The Constructivist Regard for Science. On Richard Rorty and Bruno Latour

• Authors: Markiewka Tomasz Szymon

Title variants

PL

Konstruktywistyczny szacunek do nauki. O podejściu Richarda Rorty'ego i Bruno Latoura

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak można być konstruktywistą, a jednocze-śnie traktować naukę jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw? Jako że konstruktywizm jest bogatym nurtem, mającym wiele odmian, autor skupia się tylko na jego dwóch przedstawicielach – Richardzie Rortym i Bruno Latourze. Stara się dowieść, że z połączenia wybranych aspektów ich stanowisk można zbudować spójną odpowiedź na zadane pytanie. Choć Rorty i Latour odrzucają realistyczną wizję nauki, to jednocześnie przekonują, że nauka jest skutecznym sposobem na radzenie sobie ze światem, czy też – by użyć terminu Latoura – z czynnikami pozaludzkimi. Tak więc to pragmatyczna kategoria „radzenia sobie” – a nie filozofi cznie rozumiane pojęcia reprezentacji bądź korespondencji – staje się uzasadnieniem renomy nauki. Obaj myśliciele podkreślają, że skuteczność we wchodzeniu w interakcje z czynnikami pozaludzkimi jest wynikiem swoistej kultury współpracy i wzajemnej kontroli, wpisanej w działalność naukową

EN

The aim of the article is to answer how one can be a constructivist and treat science as one of the greatest achievements of contemporary societies at the same time. Since constructivism is a broad trend with many variations, the author focuses only on two of its members: Richard Rorty and Bruno Latour. He tries to show that, ,one can give a coherent answer to the question by combining selected aspects of their views. Although both Rorty and Latour reject a realistic account of science, they claim that science is an effective way of dealing with the world or, to use Latour’s term, with nonhumans. It is the pragmatic category of “dealing with reality”, rather than the philosophical ideas of representation or correspondence, that explains the high status of science. Both thinkers emphasize that the effective interactions with nonhumans are a consequence of the specific culture of cooperation and supervision which is typical of science.

Keywords

EN

constructivism;; science;; Richard Rorty;; Bruno Latour;; Actor-Network Theory;; neopragmatism

konstruktywizm;; nauka;; Richard Rorty;; Bruno Latour;; teoria aktora-sieci;; neopragmatyzm

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2020
• Volume: 17
• Issue: 63
• Pages: 13

Dates

published

2020-01

Contributors

author

Markiewka Tomasz Szymon

• Collegium Medicum Nicolaus Copernicus University Faculty of Medicine

References

• Abriszewski K. (2008), Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Universitas, Kraków.
• Afeltowicz Ł. (2012), Modele, artefakty, kolektywy. Praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Bińczyk E. (2015), Postkonstruktywizm w badaniach nad nauką, [w:] Horyzonty konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość, E. Bińczyk, A. Derra, J. Grygieńć (red.), Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń: 209–232.
• Brandom R.B. (red.) (2008), Rorty and his Critics, Blackwell Publishing, Oxford.
• Buczyńska-Garewicz H. (2008), Prawda i złudzenie. Eseje o myśleniu, Universitas, Kraków.
• Callon M. (1999), Whose Imposture? Physicists at War with the Third Person, „Social Studies of Science” 2 (29): 261–286.
• Hacking I. (1999), The Social Construction of What?, Harvard University Press, Cambridge and London: 11–56.
• Hacking I. (2015), Konstrukcja społeczna “czego”?, tłum. E. Bińczyk, [w:] Horyzonty konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość, E. Bińczyk, A. Derra, J. Grygieńć (red.), Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Harman G. (2016), Książę sieci. Bruno Latour i metafizyka, tłum. G. Czemiel, M. Rychter, Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa.
• Kalaga W. (1997), Tekst – wirtualność – interpretacja: w sprawie przybijania gwoździ, „Teksty Drugie” 6 (48): 83–92.
• Latour B. (2010), An Attempt at a Compositionist Manifesto, [w:] „New Literary History” 41 (3): 471–490.
• Latour B. (2013a), Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, tłum. K. Abriszewski et al., Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Latour B. (2013b), An Inquiry into Modes of Existence. An Anthropology of the Moderns, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London, England.
• Markiewka T.S. (2014), Rorty na temat prawdy i świata. Polemika z Hanną Buczyńską-Garewicz, „Diametros” 41: 152–167.
• Nowak A.W., Abriszewski K., Wróblewski M. (2016), Czyje lęki? Czyja nauka? Struktury wiedzy wobec kontrowersji naukowo-społecznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Putnam H. (1975), Mathematics, Matter and Method, Cambridge University Press, Cambridge.
• Rorty R. (1998a), Konsekwencje pragmatyzmu. Eseje z lat 1972–1980, tłum. Cz. Karkowski, IFiS PAN, Warszawa.
• Rorty R. (1998b), Truth and Progress, Cambridge University Press, Cambridge.
• Rorty R. (1999), Obiektywność, relatywizm i prawda, tłum. J. Margański, Aletheia, Warszawa.
• Rorty R. (2009a), Filozofia jako polityka kulturalna, tłum. B. Baran, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa.
• Rorty R. (2009b), Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W. J. Popowski, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa.
• Rorty R. (2013), Filozofii a nadzieja na lepsze społeczeństwo, tłum. J. Grygieńc, S. Tokariew, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Searle J.R. (1995), The Construction of Social Reality, Free Press, New York.
• Shapin S. (2001), How to be Antiscientific, [w:] The One Culture? A Conversation About Science, J.A. Labinger, H. Collins, The University of Chicago Press, Chicago and London.
• Sokal A. (1996), A Physicist Experiments With Cultural Studies, „Lingua Franca” May/June, URL = http://linguafranca.mirror.theinfo.org/9605/sokal.html [dostęp 26.02.2018].
• Sokal A., Bricmont J. (1998), Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tłum. P. Amsterdamski, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Szahaj A. (2014), O interpretacji, Universitas, Kraków.
• Szubka T. (2012), Neopragmatyzm, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Tuchańska B. (2006), O Sokalu z Bricmontem, Latourze i o tym, co z tego (nie) wynika, „Nauka” 1: 93–111.

Identifiers

DOI

10.33392/diam.1161

ISSN

1733-5566