Studia nad niepełnosprawnością a wyobraźnia socjologiczna

• Authors: Beata Kowalska , Agnieszka Król , Aleksandra Migalska , Marta Warat

Title variants

EN

Disability Studies and Sociological Imagination

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Powołując się na wprowadzoną przez Wrighta Millsa kategorię wyobraźni socjologicznej autorki stawiają pytanie o obecność studiów nad niepełnosprawnością w socjologii. Przedstawienie teoretycznych modeli niepełnosprawności w naukach społecznych staje się punktem wyjścia rozważań metodologicznych, związanych z prowadzeniem badań wyznaczonych przez społeczny model niepełnosprawności. Refleksji poddano zarówno założenia, jak i praktykę prezentowanych badań jakościowych, dotyczących genderowego wymiaru niepełnosprawności. Są one analizowane w aspekcie komplementarności wymiarów badawczego i emancypacyjnego oraz jako splot perspektyw indywidualnych, strukturalnych i obywatelskich. Autorki, lokując swoje badania w perspektywie metodologii feministycznej i socjologii zaangażowanej, podkreślają: ich procesualny i wzmacniający charakter, przełamanie tradycyjnych relacji badacz/ka – osoba badana, unikanie narzucania siatki pojęciowej badaczki i uznanie kompetencji uczestniczek badań, jak również konieczność zapewnienia pełnej dostępności jako warunku podmiotowego traktowania uczestniczek.

EN

Referring to the concept of sociological imagination introduced by Charles Wright Mills, the authors reflect on the place of disability studies in sociology. Presenting theoretical models of disability in social sciences becomes a starting point for a discussion of methodological insights concerning research based on the social model of disability. They are analyzed both from the point of view of complementarity between research and emancipatory dimension and as a combination of individual, structural and civic perspectives. The authors situate their research in the perspective of feminist methodology and public sociology. They stress its process aspect and empowering effects as well as the resulting breach of traditional relationship between the researcher and the subject. They also discuss the avoidance of imposing the researcher’s conceptual network and recognition of the participants’ competences as well as the necessity to provide for as full an accessibility as possible as a condition of subjective approach to the participants of research.

Keywords

PL

społeczny model niepełnosprawności; wyobraźnia socjologiczna; metodologia feministyczna; obywatelskość

EN

social model of disability; sociological imagination; feminist methodology; citizenship

