Twórczość nauczyciela-wychowawcy jako istotny warunek procesu równania szans w dostępie do kształcenia dziecka z rodziny ubogiej

• Authors: Cęcelek Grażyna

Title variants

EN

Creativity of the Teacher-Educator as Important Conditions of the Process of Equating Opportunities in Access to Education of a Poor Child

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rodziny biedne stanowią często środowiska socjalnie i kulturowo zaniedbane, będące obszarami społecznego ryzyka, charakteryzujące się poważnymi objawami dysfunkcjonalności i niewydolności wychowawczej. Dzieci z takich rodzin mają na ogół bardzo ubogi kontakt z dziedzictwem kulturalnym i intelektualnym, napotykają na liczne bariery w dostępie do edukacji, są narażone na dziedziczenie subkultury ubóstwa. Zachodzi więc pilna potrzeba działań mających na celu troskę o los dzieci marginalizowanych z powodu biedy rodziny. Ogromną rolę w tego typu przedsięwzięciach odgrywa środowisko szkolne, będące podstawowym ogniwem edukacji młodych pokoleń. To na nim przede wszystkim spoczywa obowiązek rozbudzania aktywności życiowej, kształtowania zaradności społecznej oraz motywowania pokrzywdzonych przez los do kreowania wartościowego stylu życia, jawiącego się jako szansa awansu społecznego oraz przepustka do lepszego życia. Te trudne i złożone wyzwania edukacyjne generują szczególną potrzebę kształtowania postaw twórczych osób zajmujących się procesami wychowania i edukacji, ponieważ tylko oni są w stanie rozwinąć takie same postawy u swoich wychowanków i wyposażyć ich w potencjał do samodzielnego kształtowania swojego życia i wyrwania się z subkultury ubóstwa materialnego.

EN

Poor families are often seen as socially, environmentally and culturally neglected, thus forming the areas of social risk, frequently characterized by different serious symptoms of dysfunction and failure in education. Children from such families generally are culturally and intellectually deprived; they also face many barriers in access to education and are subjected to various aspects of the subculture of poverty. There is therefore an urgent need for action to support those children who are evidently marginalized because of family poverty. The school environment plays an enormous role in such initiatives as a basic educational link for young people. The school is responsible for animating the activities of the poor, developing their social entrepreneurship and motivating them to create their own, valuable lifestyles which provide opportunities for social promotion. These difficult and complicated educational challenges generate a particular need to form creative attitudes amongst people dealing with the processes of upbringing and education, as they are only able to develop the same attitudes in their pupils and equip them in developing the potential for independently building their own life and rejecting the subculture of material poverty.

Keywords

PL

rodzina; bieda; ubóstwo; pauperyzacja rodziny; subkultura ubóstwa; wyrównywanie szans edukacyjnych; nauczyciel

EN

family; poverty; pauperization of the family; subculture of poverty; equalization of educational opportunities; teacher

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2018
• Volume: 13
• Issue: 2(48)
• Pages: 45-59

