W cieniu Budapesztu i Suezu - rewolta chłopska w Wietnamie Północnym w 1956 roku

• Authors: Benken Przemysław

Title variants

EN

In the shade of Budapest and Suez - the peasants' revolt in Northern Vietnam in 1956

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem niniejszego artykułu jest przedstawienie genezy, przebiegu i konsekwencji tzw. powstania w Quynh Luu (prowincja Nghe An, Wietnam Północny), które wybuchło w pierwszej dekadzie listopada 1956 r. Według decydentów Wietnamskiej Partii Robotniczej, były to jedynie niewielkie zamieszki opanowane w ciągu kilku dni przez oddziały milicji i wojska. W rzeczywistości można było mówić o powstaniu ludowym, w którym wzięło udział kilkanaście tysięcy ludzi. Rewolta została stłumiona dopiero przez wzmocnioną dywizję piechoty Wietnamskiej Armii Ludowej (m.in. wspartą pododdziałami artylerii, a według relacji niektórych świadków wydarzeń – także samochodami pancernymi); ostatnie działania pacyfikacyjne zakończono po upływie trzech miesięcy od jej wybuchu. W istniejącej literaturze przedmiotu powstaniu w Quynh Luu nie poświęcono zbyt wiele miejsca z kilku względów. Po pierwsze – pozostało ono w cieniu donioślejszych wydarzeń na arenie międzynarodowej, jak tzw. kryzys sueski i powstanie na Węgrzech, które rozgrywały się niemal równolegle. Po drugie – uboga baza źródłowa nie pozwalała na zbyt szczegółowe zrekonstruowanie przebiegu wypadków w prowincji Nghe An. W rezultacie trudno znaleźć polskojęzyczne publikacje, w których powstaniu w Quynh Luu poświęcono by więcej niż akapit. Niemniej dzięki udostępnionym badaczom materiałom anglojęzycznym możliwa stała się zmiana tego niekorzystnego stanu rzeczy. Nie były to wyłącznie specjalistyczne analizy przygotowywane na zlecenie amerykańskiego rządu, lecz także relacje części uczestników rewolty, którym udało się przedostać do Wietnamu Południowego. Cennym źródłem uzupełniającym i weryfikującym oficjalne dane okazały się ponadto dokumenty Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, w dużym stopniu oparte w informacje zdobywane przez polskich przedstawicieli w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Indochinach. Dzięki temu możliwe stało się przygotowanie przez autora pierwszego tak obszernego tekstu poświęconego powstaniu w Quynh Luu.

Keywords

PL

Wietnam Północny reforma rolna powstanie Quynh Luu

EN

North Vietnam land reform Quynh Luu Rising

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2016
• Issue: 28
• Pages: 418-449

