PL
W prasowych realizacjach tekstowych coraz częściej obserwuje się skłonność do swobodnego traktowania reguł gatunkowych. Opisem tendencji zaznaczających się nie tylko w obrębie tekstów medialnych zajęła się pod koniec lat 90. ubiegłego stulecia Ulla Fix. Badaczka zwróciła uwagę na coraz częściej pojawiające się, głównie w tekstach użytkowych, przykłady tekstów charakteryzujących się kompozycją łamiącą kanon (1997: 97) poprzez tzw. ‘montaże wzorców tekstu’, ‘mieszanie wzorców tekstowych’, czy też ‘łamanie wzorca’. W badaniach polonistycznych wymienionym zagadnieniom szczególnie wiele uwagi poświęciła Maria Wojtak, która opierając się na bogatym materiale empirycznym, wyróżniła tzw. ‘wzorce alternacyjne’ i ‘adaptacyjne’ poszczególnych gatunków tekstów (por. Wojtak 2004: 18) powstałe obok ‘wzorców kanonicznych’ w wyniku przeobrażeń w obrębie tekstów prasowych. W niniejszym artykule zaprezentuję i skonfrontuję koncepcje obu badaczek reprezentujących dwie odmienne tradycje lingwistyczne pod kątem możliwości ich wykorzystania w analizach współczesnej prasy codziennej.
EN
A tendency at free treatment of text genre rules has been observed to become a more frequent phenomenon in the textual realizations of the press discourse. An attempt to describe this tendency, which was noticeable not only in the media texts at the end of the 1990s, has been made by Ulla Fix. While examining the non-literary texts, the scholar observed several examples whose composition was deviating from the canonical pattern (1997: 97), i.e. the so called ‘montage of textual patterns’, ‘mixture of textual patterns’, or ‘breaking the pattern’. In the academic research conducted in the field of Polish language studies, the above mentioned issues have been examined in detail by Maria Wojtak, who drawing on ample empirical material, distinguished the following patterns within the textual genres: the ‘alternative’ and the ‘adoptional’ one (cf. Wojtak 2004:18), which were created apart from the ‘canonical patterns’ as a result of alternations occurring within the press texts. The following article presents and confronts the concepts of both scholars who represent two diverse linguistic traditions, with special emphasis placed on the possibilities of their application in further analyses of the contemporary daily press.