrans de l’Empire romain. […]. Par Iean Tristan […]. T. III. A Paris: Chez Denys Moreau 1644.
• Veillon M.: Histoire de la numismatique ou la science des médailles. Paris: Editions Errance 2008.
• Woytek B.: Die Reichsprägung des Kaisers Traianus (98-117). Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 2010.
• Zehnacker H.: La numismatique de la République romaine. Bilan et perspective. W: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung. T. I.1. Hrsg. H. Temporini. Berlin–New York: Walter de Gruyter & Co. 1972 s. 269-296.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.3-7