Contributors

author

Benken Przemysław

• IPN Szczecin

References

• An Outline History of the Viet Nam Workers Party (1930–1970), New Delhi 1970, Communist Party of India.
• Banaszak B., Specyficzne cechy ustroju politycznego niektórych azjatyckich państw komunistycznych, „Państwo i Prawo”, 1983, nr 8 (450).
• Beevor A., Druga wojna światowa, Kraków 2015, Znak.
• Benken P., Amerykańska „Nowa Lewica” wobec wojny w Wietnamie – zarys problematyki [w:] Studia nad współczesnymi ruchami społecznymi, red. A. Wojtaszak, Szczecin 2014, Minerwa.
• Benken P., Ofensywa Tet 1968. Studium militarno-polityczne, Szczecin 2014, Instytut Pamięci Narodowej.
• Benken P., System komunistyczny i jego rozwój na terenie Indochin. Wietnam, Laos, Kambodża [w:] Oblicza komunizmu. Wybór problemów, red. E. Krasucki, D. Wybranowski i inni, Szczecin 2015, Kadruk.
• Benken P., Wyboista droga do niepodległości – Wietnam w latach 1940–1945, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 2015, nr 1 (25).
• Benken P., Wypadki gryfickie 1951, Szczecin 2014, Instytut Pamięci Narodowej.
• Brocheux P., The Mekong Delta. Ecology, Economy and Revolution 1860–1960, Madison 1995, CTR for Southeast Asia Studies.
• Chomsky N., Herman E. S., Counter-Revolutionary Violence: Bloodbaths in Fact and Propaganda, Andover 1973, Warner Modular Publications.
• Ciechanowski G., Żołnierze polscy w misjach i operacjach pokojowych poza granicami kraju w latach 1953–1989, Toruń 2007, Adam Marszałek.
• Cima R. J., Vietnam: Historical Background [w:] Vietnam: Current Issues and Historical Background, red. V. Largo, New York 2002, Nova Science Publishers.
• Corfield J., The History of Vietnam, Westport 2008, Greenwood Press.
• Czub S., Działalność żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego w Międzynarodowych Komisjach Nadzoru i Kontroli w Indochinach w latach 1945–1973 [w:] Pokojowe Misje Ludowego Wojska Polskiego w Wietnamie w latach 1945–1975 [materiały z sympozjum z dnia 24 listopada 1983 r. zorganizowanego dla uczczenia 40. rocznicy powstania ludowego Wojska Polskiego i 39. rocznicy Wietnamskiej Armii Ludowej], Warszawa 1984, Wojskowa Akademia Polityczna.
• Fall B., The Two Vietnams, New York 1963, Praeger.
• Giang T. N., Oddziaływanie XX zjazdu KPZR na wydarzenia polityczne w Wietnamie Północnym w latach 1950–1960, „Dzieje Najnowsze”, 2000, nr 1.
• Grabowska-Lipińska I., Geneza Wietnamskiej Republiki Demokratycznej, Warszawa 1987, IKS PAN.
• Grabowska-Lipińska I., Stosunki polityczne między Chińską Republiką Ludową a Wietnamem i Kampuczą w latach 1949–1976, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Góralski W., Polityka Stanów zjednoczonych w południowo-wschodniej Azji 1945–1954, Warszawa 1969, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Góralski W., Walka o Wietnam, Warszawa 1960, Książka i Wiedza.
• Hallin D. C., The Uncensored War: The Media and Vietnam, Berkeley-Los Angeles-London 1989, University of California Press.
• Hammond W. H., Reporting Vietnam: Media and Military at War, Lawrence 1998, University Press of Kansas.
• Hoang Van Chi, From Colonialism to Communism: A Case History of North Vietnam, New York 1964, Praeger.
• Karnow S., Vietnam. A History, New York 1984, Penguin.
• Kieniewicz J., Złoto, korzenie, krzew, Warszawa 1971, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Kojło S., Demokratyczne przemiany agrarne w Mongolii, Chinach, Korei Północnej i Demokratycznej Republiki Wietnamu [w:] Reformy agrarne w Ludowo-Demokratycznej państwach Azji 1921–1961, red. S. Kojło, Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kojło S., Gospodarka Wietnamu, Warszawa 1985, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kula W., Sektory i regiony zacofane w gospodarce wczesnego kapitalizmu, „Kultura i Społeczeństwo”, 1961, nr 4.
• Land Reform Failures in Communist North Vietnam, Saigon 1956, Review Horizons.
• Land Reform. Working Papers, T. III, The Viet Cong, Menlo Park 1968, Stanford Research Institute.
• Long L. M., Blackburn G. B., Unlikely Warriors: The Army Security Agency’s War in Vietnam 1961–1973, Bloomington 2013, Iuniverse, Inc.
• Luong H. V., Tradition, Revolution and Market Economy in a North Vietnamese Village 1925–2006, Honolulu 2010, University of Hawai'i Press.
• Nutt A. L., On the Question of Communists Reprisals in Vietnam, bmw. 1970, RAND Corporation.
• Olszewski W., Historia Wietnamu, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Olszewski W., Polityka kolonialna Francji w Indochinach 1858–1908, Warszawa 1988, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Pasierbiński S., Pięć milionów ton ryżu, „Wieś współczesna”, 1961, nr 9.
• Polit J., Indochiny przed nową wojną [w:] Historia polityczna świata XX wieku 1945–2000, red. M. Bankowicz, Kraków 2004, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Porter D. G., The Myth of the Bloodbath: North Vietnam’s Land Reform Reconsidered, „International Relations of East Asia, Interim Report”, 1972, nr 2.
• Słowiak J., Dwa państwa, dwie wsie. Porównanie równoległego rozwoju obszarów wiejskich w Republice Wietnamu i Demokratycznej Republice Wietnamu po 1954 roku, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Społeczne”, 2014, nr 2 (9).
• Słowiak J., Working With the Enemy: Polish Perception of the Canadian Delegation in the International Commission for Supervision and Control in Vietnam, „TransCanadian. Polish Journal of Canadian Studies”, 2014–2015, nr 7.
• Słowiak J., Ngo Dinh Diem – pierwszy prezydent Republiki Wietnamu [w:] Studia nad wojnami w Indochinach, T. I, red. P. Benken, Oświęcim 2013, s. 110, NapoleonV.
• Taylor P. S., Communist Strategy and Tactics of Employing Peasant Dissatisfaction over Conditions of Land Tenure for Revolutionary Ends in Vietnam, Washington 1970, Government Printing Office.
• The Nhan Van Affaire, bmw. 1956, Viet-Nam Chapter of the Asian People's Anti-Communist League.
• The Quynh Luu Uprisings, bmw. [Saigon], bdw. [1957], Viet-Nam Chapter of the Asian People's Anti-Communist League.
• White Ch. P., Land Reform in North Vietnam, bmw. 1970, Agency for International Development.
• Viet Minh Violations of the Geneva Assistance Agreement, Washington 1955, RAND Corporation.
• Zbiór dokumentów, Warszawa 1954, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.