Wpływ zmiany ustawy o samorządzie gminnym na implementację budżetów obywatelskich w miastach wojewódzkich Polski

• Authors: Kociuba Dagmara , Bielecka Małgorzata

Title variants

EN

Influence of the Amendment to the Law on Municipal Self-Government on the Implementation of Participatory Budgeting in Voivodship Cities in Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zbadanie wpływu zmiany ustawy o samorządzie gminnym (dalej UOSG; Dz.U. 2018 poz. 994) na implementację budżetów obywatelskich (BO) w edycjach 2019 i 2020 w miastach wojewódzkich Polski. Przy użyciu metody desk research przeanalizowano 36 regulaminów BO oraz ponad 3,4 tys. projektów wybranych do realizacji w 10 kategoriach: 1) sport (inwestycyjne i nieinwestycyjne), 2) wypoczynek i rekreacja (inwestycyjne i nieinwestycyjne), 3) budowa lub modernizacja chodników, 4) budowa lub modernizacja ulic, 5) przejścia dla pieszych, 6) parkingi, 7) oświetlenie, 8) rower miejski (infrastruktura rowerowa), 9) modernizacja budynków oraz 10) inne (np. edukacyjne, kulturalne, szkoleniowe). Szczegółowym analizom poddano zakres oddziaływania zmian legislacyjnych na: 1) mechanizm finansowy, 2) zasady i organizację procesu budżetowania, 3) strukturę rodzajową projektów, 4) model budżetowania partycypacyjnego. Aby zweryfikować otrzymane wyniki, dodatkowo przeanalizowano zmiany w regulaminach BO niewynikające z zapisów UOSG. Wykazano, że nowelizacja ustawy wywarła wpływ na implementację BO we wszystkich analizowanych miastach. Zmiany te dotyczyły głównie strony finansowej i formalno-organizacyjnej procesu budżetowania. Do najważniejszych należą: wzrost wielkości dotacji ogólnej (w 15 miastach), modyfikacja podziału puli środków (9), wprowadzenie list poparcia na etapie zgłaszania projektów (7) oraz procedury odwoławczej (9). Wśród działań „pozaustawowych” należy wyróżnić zniesienie limitów wieku w pozostałych 7 miastach. Działania te przyniosły pozytywne efekty w postaci wzrostu frekwencji (15) oraz liczby projektów wybranych do realizacji (12) i ich średniej wartości (13). Z kolei zmiany UOSG w przewadze nie miały wpływu na strukturę rodzajową projektów (w obu edycjach w 10 miastach dominowały „wypoczynek i rekreacja”; do realizacji wybrano łącznie 1149 projektów z tej kategorii). W wyniku wdrożenia zapisów noweli UOSG doszło do ostatecznego ujednolicenia modelu implementacji BO w miastach wojewódzkich Polski. Na koniec wskazano trzy tryby implementacji BO według nowych zasad: finansowy (4), proceduralny (1) i mieszany (13).

EN

The aim of the study is to examine the impact of the amendment to the Municipal Self-Government Act (hereinafter: MSGA; Journal of Laws 2018, item 994) on the implementation of participatory budgeting (PB) in 2019 and 2020 in Polish voivodship cities. Using the desk research method, 36 PB regulations and over 3.4 thousand projects were selected for implementation in 10 categories: 1) sports (investment and other), 2) leisure and recreation (investment and other), 3) construction or modernisation of sidewalks, 4) construction or modernisation of streets, 5) pedestrian walkways, 6) parking lots, 7) lighting, 8) city bicycles (bicycle infrastructure), 9) modernisation of buildings, and 10) other (e.g. educational, cultural, training). Detailed studies were carried on the influence of legislative changes on: 1) financial mechanisms; 2) principles and organisation of the budgeting process; 3) generic structure of projects; 4) participatory budgeting model. In order to verify the results obtained, changes in the PB regulations not resulting from the MSGA provisions were additionally analysed. It was shown that the amendment to the Act had a significant impact on the implementation of PB in all the analysed cities. The changes mainly concerned the financial and formal-organisational aspects of participatory budgeting process. The most crucial ones include: increase in the size of the overall subsidies (in 15 cities), modification of the distribution of the financial means (9), introduction of letters of support at the stage of project submission (7) and appeal procedure (9). Among the “non-statutory” activities, the abolition of age limits in the remaining 7 cities should be mentioned. These activities brought positive effects on the increase in turnout (15), the number of projects selected for implementation (12) and their average value (13). On the other hand, the changes in MSGA did not affect the generic structure of the projects (in both years, in 10 cities the category “leisure and recreation” prevailed, and 1149 projects from this category were selected for implementation). The final unification of the PB implementation model in Polish voivodship cities has been completed. Finally, three modes of PB implementation according to the new rules were indicated: financial, procedural and combined.

