Opozycja swój / obcy w bułgarskim językowym obrazie świata w świetle danych ankietowych

• Authors: Długosz Natalia

Title variants

EN

The US–THEM opposition in the Bulgarian linguistic worldview on the basis of questionnaires

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka bada sposoby funkcjonowania opozycji swój / obcy w bułgarskim językowym obrazie świata w oparciu o dane eksperymentalne, pochodzące z ankiety przeprowadzonej wśród respondentów bułgarskich (studentów Uniwersytetów Sofijskiego i Płowdiwskiego oraz Uniwersytetu w Błagoewgradzie). Osoby ankietowane poproszono o udzielenie odpowiedzi na trzy pytania: Kto jest dla ciebie ‘swój’? Kto jest dla ciebie ‘obcy’? Kim jesteś? Celem badania była chęć zyskania wiedzy na temat potocznego rozumienia obu kategorii, przy jednoczesnym uwzględnieniu wpływu opozycji na samookreślanie się respondentów. W artykule porównano także wyniki ankiet przeprowadzonych wśród respondentach polskich i wśród respondentów bułgarskich. Analiza wyników pozwoliła na wskazanie całej gamy kryteriów, do których odwołują się użytkownicy języka, dokonując konkretyzacji znaczeń swojego i obcego. Można w tym względzie wyszczególnić pięć głównych kryteriów – społeczne, rodzinne, psychologiczne, narodowe i przestrzenne, z których najważniejsze jest kryterium psychologiczne i społeczne.

EN

The author investigates the functioning of the US–THEM opposition in the Bulgarian worldview on the basis of a questionnaire administered to students in Sofia, Plovdiv and Blagoevgrad. Three questions were asked: Who do you consider as belonging to “us”? Who belongs to “them”? Who are you? The study was conducted in order to discover the everyday understanding of each category, with the influence of the opposition on the students’ self-identity. A comparison is also made between questionnaires conducted with Polish and Bulgarian respondents. The results reveal a range of criteria to which speakers relate when they specify the meanings of “us” and “them”. Five major criteria can be identified: social, family-related, psychological, national and spatial, the crucial ones being the psychological and social criteria.

Keywords

PL

bułgarski językowy obraz świata; opozycja swój/obcy; ankieta

EN

Bulgarian linguistic worldview; us vs. them; questionnaire

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2010
• Volume: 22
• Pages: 73-83

Contributors

author

Długosz Natalia

• Zakład Języków Południowosłowiańskich Instytutu Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Alekova K., 2001, S’’vremennija b’’lgarin za svoja ezik, [w:] B’’lgarskija ezik prez XX vek, red. V. Radeva, Sofija, s. 367--375.
• Bartmiński Jerzy, 2000, Językowy obraz świata jako podstawa tożsamości narodowej, Kongres Kultury Polskiej 2000, Konferencja Przedkongresowa w Poznaniu 19--21 października -- „Kultura wobec kręgów tożsamości”; publikacja internetowa: http://www2.wtk.poznan.pl/ -- odczyt 10.11.2008, godz. 16:33.
• Bartmiński Jerzy, 2005, Koncepcja językowego obrazu świata w programie slawistycznych badań porównawczych, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” t. 40, Warszawa, s. 259--280.
• Bartmiński Jerzy, 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
• Bartmiński Jerzy, 2007, Opozycja swój / obcy a problem językowego obrazu świata, „Etnolingwistyka” 19, s. 35--59.
• B’’lgarskija ezik prez XX vek, red. V. Radeva, Sofija 2001.
• „Etnolingwistyka” 19 (2007) i 20 (2008).
• Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, red. Stanisław Gajda, Opole 2000.
• Nepop-Ajdaczić Lidia, 2008, Opozycja język ojczysty / język obcy w językach słowiańskich, „Etnolingwistyka” 20, s. 159--170.
• Nowak Paweł, 2002, Swoi i obcy w językowym obrazie świata. Język publicystyki polskiej z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych, Lublin.
• Popowska-Taborska Hanna, 1999, Językowe wykładniki swoi – obcy w procesie tworzenia etnicznej odrębności, wznowienie książki Językowy obraz świata, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin, s. 57--69.
• Prochorowa S. M., 1998, Stereotyp językowy Europejczyka w kontekście opozycji „swój-obcy”, „Język a Kultura”, t. 12, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. Janusz Anusiewicz i Jerzy Bartmiński, Wrocław, s. 238--244.
• Swoje i cudze kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 1 – Słowiańszczyzna Zachodnia, red. B. Zieliński, Poznań 2004.
• Swoje i cudze kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 2 – Słowiańszczyzna Wschodnia, red. B. Zieliński, Cz. Andruszko, Poznań 2005.
• Swoje i cudze kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, t. 3 – Słowiańszczyzna Południowa, red. B. Zieliński, Cz. Andruszko, Poznań 2006.
• Tokarski Ryszard, 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 343--370.
• Zgółka Tadeusz, 2000, Język jako narzędzie kreowania tożsamości, Kongres Kultury Polskiej 2000, Konferencja Przedkongresowa w Poznaniu 19--21 października „Kultura wobec kręgów tożsamości”; publikacja internetowa: http://www2.wtk.poznan.pl/Orw/ Archiwum/20001019/Zgolka.html -- odczyt 10.11.2008, godz. 16:25.