Zaburzenia współwystępujące z autyzmem – uwarunkowania rozwojowe, symptomy kliniczne i dylematy diagnostyczne

• Authors: Winczura Barbara

Title variants

EN

Disorders Co-Occurring with Autism – Developmental Conditions, Clinical Symptoms and Diagnostic Dilemmas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współchorobowość, współwystępowanie zaburzeń to terminy stosowane do opisu objawów, zespołów psychopatologicznych towarzyszących bądź pojedynczych nieprawidłowych cech zachowania. To obecność jednej lub więcej chorób (zaburzeń) w uzupełnieniu do choroby (zaburzenia) podstawowego lub skutek dodatkowych zaburzeń. U dzieci z zaburzeniami rozwojowymi występuje specyficzny model ewolucji oraz tendencja do rozwoju nie tylko jednego, ale kilku zaburzeń. Zjawisko to jest szczególnie widoczne wśród osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, Przyjmuje się nawet, ze współwystępowanie zaburzeń i chorób w tej populacji osób jest częstsze, a nieprawidłowy rozwój tyko w jednej sferze należy do rzadkości. Problematyka zależności między spektrum zaburzeń autystycznych a innymi zaburzeniami pokrewnymi jest niezwykle złożona i pociąga za sobą wiele dylematów diagnostycznych, zarówno z powodu niepewnych wyników badań naukowych oceniających rozpowszechnianie współwystępujących zaburzeń, jak i z uwagi na niezwykłą heterogenność obserwowaną w granicach spektrum autyzmu. Według ostatnich danych 70% osób ze spektrum autyzmu może mieć jedno zaburzenie współwystępujące, a 40% tej populacji dwa lub więcej zaburzeń dodatkowych (DSM-5, 2013). Treścią artykułu jest analiza współchorobowości i współwystępowania zaburzeń u osób ze spektrum autyzmu, ich uwarunkowań rozwojowych oraz trudności diagnostycznych wynikających ze złożoności patomechanizmu owego zjawiska.

EN

Comorbidity, co-occurrence of disorders are terms used to describe symptoms, accompanying psychopathological syndromes, or individual incorrect traits of behaviour. It is the presence of one or more diseases (disorders) in addition to basic disease (disorder) or the effect of additional disorders. In children with developmental disorders, there is a specific model of evolution and a tendency to develop not only one but several disorders. This phenomenon is particularly evident among people with autism spectrum disorders. It is even assumed that the co-occurrence of disorders and diseases in this population is more frequent, and incorrect development in only one sphere is rare. The issues of the relationship between the spectrum of autistic disorders and other related disorders is extremely complex and involves many diagnostic dilemmas, both due to the uncertain results of scientific studies evaluating the prevalence of co-occurring disorders and due to the unusual heterogeneity observed within the autism spectrum. According to the latest data, 70% of people with autism spectrum may have one coexistent disorder, and 40% of this population have two or more additional disorders (DSM-5, 2013). The content of the article is the analysis of comorbidity and co-occurrence of disorders in people with autism spectrum, their developmental conditions and diagnostic difficulties resulting from the complexity of the pathomechanism of this phenomenon.

Keywords

PL

współwystępowanie zaburzeń; współchorobowość; zaburzenia ze spektrum autyzmu; zaburzenia współwystępujące z autyzmem; diagnoza różnicowa

EN

co-occurrence of disorders; comorbidity; autism spectrum disorders; comorbidities with autism; differential diagnosis

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2018
• Volume: 47
• Issue: 2
• Pages: 243-263

