Czy kino może uciec od wojennej traumy? Film chorwacki po 1990 r.

• Authors: Gluba Justyna Maria

Title variants

EN

Can Cinema Escape the War Trauma? Croatian Cinema After 1990

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Transformacja ustrojowa w Chorwacji nierozerwalnie wiąże się z wojną domową, w zdecydowany i brutalny sposób kończącą jugosłowiańską erę. Nowa rzeczywistość wymagała stworzenia kinematografii, która stanie się niezależna i napisze własną historię. W latach 90. konserwatywna narracja partii rządzącej, na czele której stał pierwszy chorwacki prezydent od ogłoszenia niepodległości, Franjo Tuđman, spowodowała, że reżyserzy sięgali po patriotyczne i chrześcijańskie motywy. Było to między innymi potwierdzeniem specjalnej misji, co do której przekonana była elita rządząca, a która polegała na „ucywilizowaniu” swoich bałkańskich sąsiadów. Dopiero po śmierci Tuđmana twórcy filmowi mogli pozwolić sobie na większą swobodę, zarówno jeśli chodzi o środki wyrazu, jak i podejmowane motywy. Do głosu doszli reżyserzy, których młodość przypadła na moment wybuchu, a później apogeum konfliktu zbrojnego. W artykule wzięto pod uwagę trzy filmy powstałe po 2000 r.: „Miłe martwe dziewczyny” („Fine mrtve djevojke”, reż. Dalibor Matanić, 2002), „Kino Lika” („Kino Lika”, reż. Dalibor Matanić, 2008) i „Przepraszam za kung-fu” („Oprosti za kung-fu”, reż. Ognjen Sviličić, 2004). Są to filmy, które wykorzystując narrację kontrastu: my (Chorwaci) kontra oni (Serbowie, Niemcy, Zachód), odchodzą od tematyki wojennej, wciąż jednak subtelnie do niej nawiązując. Dzięki podjętym tematom reżyserom udało się – choć nie kompleksowo – stworzyć przekrój społeczeństwa posttransformacyjnego, borykającego się z nową, kapitalistyczną rzeczywistością i pokłosiem doświadczeń wojennych.

EN

The political transformation in Croatia is inextricably linked with the civil war, in a decisive and brutal manner ending the Yugoslav era. The new reality required the creation of a cinematography that will become independent and write its own story. In the 1990s, the conservative narrative of the ruling party, led by the first Croatian president since the proclamation of independence, Franjo Tuđman, caused the directors to reach for patriotic and Christian motifs. This was, among other things, confirmation of a special mission, of which the ruling elite was convinced, and which consisted in “civilizing” its Balkan neighbours. It was only after Tuđman’s death that filmmakers were able to afford more freedom, both in terms of means of expression and motives. Directors came to the fore, whose youth fell at the moment of the explosion, and later the apogee of the armed conflict. The article takes into account three films created after 2000: „Fine Dead Girls” („Fine mrtve djevojke”, dir. Dalibor Matanić, 2002), „The Lika Cinema” („Kino Lika”, dir. Dalibor Matanić, 2008) and „Sorry for Kung Fu” („Oprosti za kung-fu”, dir. Ognjen Sviličić, 2004). These are films that take advantage of the narrative of contrast: we (Croats) versus them (Serbs, Germany, West), and depart from the subject of war, but still subtly refer to it. Thanks to the topics raised, the directors managed to create – though not comprehensively – a cross-section of post-transformation society, struggling with both the new capitalist reality and the aftermath of wartime experiences.

Keywords

EN

Croatian Cinema; Dalibor Matanić; Ognjen Sviličić

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2019
• Issue: 105-106 Kino wobec transformacji ustrojowych
• Pages: 120-136

Contributors

author

Gluba Justyna Maria