Contributors

author

Cęcelek Grażyna

References

• Borkowski J., Kompetencje twórcze pedagoga praktyka. Istota i struktura, [w:] Twórczość codzienna w kształceniu i wychowaniu. Teoria i praktyka edukacyjna, red. M. Kołodziejski, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2014.
• Cetlin W.S., Nieuspiewajemost szkolnikow i jejo prieduprieżdnieje, Izd. Piedagogika, Moskwa 1977.
• Cęcelek G., Czynniki patologiczne jako ważne determinanty sytuacji wychowawczej rodziny dotkniętej problemem ubóstwa materialnego – raport z badań, [w:] Rodzina w obliczu współczesnych zagrożeń i przemian społeczno-kulturowych, red. M. Petrykowska, D. Sarzała, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2015.
• Cęcelek G., Sytuacja szkolna dziecka z rodziny ubogiej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2011.
• Cęcelek G., Szkoła współczesna jako ważny kreator edukacyjnej szansy dla dzieci wychowujących się w subkulturze ubóstwa materialnego, [w:] Transgresje w edukacji. Twórczy nauczyciel i rodzic w procesie (nie)twórczej edukacji formalnej i nieformalnej, t. 1, red. M. Kołodziejski, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2016.
• Cudak H., Środowisko rodzinne a rezultaty pracy szkoły, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, Kielce 1991.
• Domański H., Selekcja ze względu na pochodzenie społeczne do szkoły średniej i na studia wyższe, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” (2000)2.
• Gal R., Zagadnienia opóźnień szkolnych w nauce szkolnej, „Kwartalnik Pedagogiczny” (1958)1.
• Hiebsch H., Begabungund Schulversagen, „Padagogik” (1961)3.
• Jackowska E., Środowisko rodzinne a przystosowanie dziecka w młodszym wieku szkolnym, WSiP, Warszawa 1980.
• Janke A.W., Rodzinne uwarunkowania przebiegu i efektów nauki szkolnej uczniów klas V–VIII, IKN-ODN, Toruń 1987.
• Kawula S., Współczesne zagrożenia w rozwoju dzieci i młodzieży, [w]: Pedagogika społeczna: dokonania – aktualność – perspektywy, red. S. Kawula, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003.
• Kołaczek B., Podstawowe uwarunkowania społeczne dostępu młodzieży do kształcenia, „Polityka Społeczna” (2005)1.
• Korniłowicz K., Pomoc w tworzeniu jako zadanie pracy kulturalnej, [w:] Pomoc społeczno-kulturalna dla młodzieży pracującej i dorosłych. Wybór pism, red. O. Czerniawska, Ossolineum, Wrocław 1976.
• Kozarzewski P., Wykluczenie edukacyjne, [w:] Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2008.
• Kupisiewicz Cz., Niepowodzenia dydaktyczne, PWN, Warszawa 1972.
• Kupisiewicz Cz., Podstawy dydaktyki ogólnej, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1996.
• Marzec H., Dziecko w rodzinie z ubóstwem materialnym, MWSH-P, Łowicz 2001.
• Mirski A., Zarządzanie kreatywnością, twórczością oraz innowacyjnością w instytucji edukacyjnej, [w:] Twórczość codzienna w kształceniu i wychowaniu. Teoria i praktyka edukacyjna, red. M. Kołodziejski, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2014.
• Ochmański M., Alkoholizm ojców a sytuacja rodzinna i szkolna dzieci, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997.
• Ochremiak A., Nierówności edukacyjne – problem nie tylko pedagogiczny, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” (2002)8.
• Pielińska M., Oblicza polskiej biedy – dzieci, „Polityka Społeczna” (2003)10.
• Pluta K., Trzaska L., Wyrównywanie szans edukacyjnych. Dlaczego należy tego oczekiwać od szkół?; http://www.npseo.pl/data/various/files/pluta_trzaska.pdf, s. 140–141 (dostęp: 26.05.2017).
• Postlethwaite T.N., Powodzenia i niepowodzenia szkolne, [w]: Nowoczesność w kształceniu i wychowaniu, red. Cz. Kupisiewicz, WSiP, Warszawa 1985.
• Putkiewicz E., Zahorska M., Społeczne nierówności edukacyjne, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” (2001)7.
• Radlińska H. (red.), Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, NK, Warszawa 1937.
• Roter A., Proces socjalizacji dzieci w warunkach ubóstwa społecznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005.
• Szmidt K.J., Pedagogika twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
• Schmidt-Kolmer E., Zum Verhaltnis von Lebensbedingungen und Schulerleistung, „Padagogik” (1961)3.
• Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
• Tarkowska E., Czy dziedziczenie biedy? Bariery i szanse edukacyjne młodzieży wiejskiej z gminy Kościelec, [w:] Lata tłuste, lata chude... Spojrzenia na biedę w społecznościach lokalnych, red. K. Korzeniowska, E. Tarkowska, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2002.
• Tyszkowa M., Czynniki determinujące pracę szkolną dziecka, PWN, Warszawa 1964.
• Uszyńska-Jarmoc J., Czego nie wiemy o twórczości w szkole? Obszary zdeformowane, ignorowane i/lub zaniedbane, „Chowanna” 36(2011)1.
• Warzywoda-Kruszyńska W., Unia Europejska wobec biedy dzieci i jakości ich życia, [w:] Bieda dzieci. Zaniedbanie. Wykluczenie społeczne, red. W. Warzywoda-Kruszyńska, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2012.
• Warzywoda-Kruszyńska W. (red.), Dorastać w biedzie. (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta, Instytut Socjologii UŁ, Łódź 1999.
• Wasyluk-Kuś H., O nauce szkolnej uczniów zdolnych, PZWS, Warszawa 1971.
• Witkowski L., Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała Bachtina w kontekście edukacji, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000.
• Zahorska M., Społeczne nierówności edukacyjne, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” (2001)7.