Dates

published

2020-08-27

Contributors

author

Winczura Barbara

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Pedagogiki

References

• Angold A., Castello E.J., Erkanli A., 1999, Comorbidity, “Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines”, 40 (1), s. 57–87.
• Attwood T., 2006, Zespół Aspergera, Poznań.
• Błeszyński J.J., 2010, Analiza różnicująca wybranych zespołów zaburzeń autystycznych. Zarys rewalidacji, Toruń.
• Błeszyński J., 2011, Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju. Skala Oceny Zachowań Autystycznych, Gdańsk.
• Bobińska K., Gałecki P., 2010, Zaburzenia psychiczne u osób upośledzonych umysłowo, Wrocław.
• Bobińska K., Gałecki P., Florkowski A., 2010, Autyzm a upośledzenie umysłowe. Zaburzenia psychiczne w autyzmie, [w:] Autyzm – epidemiologia, diagnoza, red. T. Pietras, A. Witusik, P. Gałecki, Wrocław, s. 75–86.
• Bomba J., 2005, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych u dzieci młodzieży, [w:] Psychiatria dzieci i młodzieży, red. I. Namysłowska, Warszawa, s. 68–75.
• Borkowska A.R., 2011, Neuropsychologiczne mechanizmy powstawania zaburzeń. rozwojowych, [w:] Neuropsychologia kliniczna dziecka, red. A.R. Borkowska, Ł. Domańska, seria: Któtkie Wykłady z Psychologii, Warszawa, s. 14–30.
• Bronowska Z., 2005, Zaburzenia psychiczne w okresie adolescencji, [w:] Psychiatria dzieci i młodzieży, red. I. Namysłowska, Warszawa, s. 300–324.
• Bryńska A., 2009, Zaburzenia współwystępujące w autyzmie i zespole Aspergera, [w:] Autyzm i zespół Aspergera, red. J. Komender, G. Jagielska, A. Bryńska, Warszawa, s. 65–66.
• Caron C., Rutter M., 1991, Comorbidity in child psychopathology: Concept, issues and research strategies. “Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 32, s. 1063–1080.
• Castello H., Buras N., 2006, Assessment of mental health problems in people with intellectual disabilities. “Israel Journal of Psychiatry & Related Sciences”, 43(4), s. 241–152.
• Chrościńska-Krawczyk M., 2017, Specyfika zaburzeń neurologicznych w przypadku osób ze spektrum autyzmu, [w:] Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, red. K. Patyk, M. Panasiuk, Sopot, s. 136–150.
• Cierpiałowska L., 2007, Psychopatologia, Warszawa.
• Cotugno A.J., 2011, Terapia grupowa dla dzieci z zaburzeniami ze spectrum autyzmu. Rozwijanie kompetencji i umiejętności społecznych, Warszawa.
• Czapiga A., 2009, Model w rozwoju w autyzmie i zaburzenia współwystępujące z autyzmem, [w:] Autyzm Na granicy zrozumienia, red. B. Winczura, Kraków, s. 157–166.
• Dawidiuk I., 2009, Wpływ diety na zachowania autystyczne. Czy taka interwencja jest możliwa? [w:] Autyzm Na granicy zrozumienia, red. B. Winczura, Kraków, s. 23–34.
• Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition DSM –IV–TR. Text Revision, 2000, Washington DC.
• Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Fifth edition, (DSM-5), 2013, Washington DC.
• Duggal H.S., 2003, Bipolar disorder with Asperger’s disorder [comment], “American Journal of Psychiatry”, 160 (1), s. 184–185.
• Dykens E.M., 2000, Psychopathology in children with intellectual disability, “Journal of Child Psychology & Psychiatry & Allied Disciplines”, 41(4), s. 407–417.
• Frith U., 2008, Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, Gdańsk.
• Grabski B., Dudek D., 2007, Współwystępowanie zaburzeń psychicznych a choroba afektywna dwubiegunowa, Kraków.
• Gruna-Ożarowska A., 2009, Umysł niewspółodczuwajacy. Neurobiologia autyzmu [w:] Autyzm Na granicy zrozumienia, red. B. Winczura, Kraków, s. 9–21.
• International Classification of Diseases – ICD-10, 1992, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, Światowej Organizacji Zdrowia – WHO, Genewa.
• Jagielska G., 2009, Diagnostyka różnicowa i badania diagnostyczne, [w:] Autyzm i zespół Aspergera, red. J. Komender, G. Jagielska, A. Bryńska, Warszawa, s. 61–63.
• Kendall P.C., 2004, Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji Mechanizmy zaburzeń i techniki terapeutyczne dla praktyków i rodziców, Gdańsk.
• Kent L., Evans J., Paul M., Sharp M., 1999, Comorbidity of autistic spectrum disorders in children with Down syndrome,“Developmental Medicine & Child Neurology”, 41 (3), s. 153–158.
• Kim J.A., Szatmari P., Bryson S.E., Streiner D.L., Wilson F. J., 2000, The prevalence of anxiety and mood problems among children with autism and Asperger’s syndrome. „Autism”, 4(2), s. 117–132.
• Komender J., 2002, Upośledzenie umysłowe – niepełnosprawność umysłowa, [w:] Psychiatria, red. A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Wciórka, t. 2, Wrocław, s. 617–644.
• Konstantareas M.M., Hewitt T., 2001, Autistic disorder and schizophrenia: Diagnostic overlaps. “Journal of Autism and Developmental Disorders”, 31(10), s. 19–28.