Keywords

PL

budżet obywatelski; proces budżetowania partycypacyjnego; zasady i organizacja BO; mechanizm finansowy BO; projekty BO; modele budżetowania partycypacyjnego; miasta wojewódzkie; Polska

EN

participatory budgeting process; principles and organisation of participatory budgeting; financial mechanism of participatory budgeting; civic participation; model of participatory; budgeting; voivodship cities; Poland

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2021
• Issue: 1(83)
• Pages: 84-112

Contributors

author

Kociuba Dagmara

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej

author

Bielecka Małgorzata

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej

References

• Arnstein S.R., 1969, „A ladder of citizen participation”, Journal of the American Planning Association, t. 35, nr 4, s. 216–224.
• Avritzer L, 1999, „Public deliberation at the local level: participatory budgeting in Brazil”, Paper delivered at the Experiments for Deliberative Democracy Conference, Wisconsin.
• Basaj M., 2013, „Instrumenty partycypacji społecznej w teorii i praktyce zintegrowanego zarządzania miastem”, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zarządzanie XL, z. 413, s. 279–288.
• Bednarska-Olejniczak D., Olejniczak J., 2018, „Participatory budget in Poland in 2013–2018 – six years of experiences and directions of change”, w: N. Dias (red.), Hope for Democracy. 30 Years of Participatory Budgeting Worldwide, Oficina Epopeia Records, s. 337–354.
• Bernaciak A., Rzeńca A., Sobol A., 2017, „Participatory budgeting as a tool of environmental improvements in Polish cities”, Economic and Environmental Studies, t. 17, nr 44, s. 893–906.
• Boryczka E.M., 2016, „Partycypacja społeczna”, w: A. Nowakowska, Z. Przygodzki, A. Rzeńca (red.), EkoMiasto#Społeczeństwo. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 115–136.
• Bovaird T., Löffler E. (red.), 2003, Public Management and Governance, London – New York: Routledge.
• Cabannes Y., 2004, „Participatory budgeting: A significant contribution to participatory democracy”, Environment and Urbanization, t. 16, nr 1, s. 27–46.
• Classen L., Humphries S., FitzSimons J., Kaaria S., Jiménez J., Sierra F., Gallardo O., 2008, „Opening participatory spaces for the most marginal: Learning from collective action in the Honduran hillsides”, World Development, t. 36, nr 11, s. 2402–2420.
• Długosz D., Wygnański J.J., 2005, Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej, Warszawa: Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych.
• Dworakowska M.M., 2014, „Budżet partycypacyjny w zarządzaniu finansami jednostek samorządu terytorialnego w Polsce”, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 115, s. 51–67.
• Ganuza E., Baiocchi G., 2015, „How participatory budgeting travels the globe”, Journal of Public Deliberation, t. 8, nr 2, doi: https://doi.org/10.16997/jdd.142.
• Gibson C., Woolcock M., 2008, „Empowerment, deliberative development, and local level politics in Indonesia: Participatory projects as a source of countervailing power”, Studies in Comparative International Development, t. 43, nr 2, s. 151–180.
• Hagelskamp C., Rinehart C., Silliman R., Schleifer D., 2016, Public spending, by the people: Participatory budgeting in the United States and Canada in 2014–15, Technical report, Public Agenda.
