Wariantywność gatunkowa w ujęciach kontrastywnych na przykładzie wybranych polskich i niemieckich tabloidów

• Authors: Anna Hanus

Title variants

EN

Text genre variability in the contrastive perspective as exemplified by selected Polish and German tabloids

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W prasowych realizacjach tekstowych coraz częściej obserwuje się skłonność do swobodnego traktowania reguł gatunkowych. Opisem tendencji zaznaczających się nie tylko w obrębie tekstów medialnych zajęła się pod koniec lat 90. ubiegłego stulecia Ulla Fix. Badaczka zwróciła uwagę na coraz częściej pojawiające się, głównie w tekstach użytkowych, przykłady tekstów charakteryzujących się kompozycją łamiącą kanon (1997: 97) poprzez tzw. ‘montaże wzorców tekstu’, ‘mieszanie wzorców tekstowych’, czy też ‘łamanie wzorca’. W badaniach polonistycznych wymienionym zagadnieniom szczególnie wiele uwagi poświęciła Maria Wojtak, która opierając się na bogatym materiale empirycznym, wyróżniła tzw. ‘wzorce alternacyjne’ i ‘adaptacyjne’ poszczególnych gatunków tekstów (por. Wojtak 2004: 18) powstałe obok ‘wzorców kanonicznych’ w wyniku przeobrażeń w obrębie tekstów prasowych. W niniejszym artykule zaprezentuję i skonfrontuję koncepcje obu badaczek reprezentujących dwie odmienne tradycje lingwistyczne pod kątem możliwości ich wykorzystania w analizach współczesnej prasy codziennej.

EN

A tendency at free treatment of text genre rules has been observed to become a more frequent phenomenon in the textual realizations of the press discourse. An attempt to describe this tendency, which was noticeable not only in the media texts at the end of the 1990s, has been made by Ulla Fix. While examining the non-literary texts, the scholar observed several examples whose composition was deviating from the canonical pattern (1997: 97), i.e. the so called ‘montage of textual patterns’, ‘mixture of textual patterns’, or ‘breaking the pattern’. In the academic research conducted in the field of Polish language studies, the above mentioned issues have been examined in detail by Maria Wojtak, who drawing on ample empirical material, distinguished the following patterns within the textual genres: the ‘alternative’ and the ‘adoptional’ one (cf. Wojtak 2004:18), which were created apart from the ‘canonical patterns’ as a result of alternations occurring within the press texts. The following article presents and confronts the concepts of both scholars who represent two diverse linguistic traditions, with special emphasis placed on the possibilities of their application in further analyses of the contemporary daily press.

Keywords

PL

gatunek tekstu; tabloidy; lingwistyka kontrastywna; lingwistyka mediów

• Publisher: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: tekst i dyskurs - text und diskurs
• Year: 2014
• Issue: 7
• Pages: 197-218

