PL
Artykuł porusza problematykę kar pieniężnych stosowanych przez organy administracji publicznej oraz ich miejsca w systemie prawnym. W ostatnich latach ustawodawca coraz powszechniej stosuje model odpowiedzialności oparty na sankcjach administracyjnych. Modyfikacja zasad ponoszenia odpowiedzialności, polegająca na zastosowaniu uproszczonego i przyspieszonego trybu nakładania kar w postępowaniu administracyjnym, miałaby przyczynić się do odciążenia organów wymiaru sprawiedliwości. Wyłączeniu spod reżimu odpowiedzialności karnej określonej kategorii spraw winno towarzyszyć ustanowienie takich gwarancji procesowych, jakie znane są prawu karnemu. Tymczasem procedura sankcjonujących działań podmiotów administrujących pozostawia tym podmiotom duży zakres uznaniowości. Niejasne kryteria miarkowania kar, brak rozwiązań przewidujących przedawnienie możliwości nałożenia kary oraz brak wyraźnych unormowań odnoszących się do tego, jak postępować w przypadku zbiegu odpowiedzialności administracyjnej i karnej, może skutkować łamaniem standardów konstytucyjnych. Opracowanie obejmuje analizę charakteru prawnego administracyjnych kar pieniężnych i wskazuje na podstawowe różnice, jakie odróżniają tę formę represji od kar za wykroczenia i przestępstwa. Wyniki analizy stanowią podstawę do odpowiedzi na pytanie, czy administracyjne prawo karne jako nowa gałąź prawa jest w ogóle potrzebne. Proponowane rozwiązania koncentrują się wokół potrzeby zapewnienia spójności i jednolitości w zakresie wymierzania i egzekwowania sankcji pieniężnych w postępowaniu administracyjnym. Sformułowane wnioski de lege ferenda obejmują postulat wyodrębnienia administracyjnych kar pieniężnych, jako szczególnego rodzaju odpowiedzialności, oraz stworzenie takiego modelu postępowania, który zabezpieczyłby jednostkę przed arbitralnością władzy.
EN
This paper deals with pecuniary penalties administered by public administration bodies, and their place in the existing legal system. Recently, a model of liability based on administrative sanctions has become widespread. Consequently, attempts have been undertaken to modify the principles governing the bearing of responsibility in order to arrive at a simplified and immediate administrative procedure and a respective penalty. It is also expected to ease the workload currently suffered by the judicial organs of justice. An exemption from the criminal responsibility regime of a given category should be accompanied by trial guarantees similar to those applicable under criminal law. However, in reality, the procedure of sanctioning actions undertaken by administrating bodies is far from perfect and leaves much room for discretionary decisions. Unclear criteria governing decisions on penalties as well as the absence of solutions permitting prescription, combined with a lack of clear guidelines of a procedure in the event of a concurrence of an administrative as well as a criminal responsibility, may in effect lead to a breach of constitutional standards. In this paper the legal nature of administrative pecuniary penalties is analysed and the main features differentiating this form of repression from punishments administered for petty crimes and crimes are discussed. The conclusions reached as a result of the performed analysis constituted the ground upon which an answer to the question whether administrative criminal law is really necessary as a separate branch of law was based. The proposed solutions are centred around the need to ensure cohesion and uniformity in the area of administering and enforcing pecuniary penalties in administrative proceedings. The formulated conclusions contain de lege ferenda a postulate to tie administrative pecuniary penalties to a specific type of responsibility, and to a model of a procedure that would protect an individual against the arbitrariness of authorities.