• Hausner J. (red.), 1999, Komunikacja i partycypacja społeczna: poradnik, Kraków: Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
• Gulińska E., Składanek B., 2017, „Budżet partycypacyjny jako przejaw demokracji uczestniczącej w samorządzie terytorialnym”, Studia Ekonomiczne Prawne i Administracyjne, nr 1, s. 30–40.
• Kalisiak-Mędelska M., 2016, „Budżet obywatelski w Polsce. Analiza porównawcza Łodzi i Poznania”, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 443, s. 103–114.
• Kociuba D., Rabczewska K., 2019, „Rola budżetów partycypacyjnych w zagospodarowaniu przestrzeni publicznych polskich miast – studium przypadku Lublina”, Studia Regionalne i Lokalne, t. 76, nr 2, s. 82–109.
• Kocot G., 2014, „Budżet partycypacyjny w Polsce”, w: J. Osiński, J.Z. Popławska (red.), Oblicza społeczeństwa Obywatelskiego. Państwo. Gospodarka. Świat, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, s. 83–93.
• Kot J., Kraska E., 2017, „Realizacja koncepcji budżetu obywatelskiego w koncepcji zarządzania strategicznego na przykładzie wojewódzkich miast Polski”, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 475, s. 100–110.
• Krajewska, A., Sawicki, A., 2014, „Referenda lokalne – regulacje prawne, dotychczasowa praktyka i pożądane kierunki zmian przepisów”, w: Prawo a partycypacja publiczna, Instytut Spraw Publicznych.
• Kraszewski D., Mojkowski K., 2014, Budżet obywatelski w Polsce, Warszawa.
• Kurdyś-Kujawska A., Zawadzka D., Kwiatkowski G., Rosiński R., 2017, „Participatory budgeting in Polish cities: funds’ allocation mechanism”, w: A. Bem, A. Daszyńska--Żygadło, T. Hajdikova, P. Juhasz (red.), Finance and Sustainability, Wrocław: Springer, s. 107–120.
• Kurdyś-Kujawska A., Kwiatkowski G., Oklevik O., 2019, „Cities under participatory construction: scale, dynamics and constraints of participatory budgeting”, International Journal of Environmental & Science Education, t. 14, nr 5, s. 251–267.
• Leszkowicz-Baczyński J., 2016, „Budżet partycypacyjny jako szansa redukcji społecznych problemów miast”, Przegląd Socjologiczny, t. 65, nr 1, s. 147–167.
• Leśniewska-Napierała K., 2019, „Budżet obywatelski jako nowy instrument partycypacji społecznej na obszarach wiejskich w Polsce”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 53, s. 77–93.
• Mantey D., 2013, „Zintegrowane zarządzanie miastami i obszarami metropolitalnymi”, Infos, t. 141, nr 4, s. 1–4.
• Martela B., 2013, „Budżet partycypacyjny w Polsce – wdrożenie i perspektywy”, Władza sądzenia, nr 2, s. 23–33.
• Mucha A., 2018, „Zróżnicowanie zwycięskich projektów budżetu obywatelskiego w latach 2013–2016 w polskich miastach”, Prace Geograficzne, z. 154, s. 55–70.
• Nowak, T., 2017, „Dilemmas of participatory budgeting from the perspective of the Polish law and experience”, Revue Internationale Des Gouvernements Ouverts, t. 6, s. 59–70.
• Olejniczak P., 2015, „Partycypacja społeczna jako podstawa społeczeństwa obywatelskiego”, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, t. 31, s. 111–121.
• Pawłowska K., 2010, Zanim wybuchnie konflikt. Idea i metody partycypacji społecznej w ochronie krajobrazu i kształtowaniu przestrzeni, Kraków: Fundacja Partnerstwo dla Środowiska.
• Pietraszko-Furmanek I., 2012, „Partycypacja społeczna w środowiskach lokalnych”, Rejony Humanistyki, nr 8, s. 61–69.
• Polko A., 2015, „Models of participatory budgeting – the case study of Polish city”, Journal of Economics and Management, t. 19, nr 1, s. 34–44.