Dates

published

2014-12-12

Contributors

author

Anna Hanus

References

• Burger, Harald (2005): Mediensprache. Berlin.
• Bauer, Zbigniew (2000): Gatunki dziennikarskie. W: Bauer, Zbigniew/ Chodziński, Edward (eds.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków, s. 255-280.
• Diekmnnshenke, Hajo (2002): EDV-gestützte Verstehens- und Akzeptanzanalysen zum politischen Sprachgebrauch. W: Panagl, Oswald/ Stürmer, Horst (Hrsg.): Politische Konzepte und verbale Strategien – brisante Wörter, Begriffsfelder, Sprachbilder. Frankfurt am Main u.a., s. 129-147.
• Diekmnnshenke, Hajo (2008): Text-Bild-Kommunikation am Beispiel der Postkarte. W: Pohl, Inge (Hrsg.): Semantik und Pragmatik – Schnittstellen. Frankfurt am Main, s. 85-107.
• Fix, Ulla (1997): Kanon und Auflösung des Kanons. Typologische Intertextualität – ein „postmodernes“ Stilmittel? Eine thesenhafte Darstellung. W: Antos, Gerd/ Tietz, Heike (Hrsg.): Die Zukunft der Textlinguistik. Traditionen, Transformationen, Trends. Tübingen, s. 97–108.
• Fras, Janina (2012): Podstawy identyfikacji typologii wypowiedzi w mediach masowych. W: Kulczycki, Emanuel/ Wendland, Michał (eds.): Komunikologia. Teoria i praktyka komunikacji. Poznań, s. 13-29.
• Furman, Wojciech/ Kaliszewski, Andrzej/ Wolny-Zmorzyński, Kazimierz (2000): Gatunki dziennikarskie. Specyfika ich tworzenia i redagowania. Rzeszów.
• Heinemann, Wolfgang (2009): Rodzaj tekstu – wzorzec tekstu – typ tekstu. W: Bilut-Homplewicz, Zofia/ Czachur, Waldemar/ Smykała, Marta: Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy. (Antologia tłumaczeń). Wrocław, s. 69-96.
• Heinemann, Margot/ Heinemann, Wolfgang (2002): Grundlagen der Textlinguistik: Interaktion – Text – Diskurs. Tübingen.
• Heinemann, Wolfgang/ Viehweger, Dieter (1991): Textlinguistik. Eine Einführung. Tübingen
• Holthuis, Susanne (1993): Intertextualität. Aspekte einer rezeptionsorientierten Konzeption. Tübingen.
• Janich, Nina (2001): Werbesprache. Ein Arbeitsbuch. Tübingen.
• Klemm, Michael/ Stöckl, Hartmut (2011): „Bildlinguistik“ – Standortbestimmung, Überblick, Forschungsdesiderate. W: Diekmnnshenke, Hajo/ Klemm, Michael/ Stöckl, Hartmut (Hrsg.): Bildlinguistik. Theorien – Methoden – Fallbeispiele. Berlin, s. 7-20.
• Kroeber-Riel, Werner/ Esch, Franz-Rudolf (2004): Strategie und Technik der Werbung. Stuttgart.
• Kroeber-Riel, Werner/ Weinberg, Peter (2009): Konsumentenverhalten. München.
• Lenk, Hartmut E. H. (2012): Methodologische Probleme des Textsortenvergleichs am Beispiel des Kommentars. W: Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 5, s. 360-376.
• Lenk, Hartmut E. H. (w druku): Textsortenhybriden beim Kommentar. W: Luginbühl, Martin/ Hauser, Stefan (eds.): Hybridisierung und Differenzierung. (Sprache - Kommunikation - Medien). Bern u. a.
• Lüger, Hans-Helmut (1995): Pressesprache. Tübingen.
• Luginbühl, Martin/ Perrin, Daniel (2011): „Das, was wir in der Tagesschau den Rausschmeißer nennen“: Altro- und Ethno-Kategorisierung von Textsorten im Handlungsfeld journalistischer Fernsehnachrichten. W: Habscheid, Stefan (Hrsg.): Textsorten, Handlungsmuster, Oberflächen: Linguistische Typologien der Kommunikation. Berlin, s. 577-596.
• Lüger, Hans-Helmut (2012): Persuasion als medienlinguistisches Phänomen. W: Lenk, Hartmut. E. H./ Vesalainen, Mario (Hrsg.): Persuasionsstile in Europa. Hildesheim, s. 63-92.
• Lüger, Hans-Helmut/ Lenk, Hartmut E. H. (2008): Kontrastive Medienlinguistik. Ansätze, Ziele, Analysen. W: Lüger, Hans-Helmut/ Lenk, Hartmut E. H. (Hrsg.): Kontrastive Medienlinguistik. Landau, s.11-30.
• Mateja, Magdalena (2011): „Świat przedstawiony” zamiast obrazu rzeczywistości? Kreacyjny potencjał mediów brukowych. W: Kamińska-Szmaj, Irena/ Piekot, Tomasz/ Poprawa, Marcin (eds.): Oblicza komunikacji 4, s. 57-71.
• McCarthy, Michael S./ Mothersbaugh, David L. (2002): Effects of Typographic Factors in Advertising-Based Persuasion: A General Model and Initial Empirical Test. Psychology and Marketing 19 (7-8), 663-691.
• Meyer-Hentschel, Gundolf (1993): Erfolgreiche Anzeigen: Kriterien und Beispiele zur Beurteilung und Gestaltung. Wiesbaden.
• Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława (2007): Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej. Lublin.
• Ożóg, Kazimierz (2011): Człowiek – język – świat według współczesnych polskich tabloidów (zarys problematyki). W: Kamińska-Szmaj, Irena/ Piekot, Tomasz/ Poprawa, Marcin (eds.): Oblicza komunikacji 4, s. 73-83.
• Püschel, Ulrich (1997): „Puzzle-Texte“ – Bemerkungen zum Textbegriff. W: Antos, Gerd/ Tietz, Heike: Die Zukunft der Textlinguistik. Traditionen, Transformationen, Trends. Tübingen, s. 97–108.
• Sandig, Barbara (1986): Stilistik der deutschen Sprache. New York.
• Sandig, Barbara (2006): Textstilistik des Deutschen. Berlin/New York
• Witosz, Bożena (2005): Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki. Katowice.
• Wojtak, Maria (1998): Stylistyka a pragmatyka – stan i perspektywy w stylistyce polskiej. W: Stylistyka 7, 369-377.
• Wojtak, Maria (2003): Kolaże tekstowe jako forma komunikacji publicystycznej. W: Białoskórska, Mirosława (ed.): Studia Językoznawcze, t. 2. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny. Szczecin, s. 9-27.
• Wojtak, Maria (2004): Gatunki prasowe. Lublin
• Żydek-Bednarczuk, Urszula (2001): Typy, odmiany, klasy...tekstów. W: Witosz, Bożena (ed.): Stylistyka a pragmatyka. Katowice, s. 89-102.