• Kościelska M., 1995, Oblicza upośledzenia, Warszawa.
• Kruk-Lasocka J., 1999, Autyzm czy nie autyzm. Problemy diagnozy i terapii pedagogicznej małych dzieci, Wrocław.
• Kutscher L.M., Attwood T., Wolff R.R., 2007, Dzieci z zaburzeniami łączonymi, Warszawa.
• Lipowska M., 2011, Dysleksja i ADHD współwystępujące zaburzenia rozwoju. Neuropsychologiczna analiza deficytów pamięci, Warszawa.
• Markiewicz K., 2012, Autystyczne spektrum zaburzeń a dysfunkcje semantyczno-pragmatyczne, [w:] Dzieci z zaburzeniami łączonymi Trudne ścieżki rozwoju, red. B. Winczura, Kraków, s. 33–47.
• Markiewicz K., Ciećkiewicz E., 2000, Diagnostyczne różnicowanie autyzmu wczesnodzieicęcego, [w:] Autyzm wezwaniem naszych czasów, red. T. Gałkowski, J. Kossewska, Kraków, s. 51–61.
• Masiak M.J. Masiak J., 2005, Współwystępowanie i współchorobowość w schizofrenii, „Badania nad schizofrenią”, VI, 6, Lublin, s. 3–13.
• Mattila M.L., Hurtiga T., Haapsamo H., Jussila K., Kuusikko-Gauffin S., Kielinen M., Linna SL., Ebeling H., Bloigu R., Joskitt I., Pauls D.L., Moilanen I., 2010, Comorbit psychiatric disorders associated with Asperger syndrome/high-functioning autism: a community – and clinic –based study. “Journal of Autism and Developmental Disorders”, 40 (9), s. 1080–1093.
• Pisula E., 2005, Małe dziecko z autyzmem, diadnoza i terapia, Gdańsk.
• Pisula E. , 2010, Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia, Gdańsk.
• Piszczek M., 2010, Co mu jest? Dylematy związane z diagnozowaniem dzieci, u których występują zaburzenia komunikacji, „Rewalidacja” Czasopismo dla Nauczycieli i Terapeutów, 2(28), s. 12–23.
• Przepióra M., 2012, Zaburzenia zachowania a nadpobudliwość psychoruchowa z deficytami uwagi (ADHD), [w:] Dzieci z zaburzeniami łączonymi Trudne ścieżki rozwoju, red. B. Winczura, Kraków, s. 183–214.
• Ramachandran V.S., Oberman L.M., 2006, Świat w rozbitym lustrze. Teoria autyzmu. „Świat Nauki”, 184(12), s. 47–53.
• Randall P., Parker J., 2010, Autyzm. Jak pomóc rodzinie, Sopot.
• Rola J., 1996, Upośledzenie umysłowe jako czynnik ryzyka depresji dziecięcej, Warszawa.
• Rola J., 2007, Współczesne podejście do problemu obecności depresji i zaburzeń zdrowia psychicznego u osób upośledzonych umysłowo, „Psychiatria Polska”, XLI, 2, s. 203–216.
• Rynkiewicz A., Kulik M., 2013, Wystandaryzowane, interaktywne narzędzia do diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu, a nowe kryteria diagnostyczne DSM-5, „Psychiatria”, 10, nr 2, s. 41–48.
• Saulnier C., Volkmar F., 2010, Zaburzenia psychiczne u osób z autyzmem i innymi całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, [w:] Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania u osób niepełnosprawnych intelektualnie, red. N. Bouras, G. Holt, (A. Florkowski, P. Gałecki, redakcja wydania polskiego), Wrocław, s. 236–246.
• Shattock P., Whiteley P. Todd L., 2009. Autyzm jako zaburzenie metaboliczne. Wskazówki dotyczące interwencji dietetycznej, Kraków.
• Skórczyńska M., 2009, Wczesne diagnozowanie autyzmu – perspektywy i dylematy, [w:] Autyzm Na granicy zrozumienia, red. B. Winczura, Kraków, s. 35–63.
• Spencer D., Marshall J., Post B., Kulakodlu M., Newschaffer C., Dennem T., Azocar F., Jain A., 2013, Psychotropic medication use and polypharmacy in children with autism spectrum disorders, „Pediatric”, 132(5), s. 833–840.
• Szatmari P., 2007, Uwięziony umysł. Opowieści o ludziach z autyzmem, Kraków.
• Ślipa B., 2017, Zaburzenia psychiatryczne współwystępujące u adolescentów i młodych osób dorosłych z autyzmem i zespołem Aspergera – strategie leczenia, [w:] Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, red. K. Patyk, M. Panasiuk, Sopot, s. 120–136.
• Volkmar F.R., Klin A., 2005, Issues in the classification of autism and related conditions, [w:] Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, 3rd, F.R. Volkmar, A. Klin, R. Paul & D. Cohen (Eds.), Hoboken, New York, s. 5–41.
• Wciórka J. , 2002, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych, [w:] Psychiatria, red. A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Robakowski, J. Wciórka, t. 2, Psychiatria kliniczna, Wrocław, s. 1–41.
• Wendorff J., 2010, Autyzm a padaczka, [w:] Autyzm – epidemiologia, diagnoza i diagnoza, red. T. Pietras, A. Witusik, P. Gałecki, Wrocław, s. 87–98.
• Winczura B., 2012a, Wprowadzenie, [w:] Dzieci z zaburzeniami łączonymi Trudne ścieżki rozwoju, red. B. Winczura, Kraków, 9–12.
• Winczura B., 2012b, Autyzm, autyzm atypowy a schizofrenia wczesnodziecięca, [w:] Dzieci z zaburzeniami łączonymi Trudne ścieżki rozwoju, red. B. Winczura, Kraków, s. 63–117.
• Wittchen, H.U., 1996, What is comorbidity – fact or artefakt? “British Journal of Psychiatry”,168(30), s. 7–8.