Prawo do kultury w warunkach wolności gospodarczej

• Authors: Wojciech Wytrążek

Title variants

EN

Right to Culture in Terms of Economic Freedom

• Languages of publication: PL

Abstracts

Między gospodarką i kulturą istnieje silny związek, który można określić jako sprzężenie zwrotne – wzrost gospodarczy powoduje rozwój przemysłów kultury, a rozwój życia kulturalnego stymuluje dziedziny gospodarki bezpośrednio lub pośrednio związane z sektorem kultury. Nie należy jednak ograniczać się do takiego uproszczenia, ponieważ wolność gospodarcza prowadzi również do upowszechniania wzorców kultury masowej i powszechnej eksploatacji produktów wytwarzanych przez globalny przemysł kultury, przez co kultura narodowa poszczególnych państw bywa marginalizowana. Celem artykułu jest nakreślenie relacji wolności gospodarczej do życia kulturalnego w kontekście prawa do kultury. Rozważania mają służyć poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu rozwija się dzięki działaniom wolnego rynku, a z drugiej strony, z jakimi negatywnymi zjawiskami wywołanymi nadużyciami wolności gospodarczej musi sobie obecnie radzić Polska. Prawo do kultury, jak i sama kultura są przez polskie państwo traktowane marginalnie. Świadczy o tym nie tylko wysokość środków z przeznaczanych na kulturę, które nie przekraczają 1% budżetu państwa, ale również polityka kulturalna, która nie wydaje się przystawać do sytuacji, w jakiej znajduje się Polska. Biorąc pod uwagę przytoczone wyżej fakty, nasuwa się pytanie o kierunek i sposób realizacji polityki kulturalnej. Powinna ona być zintegrowana z polityką edukacyjną, gospodarczą i fiskalną.

EN

There is a strong relationship between economy and culture. It can be described as a feedback —economic growth leads to the development of cultural industries and cultural development to stimulate economic activities directly or indirectly related to the cultural sector. Should not be limited to such a simplification, because economic freedom also leads to dissemination patterns of mass culture and universal life products manufactured by the global culture industry, which the national culture of individual states may marginalized. The aim of this article is to outline the relationship between economic freedom and cultural life in the context of the right to culture. Considerations are designed to search for answers to the question to what extent is growing thanks to the actions of the free market, on the other hand, with which the negative phenomena caused by misuse of economic freedom has to now deal Poland. The right to culture and the culture itself, are treated by the Polish State marginally. This is evidenced not only the amount of resources devoted to the culture of which do not exceed 1% of the state budget, but also the cultural policy, which does not seem to be conformed to the current situation of the country. Considering the above facts, the question arises about the direction and performance of the cultural policy which should be integrated with educational policies, economic and fiscal policy.

Keywords

PL

kultura; gospodarka; wolność gospodarcza; polityka kulturalna; konstytucja; prawa człowieka

EN

culture; economy; economic freedom; cultural policy; constitution; human rights

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2015
• Volume: 6
• Issue: 2
• Pages: 123-135

Contributors

author

Wojciech Wytrążek

• Katedra Administracyjnego Prawa Gospodarczego w Instytucie Administracji na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• BANASZAK Bogusław: Prawo mniejszości narodowych do kultywowania własnej tożsamości kulinarnej. „Gdańskie Studia Prawnicze” 31:2014 s. 19-26.
• BISKUP Rafał: Wolność gospodarcza w wymiarze podmiotowym. Lublin: Wydawnictwo KUL 2011.
• Creating growth. Measuring cultural and creative markets in the EU. Ernst & Young Global Limited 2014.
• CZARNEK Przemysław: Wolność gospodarcza. Pierwszy filar społecznej gospodarki rynkowej. Lublin: Wydawnictwo KUL 2014.
• Frequently asked questions on Economic, Social and Cultural Rights, Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. Fact Sheet nr 33.
• GIL Damian: Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego w polskim procesie karnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2011.
• ILCZUK Dorota, NOWAK Małgorzata: Reforma sektora kultury w Polsce. W czym jest problem? W: B. JUNG. Ekonomika kultury. Od teorii do praktyki. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury – Instytut Adama Mickiewicza 2011.
• JAGODZIŃSKA Katarzyna: Charakterystyka działalności kulturalnej w Polsce po transformacji ustrojowej. W: J. HAUSNER, A. KARWIŃSKA, J. PURCHLA (red.). Kultura a rozwój. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury 2013 s. 127-159.
• KLASIK Andrzej: Od sektora kultury do przemysłów kreatywnych. W: A. GWÓŹDŹ (red.). Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury 2010.
• KOSIŃSKA Anna: Szczególny charakter praw kulturalnych i ich miejsce w Konstytucji RP – próba charakterystyki i kwalifikacji. „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2013 nr 3 (15).
• SIMMEL Georg: Filozofia kultury. Wybór esejów. Przeł. W. Kunicki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2007.
• TOCQUEVILLE Alexis de: Democracy in America. Cambridge 1862.
• WĄSOWSKA-PAWLIK Agata: Polityka kulturalna Polski 1989-2012. W: J. HAUSNER, A. KARWIŃSKA, J. PURCHLA (red.). Kultura a rozwój. Narodowe Centrum Kultury. Warszawa 2013 s. 107-125.
• WRÓBLEWSKI Łukasz: Strategie marketingowe w instytucjach kultury. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 2012.
• WYTRĄŻEK Wojciech: Działalność artystyczna w sferze muzyki w ujęciu prawa publicznego. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.
• ZNANIECKI Florian: Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój. Przeł. J. Szacki. Warszawa: PWN 1971.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2015.6.1-7