Efekt Bonhoeffera w poezji polskiej od Barańczaka do Różewicza

• Authors: Bogalecki Piotr

Title variants

EN

The Bonhoeffer Effect in Polish Poetry from Barańczak to Różewicz

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest wpływowi, jaki na polskich poetów powojennych wywarła biografia i teologiczne intuicje urodzonego we Wrocławiu Dietricha Bonhoeffera (1906–1945). Podkreślając rolę publikacji z 1970 roku (Wyboru pism luterańskiego teologa oraz monografii Chrześcijanin w Trzeciej Rzeszy Anny Morawskiej), autor postrzega zagadnienie to jako przejaw opisanego już wpływu autora Naśladowania na opozycję lat 70. i 80., zwłaszcza na przedstawicieli tzw. lewicy laickiej. Jego materiał badawczy stanowią zarówno przywołujące Bonhoeffera teksty dyskursywne polskich poetów (S. Barańczaka, W. Woroszylskiego czy A. Zagajewskiego) i nawiązujących do nich eseistów (A. Michnika czy S. Chwina), jak i same teksty poetyckie (m.in. S. Stabry, W. Woroszylskiego, K. Brakonieckiego). Dłuższe analizy poświęcone zostały cyklowi Sztuczne oddychanie Barańczaka (1974), w którym – za J. Kandziorą – odnajduje autor liczne nawiązania do Bonhoeffera, oraz odnoszącemu się do niego bezpośrednio poematowi nauka chodzenia Tadeusza Różewicza (2004). Pobocznym celem artykułu jest przegląd powojennych polskich wierszy przywołujących postać Marcina Lutra, wśród których część – jak teksty Różewicza czy Woroszylskiego – powstała w czasie zainteresowania ich autorów postacią Bonhoeffera.

EN

An article on the impact exerted on Polish poets by the biography and theological intuitions of the Wrocław-born Dietrich Bonhoeffer (1906–1945). While stressing the role played by publications from 1970 (Selected Writings by the Lutheran theologian and the monograph: Chrześcijanin w Trzeciej Rzeszy by Anna Morawska) Piotr Bogalecki perceived this problem as a symptom of the already described influence of this author on the opposition of the 1970s and 1980s, especially the so-called secular leftists. Here, research material is composed both of discursive texts by Polish poets referring to Bonheoffer (S. Barańczak, W. Woroszylski or A. Zagajewski) and essayists evoking them (A. Michnik or S. Chwin), as well as poetry i (i.a. S. Stabro, W. Woroszylski, K. Brakoniecki). Longer analyses are dedicated to the Sztuczne oddychanie (Artifical Respiration) cycle by Barańczak (1974), in which the author, following the example of J. Kandziora, discovered numerous mentions of Bonhoeffer, as well as to the poem: nauka chodzenia (Learning to Walk) by Tadeusz Różewicz (2004) with its outright direct references. A lateral objective of the article is a survey of post-war Polish poems evoking the person of Martin Luther, some of which – such as texts by Różewicz or Woroszylski – were written at a time when their authors were interested in Bonhoeffer.

Keywords

EN

Bonhoeffer; Barańczak; Różewicz; poetry

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Year: 2018
• Volume: 72
• Issue: 3(322)
• Pages: 177-184

Contributors

author

Bogalecki Piotr