• Rzeńca A., Wojech W., 2017, „Zrównoważony rozwój miast. Perspektywa władz lokalnych i mieszkańców – przykład Łodzi”, w: R.F. Sadowski, Z. Łepko (red.), Theoria i praxis zrównoważonego rozwoju, Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, s. 555–566.
• Shah A., 2007, Participatory Budgeting, Washington, DC: World Bank Institute. Sintomer Y., Herzberg C., Röcke A., 2008, „Participatory budgeting in Europe – potentials and challenges”, International Journal of Urban and Regional Research, t. 32, nr 1, s. 164–178.
• Sintomer Y., Herzberg C., Allegretti G., Röcke A., 2010, Learning from the South: Participatory Budgeting Worldwide – an Invitation to Global Cooperation, Dialog Global, nr 25, Bonn: InWEnt. Sintomer Y., Herzberg C., Röcke A., Allegretti G., 2012, „Transnational models of citizen participation: The case of participatory budgeting”, Journal of Public Deliberation, t. 8, nr 2, article 9.
• Sobol A., 2017, „Budżet obywatelski jako narzędzie rozwoju lokalnego”, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe, nr 316, s. 172–182.
• Sobol A., Krakowiak-Drzewiecka M., Dobosiewicz R., 2017, „Wpływ partycypacji obywatelskiej na zrównoważony rozwój – przykład miasta Zabrze”, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie, nr 104, s. 351–365.
• Sobol A., Rzeńca A., 2018, „Budżet partycypacyjny jako narzędzie polityki rozwoju małych miast województwa śląskiego i łódzkiego”, Space – Society – Economy, t. 24, s. 91–104.
• Solecka I., Dworniczak Ł., 2016, „Obywatele kształtują krajobraz miasta. Aspekty przestrzenne i funkcjonalne inicjatyw zgłaszanych w ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego 2013–2014”, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 443, Gospodarka przestrzenna XXI wieku, s. 220–231.
• Stokłuska E., 2011, Opis partycypacji. Budżet obywatelski w Sopocie, Warszawa: Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia.
• Świrska A., 2016, „Fundusz sołecki jako narzędzie partycypacji w gminach”, w: K. Głąbicka-Auleytner, P. Ś wital (red.), Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym – aspekty prawne, ekonomiczne, społeczne, Radom: Instytut Naukowo--Wydawniczy „Spatium”.
• Tatarowska E., Furmankiewicz M., 2018, „Wrocławski budżet obywatelski 2014 jako przestrzenna forma identyfikacji potrzeb inwestycyjnych w mieście”, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 504, Gospodarka przestrzenna – stan obecny i wyzwania przyszłości, s.120–133.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. 1990 Nr 16 poz. 95, ze zm.
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, Dz.U. z 2018 r. poz. 130.
• Wampler B., Touchton M., 2017, Participatory budgeting: adoption and transformation, Making All Voices Count Research Briefing, Brighton: IDS.
• Węglarz B., 2018, „Budżet obywatelski województwa małopolskiego”, Eastern Review, t. 7, s. 189–202.
• Wiktorska-Święcka A., Kozak K., 2014, Partycypacja publiczna w zarządzaniu rozwojem lokalnym, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Wójcik A., 2018, „Civic budget as a potential source of financing of real estate”, Barometr Regionalny, t. 16, nr 1, s. 89–97.
• Zittel T., Fuchs D. (red.), 2007, Participatory Democracy and Political Participation: Can participatory engineering bring citizens back in?, London: Routledge