Państwo demokratyczne wobec wyzwań edukacyjnych: pomiędzy ideologią, populizmem a filozofią odpowiedzialności za innych

• Authors: Rebes Marcin

Title variants

EN

The Democratic State in the Face of Educational Challenges: Between Ideology, Populism and a Philosophy of Responsibility for Others

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule jest poruszony problem wyzwań edukacyjnych, takich jak kreatywność i innowacyjność, przez pryzmat XX-wiecznych problemów wynikających z ideologizacji życia, a także ze zjawiska populizmu, który oznacza nie tylko władzę ludu, ale również niszczenie symetryczności relacji w społeczeństwie. Podstawą tego porządku jest ujmowanie państwa jako substancji etycznej, której podstawą jest odpowiedzialność za innych. Kryzys kultury europejskiej, jej racjonalizm, stwarzał poważne problemy dla człowieka. Człowiek zaczął upraszczać świat, sprowadzać do tego, co należące do świata przyrody, do naturalizmu, a także do metody matematyczno-przyrodniczej. Dzisiejszym wyzwaniem jest przywrócenie racjonalności, ale nie naiwnej, lecz twórczej, która łączy różnorodność i nie niszczy przy tym istniejącej różnicy. Rozum nie jest przeciwieństwem doświadczenia, nie wyklucza go, a nawet na nim buduje swoją podstawę, jaką jest odpowiedzialność za siebie i innych.

EN

This article addresses educational challenges like creativity and innovation through the prism of 20th-century problems that have arisen from the ideologisation of life, as well as from the phenomenon of populism, which means not only the will of the people prevailing over democratic rule of law but also the destruction of the symmetry of relations in society. The basis of this order is to see the state as an ethical substance, underpinned by responsibility towards the citizens. The crisis of European culture, its rationalism, has created serious problems for human beings. Consequently, human beings began to simplify the world by reducing it to the natural world, i.e. towards adopting naturalism and resorted to employing the mathematical-naturalistic method in their lives. Today’s challenge is to restore creative rationality that unites diversity without destroying existing differences. Reason is not the opposite of experience; the former does not exclude the latter; experience may even be the base on which reason is sometimes built, and doing so should be seen and accepted as a responsibility for oneself and others.

Keywords

PL

demokracja; edukacja; ideologia; populizm; tożsamość

EN

democracy; education; ideology; populism; identity

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2023
• Volume: 1/51
• Pages: 65-84

Contributors

author

Rebes Marcin

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000-0002-1318-1459

References

• Ahmed, S. (2004). The Cultural Politics of Emotion. New York: Routledge.
• Boler, M. (1999). Feeling Power: Emotions and Education. New York–London: Routledge.
• Bollnow, O. F. (1968). Existenzphilosophie und Pädagogik. Stuttgart: Kohlhammer.
• Buber, M. (1992). Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Tłum. J. Doktór. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Doktór, J. (1992). Wstęp. W: M. Buber, Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych (s. 5–38). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Drozdowski, R., Zakrzewska, A., Puchalska, K., Morchat, M. i Mroczkowska, D. (2010). Wspieranie postaw proinnowacyjnych przez wzmacnianie kreatywności jednostki. Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• Dworakowska, K. i Sztobryn, S. (2020). Przedsłowie. W: S. Sztobryn i K. Dworakowska (red.), Wielogłos w myśli o wychowaniu. 100 lat polskiej pedagogiki filozoficznej (s. 7–11). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ebeling, C. (2006). Przyczynek do definicji człowieka. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Ebner, F. (1921). Das Wort und die geistigen Realitäten. Pneumatologische Fragmente. Innsbruck: Brenner-Verlag.
• Heidegger, M. (2000). Co zwie się myśleniem? Tłum. J. Mizera. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (2004). Bycie i czas. Tłum. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.Hejnicka-Bezwińska, T. (2000). O zmianach w edukacji – konteksty, zagrożenia i możliwości. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
• Held, D. (2010). Modele demokracji. Tłum. W. Nowicki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Jaroszewska, A. (2020). Mądrość – kreatywność – innowacyjność a nauczanie i uczenie się językow obcych w Polsce. Jezyki Obce w Szkole, 2, 57–67.
• Kant, I. (1995). O wiecznym pokoju. Zarys filozoficzny. Tłum. F. Przybylak. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kępiński, A. (1992). Rytm życia. Kraków: Sagittarius.
• Kierkegaard, S. (1981). Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć. Tłum. J. Iwaszkiewicz. Warszawa: PWN.
• Kierkegaard, S. (2000). Pojęcie lęku: proste rozważania o charakterze psychologicznym, odniesione do dogmatycznego problemu grzechu pierworodnego autorstwa Vigiliusa Haufniensisa. Tłum. A. Szwed. Kęty: Biblioteka Europejska – Antyk.
• Krajewski, M. (2020). (Nie)nawidzenia. Świat przez nienawiść. Kraków: Universitas.
• Levinas, E. (1991). Etyka i nieskończony. Rozmowa z Philippe’em Nemo. Tłum. B. Opolska-Kokoszka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
• Levinas, E. (1998). Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Tłum. M. Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Levinas, E. (2000). Inaczej niż być lub ponad istotą. Tłum. P. Mrówczyński. Warszawa: Aletheia.
• Maliszewski, K. (2020). Ideologia podziurawiona – o pedagogice filozoficznej w nie-filozoficznym czasie nie-filozoficznego plemienia. W: S. Sztobryn i K. Dworakowska (red.), Wielogłos w myśli o wychowaniu. 100 lat polskiej pedagogiki filozoficznej (s. 12–23). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Michałowska, D. A. (2020). Poglądy Tadeusza Kotarbińskiego – inspiracje dla współczesnej filozofii edukacji w społeczeństwie demokratycznym. W: S. Sztobryn i K. Dworakowska (red.), Wielogłos w myśli o wychowaniu. 100 lat polskiej pedagogiki filozoficznej (s. 176–194). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Rebes, M. (2016). Filozoficzny protest Heideggera wobec współczesnej nauki i techniki. Roczniki Kulturoznawcze, 7(1), 131–145.
• Scheler, M. (1973). Formalism in Ethics and Non-Formal Ethics of Values. Tłum. M. S. Frings, R. L. Funk. Evanston: Northwestern University Press.
• Słownik wyrazów obcych (1980). Warszawa: PWN.Starego, K. (2016). Gniew, współczucie, solidarność – w stronę politycznie i krytycznie zorientowanej pedagogiki emocji. Problemy Wczesnej Edukacji, 35(4), 64–75.
• Szary, S. (2013). Impresje egzystencjalne. Rozważania filozoficzne. Toruń: Escape-Magazine.pl.
• Szpunar, M. (2018). Niewrażliwa kultura. O chronicznej potrzebie wrażliwości we współczesnym świecie. Kultura Współczesna, 103(4), 13–23.
• Święcicka, K. (2005). Husserl. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Tabaszewska, J. (2018). Między afektami i emocjami. Przegląd Kulturoznawczy, 36(2), 262–275.
• Taggart, P. (2000). Populism. Buckingham: Open University Press.
• Tischner, J. (1985). Polska jest ojczyzną. Paris: Editions du dialogue.
• Tischner, J. (1990). Filozofia dramatu. Paris: Editions du dialogue.
• Tischner, J. (1993). Myślenie według wartości. Kraków: Znak.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2023.003