Stopień jawności i tajności życia społecznego a bezpieczeństwo (nielojalny fortel erystyczny: argumentum ad secretum)

• Authors: Kalita Cezary

Title variants

EN

THE DEGREE OF OPENNESS AND SECRECY OF SOCIAL LIFE VERSUS SECURITY (DISLOYAL ERISTIC STRATAGEM: ARGUMENTUM AD SECRETUM)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Tajemnica poprzez swoją totalność, czy roszczenie do totalności, musi być ograniczana. Sfera publiczna powinna być w maksymalny sposób jawna, natomiast to, co wiąże się ze sferą prywatną człowieka, musi pozostać tajne (postulat prawa do tajemnicy). Tajemnica, oprócz tego, że jest ambiwalentna, mateż podwójną naturę - etyczną i estetyczną. Biorąc pod uwagę ten pierwszy aspekt, można powiedzieć, że chroni dobro, jednakże dla jej przeciwników - skrywa zło. Drugi jej wymiar powoduje, żema ona pewien urok, powab, stając się dla tego, kto ją posiad, swoistą ozdobą, dzięki czemu w stratyfikacji społecznej wywyższa jej posiadacza. Zdrada tajemnicy ma z kolei wydźwięk pejoratywny - niszczy jej piękno, czyniąc czymś pospolitym, a więc pozbawia ją statusu wartości dobra rzadkiego. W debacie publicznej pojawia się czasem pokusa wykorzystania tej natury (natur) tajemnicy w formie nielojalnego fortelu erystycznego, jakim jest argumentum ad secretum (argument z posiadania tajemnicy). Osoba, która posiada tajemnicę, traktowana jest jako ktoś, kto należy do elity, chroni dobro i nie musi się tłumaczyć. Taka sytuacja nie powinna byćdopuszczalna w życiu publicznym. Stąd konieczność demaskowania argumentum ad secretum jako manipulacji społecznej, zaciemniającej życie publiczne. Już samo wskazanie na możliwość jej zaistnienia, osłabia oddziaływanie takiej machinacji, a jedynym sposobem aby przestała działać, jest ujawnienie jej mechanizmu.

EN

A secret due to its totality or the claim to totality must be limited. The public sphere should be public to the maximum, whereas, what is connected with the private sphere must remain secret (the postulate of the right to secrecy). A secret, apart from being ambivalent, is also of dual nature – ethical and aesthetic. Ethically, a secret protects good – but for its enemies, it conceals evil. Aesthetically, it has a certain charm and allure that constitutes a peculiar decoration for its holder, thanks to which it elevates its owner in the social stratification. The betrayal of a secret has, on the other hand, the pejorative undertone – it destroys its allure making it a common thing and so deprives it of the status of a rare thing value. In the public debate sometimes appears the temptation to use this nature (natures) of a secret as a disloyal eristic stratagem, i.e. the argumentum ad secretum (the argument of knowing a secret). Someone who knows a secret is treated as someone who belongs to the elite, he or she protects good and does not need to excuse oneself. Such a situation should not be acceptable in public life. Hence, it is necessary to expose argumentum ad secretum as social manipulation which obscures the public life. The mere indication of the possibility of such manipulation weakens its influence, and the only way to stop this manipulation is to disclose its mechanism.

Keywords

PL

tajemnica; argumentum ad secretum; prawo do tajemnicy; imperatyw transparencji; transparencja; jawność; powściągliwość; prawdomówność; kłamstwo; esteyzacja tajemnicy; poufność; publiczne; prywatne

EN

secret; argumentum ad secretum; right to secrecy; the imperative of transparency; transparency; openness; guardedness; veracity; lie; secret aesthetisation; confidentiality; public; private

• Publisher: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach / Oficyna Wydawnicza RYTM
• Journal: SECRETUM. Służby specjalne, bezpieczeństwo, informacja
• Year: 2014
• Issue: 1(1)
• Pages: 100 - 109

Contributors

author

Kalita Cezary

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny

References

• Bauman, Z. (2000). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika. Warszawa: PIW.
• Bentham, J. (1995). Panopticon or the inspection-house. In: M. Bozovic (ed.), The panopticon writings (pp. 29–95). London: Verso.
• Huizinga, J. (2007). Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Kalita, C. (2009). Look as the Power – Visualization of Society. Вестник Смоленской медицинской aкадемии, (№ 2), pp. 156–157.
• Kant, I. (2007). Metafizyka moralności. Warszawa: PWN.
• Kierkegaard, S. (1972). Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć. Warszawa: PIW.
• Marcel, G. (1965). Od sprzeciwu do wezwania. Warszawa: „Pax”.
• Marcel, G. (1995). Tajemnica bytu. Kraków: „Znak”.
• Marzano, M. (2013). Oblicza lęku. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Simmel, G. (1975). Socjologia. Warszawa: PWN.
• Słownik Języka Polskiego PWN. (1989) (V. III). Warszawa: PWN.
• Toffler, A. (2003). Zmiana władzy. Wiedza, bogactwo i przemoc u progu XXI stulecia. Poznań: Zysk i S-ka Wydaw.
• Veblen, T. (1998). Teoria klasy próżniaczej. Warszawa: „Muza”.

Identifiers

ISSN

2391-9957