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 2(213)
• Pages: 225-250

Contributors

author

Beata Kowalska

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

author

Agnieszka Król

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

author

Aleksandra Migalska

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

author

Marta Warat

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

References

• Baiocchi, Gianpaolo. 2006. Performing Democracy in the Streets: Participatory Budgeting and Legislative Theatre in Brazil. W: J. Cohen-Cruz i M. Schutzman. A Boal Companion. Dialogues on Theatre and Cultural Politics. New York–London: Routledge, s. 78.
• Bannerji, Himani. 1995. Thinking Through: Essays on Feminism, Marxism and Anti-Racism. Toronto: Women Press.
• Bednarczyk, Anna. 2013. Genderowy wymiar niepełnosprawności – niepełnosprawność wzroku. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Bednarczyk, Anna, Agnieszka Król, Małgorzata Matlak, Aleksandra Migalska i Marta Warat. 2013. Genderowy wymiar niepełnosprawawności. Raport z badań biograficznych. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Berwald, Claudia i Tracy Houtstra. 2003. Joining Feminism and Social Group Work Practice: A Women’s Disability Group. „Social Work With Groups” 25:4: 71–83.
• Branka, Maja i Dominika Cieślikowska. 2010. (Nie)równościowy język. W: Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski. Kraków: Villa Decius, s. 94–108.
• Bryant, Keith Alexander. 2010. Etnografia performatywna. Odgrywanie i pobudzanie kultury. W: N.K. Denzin i Y.S. Lincoln (red.). Metody badań jakościowych. Warszawa: WN PWN, t. 1, s. 581–622.
• Butler, Judith. 2008. Uwikłani w płeć. Tłum. Karolina Krasuska. Warszawa: Krytyka Polityczna.
• Boyte, Harry C. 2004. Everyday Politics: Reconnecting Citizens and Public Life. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Ciaputa, Ewelina, Agnieszka Król, Aleksandra Migalska i Marta Warat. 2014. Macierzyństwo kobiet z niepełnosprawnościami ruchu, wzroku i słuchu. „Studia Socjologiczne” (w druku).
• Ciaputa, Ewelina i Małgorzata Matlak. 2013. Sytuacja, doświadczenia, problemy i potrzeby kobiet z niepełnosprawnością ruchu. Raport z badań jakościowych przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo--Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Crow, Liz. 1992. Renewing the Social Model of Disability. „Coalition” 5–9.
• Czajkowska-Kisil, Małgorzata i Małgorzata Dymowska. 2013. Diagnoza potrzeb i oczekiwań kobiet z niepełnosprawnością słuchu. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”, moduł VI „Genderowy wymiar niepełnosprawności”.
• Davis, Kathy. 2008. Intersectionality as Buzzword: A Sociology of Science Perspective on What Makes a Feminist Theory Successful. „Feminist Theory” 9–1: 67–85.
• Davis, Lennard. 1995. Enforcing Normalcy: Disability, Deafness and the Body. London: Verso.
• De la Baum, Maia. 2013. Disabled People Say They, Too, Want Sex. Life and Seek Help in Attaining It. „The New York Times International” 5.
• Devault, Marjorie L. 1996. Talking Back to Sociology: Distinctive Contributions of Feminist Methodology. „Annual Review of Sociology” 22: 29–50.
• Frohmader, Carolyn i Stephanie Ortoleva. 2013. The Sexual and Reproductive Rights of Women and Girls with Disabilities. ICPD Beyond 2014: International Conference on Human Rights.
• Giddens, Anthony. 2012. Socjologia. Warszawa: WN PWN.
• Gorelick, Sherry. 1991. Contradictions of Feminist Methodology. „Gender and Society” 5(4): 459–477.
• Harding, Sandra (red). 1987. Feminism and Methodology. Bloomington: Indiana University Press.
• Harding, Sandra i Kathryn Norberg. 2005. New Feminist Approaches to Social Science Methodologies: An Introduction. „Signs” 30(4): 2009–2015.
• Hooks, Bell. 1981. Ain’t I a Woman?: Black women and feminism. Boston: South End Press.
• Hughes, Bill. 1999. The Constitution of Impairment: Modernity and the Aesthetic of Oppression. „Disability and Society” 14: 155–172.
• Kaźmierska, Kaja (red.) 2012. Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Nomos.
• Kowalska, Beata. 2012. Socjologia krytyczna a gender studies. „Studia Humanistyczne AGH” 11: 69–80.
• Kowalska, Beata. 2013. Kraków miasto bez barier? Osoby z niepełnosprawnościami w Krakowie. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Król, Agnieszka. 2013. Forum Uczestniczek. Warsztaty dla kobiet z niepełno sprawnościami wzroku, słuchu i ruchu. Raport z badań jakościowych przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Król, Agnieszka i Aleksandra Migalska. 2013. Sytuacja kobiet Głuchych i nie(do)słyszących. Raport z badań biograficznych przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Lister, Ruth. 1997. Citizenship Towards a Feminist Synthesis. „Feminist Review” 57: 28–48.
• Lloyd, Margaret. 2001. The Politics of Disability and Feminism; Discord or Synthesis?. „Sociology” 35: 714–728.
• Lundie, David i James Conroy. 2012. Seeing and Seeing Through: Forum Theatre Approaches to Ethnographic Evidence. „Journal of Beliefs & Values: Studies in Religion & Education” 33:3: 329–342.
• Mcruer, Robert. 2006. Crip Theory: Cultural Signs of Queerness and Disability (Cultural Front). New York: New York University Press.
• Mills, Wight C. 2008. Wyobraźnia socjologiczna. Warszawa: WN PWN.
• Mohanty, Chandra Talpade, Ann Russo i Lourdes Torres (red.). 1991. Third World Women and the Politics of Feminism. Bloomington: Indiana University Press.
• Oliver, Michael. 1996. Understanding Disability: From Theory to Practice. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Oliver, Michael. 2004. The Social Model in Action: If I Had a Hammer. W: B. Coin i M. Geof (red.). Implementing the Social Model of Disability: Theory and Research. Leeds: The Disability Press, s. 18–31.
• Oliver, Mike i Colin Barnes. 1997. Current Issues: All We Are Saying is Give Disabled Researchers a Chance. „Disability & Society” 12(5): 811–814.
• Parish, Susan, Sandra Magaňa i Shawn A. Cassiman. 2008. It’s Just That Much Harder: Multilayered Hardship Experirnces of Low – Income Mothers with Disabilities. „Affilia: Journal of Women and Social Work” 23(1): 51–65.
• Roberts, Helen (red.). 1990. Doing Feminist Research. London: Routledge.
• Serkowska, Monika i Anna Werenc. 2013. Raport z warsztatów „Nic o nas bez nas – szkolenia dla kobiet z niepełnosprawnością ruchu” przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Shakespeare, Tom. 2006. The Social Model of Disability. W: L. J. Davis (red.). The Disability Studies. Reader. London – New York: Routledge, s. 197–204.
• Shuttleworth, Russell i Helen Meekosha. 2012. The Sociological Imaginary and Disability Enquiry in Late Modernity., „Critical Sociolology” 39(3): 1–19.
• Smith, Ailbhe. 1995. Women’s Studies a dyscypliny naukowe. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1–2: 63–74.
• Sztompka, Piotr. 2012. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak.
• Teutsch, Agata i Katarzyna Żeglicka. 2013. Raport z warsztatów „Nic o nas bez nas – szkolenia dla kobiet z niepełnosprawnością wzroku” przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Thomas, Carol. 1999. Female Forms. Buckingham: Open University Press.
• Thomas, Carol. 2004. Developing the Social Relational in the Social Model of Disability: A Theoretical Agenda. W: B. Coin i M. Geof (red.). Implementing the Social Model of Disability: Theory and Research. Leeds: The Disability Press, s. 32–47.
• Thomas, Carol. 2007. Sociologies of Disability and Illness. Contested Ideas in Disability Studies and Medical Sociology. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Todys, Piotr. 2009. Przejawy dyskryminacji osób z niepełnosprawnością ruchową. http://www.tea.org.pl/userfi les/fi le/Seminaria/Niepelnosprawnosc_%20ruchowa_ptodys_TEA.pdf (dostęp 26.08.2013).
• Tremain, Shelley. 2002. On the Subject of Impairment, W: M. Corker i T. Shakespeare (red.). Disability/Postmodernity: Embodying Disability Theory. London: Continuum.
• Wendell, Susan. 1996. The Rejected Body: Feminist Philosophical Reflections on Disability. London: Routledge.
• Wyka, Anna. 1993. Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Wright, David. 2000. ‚Formwork’: A Case Study Of A Research Process, Applied Theatre Researcher, Number 1, http://www.griffi th.edu.au/__data/assets/pdf_file/0017/81800/Wright.pdf (dostęp 10.02.2014).